بازار 70هزار میلیارد تومانی اینستاگرام

 پس از ارائه آمارهای مختلف درباره حجم بازار اینستاگرام از سوی مراجع متعدد، درنهایت مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد که حجم بازار اینستاگرام رقمی معادل 70هزار میلیارد تومان در سال است. آنگونه که مرکز ملی فضای مجازی عنوان کرده، این گزارش نتیجه بررسی، صحت‌سنجی و تطبیق گزارش‌های آماری منتشره از سوی برخی مراجع و تطبیق آنها با گزارش‌های رصدی این مرکز است. مراجع ذیل درخصوص اقتصاد اینستاگرام و تطبیق این گزارش‌ها با گزارش‌های رصدی مرکز ملی فضای مجازی، ابعاد مختلف وابستگی اقتصاد دیجیتال کشور به این سکوی خارجی را احصا و به اطلاع تصمیم‌گیران رسانده‌اند. گزارش مرکز ملی فضای مجازی نشان می‌دهد که سهم اینستاگرام از اقتصاد دیجیتال تنها 7.3درصد است. همچنین در این گزارش تأکید شده که این سهم تنها مربوط به اقتصاد دیجیتال و نه تولید ناخالص داخلی است و اگر مبنا تولید ناخالص داخلی باشد، سهم اینستاگرام بسیار کمتر از این میزان است.
 
انواع مشاغل در اینستاگرام
مرکز ملی فضای مجازی، کسب‌وکارهای شکل گرفته یا توسعه یافته در اینستاگرام را در 3بخش اصلی(صنفی، خرد، محتوایی) طبقه بندی کرده است.
براساس گزارش این مرکز مشاغل صنفی به آن دسته از مشاغل گفته می‌شود که دارای مجوز فعالیت از صنوف مختلف بوده و از شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بستری برای بازاریابی استفاده می‌کنند. گزارش پیش رو، فروش اصلی این دسته از مشاغل را خارج از اینستاگرام و با استفاده از درگاه‌های پرداخت اختصاصی یا به‌صورت حضوری می‌داند.
همچنین مرکز ملی فضای مجازی مشاغل خرد را که شامل کسب‌وکارهای خانگی و مشاغل زیر پله‌ای عنوان کرده، مشاغلی می‌داند که به‌صورت صنفی فعالیت نمی‌کنند و علاوه بر بازاریابی، از اینستاگرام و دیگر پیام‌رسان‌ها برای ابزار ارتباطی با مشتریان خود استفاده می‌کنند. این مرکز اعلام کرده که براساس بررسی‌‎های صورت‌گرفته حدود 415هزار صفحه اینستاگرامی متعلق به مشاغل خرد است و پرداخت‌های این گروه عمدتا به‌صورت کارت به کارت یا پرداخت در محل انجام می‌شود.
علاوه بر این، مرکز فضای مجازی، گروه سوم یعنی مشاغل محتوایی را به‌عنوان مشاغلی معرفی کرده که مبتنی بر فروش کالا یا خدمات نیست، بلکه از طریق مدیریت صفحات اینستاگرامی و جذب مخاطب اقدام به جذب تبلیغات و درآمدزایی می‌کنند. این گزارش حاکی است، اگرچه حدود 60درصد از مشاغل ایجاد شده در اینستاگرام در این بخش قرار دارند اما حجم بازار این گروه 7.5درصد از کل است.
 
اقتصاد 3لایه
گزارش مرکز ملی فضای مجازی اقتصاد اینستاگرام را مانند اقتصاد دیجیتال در 3لایه «هسته»، «اقتصاد دیجیتال» و «اقتصاد دیجیتال‌شده» طبقه بندی کرده است. در این بخش حجم بازار اینستاگرام در سال 70هزار میلیارد تومان اعلام شده که «اگر بخش‌های فاقد آمار را به‌صورت تخمینی به آن اضافه کنیم حداکثر 7.3درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل خواهد داد». این گزارش تأکید می‌کند که این 7.3درصد نسبت حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور و سهم اقتصاد اینستاگرام نسبت به تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از این مقدار است. در لایه اول سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط کاربران ارتباطی ثابت و سیار 50درصد و معادل 30هزار میلیارد تومان در سال جمع بندی شده است. برآورد میزان حجم بازار اینستاگرام در لایه دوم اقتصاد دیجیتال در حدود 15هزار میلیارد تومان در سال برآورد می‌شود. همچنین برآورد حجم بازار «اقتصاد دیجیتال شده» با اینستاگرام (شامل صفحات فروش البسه و پوشاک، هنرهای تجسمی و دستی، لوازم آرایشی و بهداشتی، زیورآلات، خدمات آموزشی و...) 25هزار میلیارد تومان در سال تخمین زده می‌شود که درواقع لایه سوم محسوب می‌شود.
 
چالش اعتماد
مرکز ملی فضای مجازی براساس پیمایش‌ ملی که در شهریورماه سال‌جاری انجام شده، اعلام کرده که تنها 6.4درصد از شهروندان خرید اینستاگرامی را ترجیح می‌دهند و موضوعاتی از قبیل بی‌اعتمادی نسبت به فروشنده و تحویل کالا(39درصد)، تحویل کالا با مشخصات متفاوت(11درصد)، تأخیر در تحویل کالا(3درصد) و عدم‌امکان شکایت و پیگیری تخلفات(8درصد) به‌عنوان مهم‌ترین دلایل بی‌اعتمادی به خرید اینستاگرامی ذکر شده است.