برنده و بازنده بازی کره

نیلوفر قدیری| دبیرگروه بین‌الملل:

دونالد ترامپ در سخنرانی 3هفته پیش خود درباره ایران و برجام، دقایقی بعد از اعلام خروج آمریکا از این توافق گفت: الان وزیرخارجه من در راه کره‌شمالی است. این جمله ترامپ در سخنرانی که قرار بود فقط درباره ایران باشد، نشان دیگری بود از اینکه سیاست دولت جدید آمریکا درباره ایران و کره‌شمالی، بسته‌ای مشترک است.

کمتر کسی تردید دارد که حمله ترامپ به برجام، بخشی از حساسیت شخصی او نسبت به اوباما و تلاش برای نابود کردن همه دستاوردهای دولت قبلی آمریکاست. خیز برداشتن برای دستیابی به توافق هسته‌ای با کره‌شمالی و دیدار سران و آزادی زندانیان، تلاشی از سوی شخص ترامپ بود تا نمونه‌ای در مقابل توافق هسته‌ای اوباما با ایران دست‌وپا کند. او از قبل از ورود به کاخ سفید بارها توافق هسته‌ای با ایران را توافق بدی خوانده‌ بود و این اواخر در سخنانی، جان کری را فردی ضعیف در مذاکره با ایران توصیف کرد که حریف طرف مقابل نشده‌ است.

ساعاتی بعد از آنکه ترامپ با اعلام خروج از برجام موج گسترده‌ای در جهان ایجاد کرد، تصاویر دست‌دادن هیجانی مایک‌پمپئو با رهبر کره‌شمالی و بعد ورود 3زندانی آمریکایی از پیونگ‌یانگ به آمریکا با استقبال ترامپ‌ و همسرش مخابره شد. در روزهای بعد، کاخ سفید سکه یادبود دیدار هنوز برگزارنشده ترامپ با «رهبر عالی‌رتبه کره‌شمالی» را ضرب کرد و وزیرخارجه پمپئو در جلسه اعلام استراتژی درباره ایران، به رهبران ایران گفت که از رفتار تعاملی آمریکا با کره‌شمالی درس بگیرند. همه این اقدامات با هدف نمایش دوگانه ایران و کره‌شمالی، دولت اوباما و دولت ترامپ صورت گرفت. حالا که دیدار ترامپ و رهبر کره‌شمالی لغو شده‌است، در ارزیابی برنده و بازنده این ماجرا سیاست دولت ترامپ در قبال ایران جایگاه مهمی دارد.

ترامپ درحالی از توافق هسته‌ای با ایران به‌دلیل فاجعه‌ خواندن آن خارج شد که در نخستین گام از دستیابی به چارچوب توافقی مشابه با کره‌شمالی شکست خورده ‌است. اینکه مسئول این شکست جان بولتون با مشابه‌سازی‌هایش میان لیبی با کره‌شمالی است یا رهبر کره‌شمالی با پیش‌شرط گذاشتن درباره مانورهای نظامی در شبه‌جزیره کره، یا سوءبرداشت دو طرف از عبارت خلع سلاح هسته‌ای، موضوع بحث دیگری است. اکنون ترامپ سرزنش می‌شود چون نمی‌دانسته دیپلماسی یک شبه به بار نمی‌نشیند و سیاست همه یا هیچ دیگر جواب نمی‌دهد. تا‌کنون کره‌شمالی سایت آزمایش هسته‌ای‌اش را تخریب کرده و 3زندانی آمریکایی را هم آزاد کرده‌است.

در مقابل آمریکا تحریمی را لغو نکرده‌است. اما در کره‌جنوبی مردم با تظاهرات علیه آمریکا به اقدام ترامپ در لغو دیدار با رهبر همسایه شمالی اعتراض کردند و در واشنگتن وزیرخارجه پمپئو مجبور شد به سناتورها توضیح بدهد این کره‌شمالی بوده که به تماس‌های وزارت خارجه آمریکا درباره جزئیات دیدار سران پاسخ نداده‌است. سناتورها از پمپئو پرسیدند حالا برنامه شما در مقابل کره‌شمالی چیست و او پاسخ داد ادامه فشارها. این یعنی شکست دیپلماسی دولتی که از یک توافق هسته‌ای که داشت به مسیرش ادامه می‌داد خارج شده و از دستیابی به یک توافق دیگر قبل از شروع بازمانده‌ است. رهبر کره‌شمالی اما بعد از سفرهای اخیرش به چین و کره‌جنوبی، اکنون دیگر آن چهره مرموز، خلوت‌گزین و آدم‌گریز سابق برای جهان نیست.