مورخان تهران

جعفر شهری‌باف یکی از محققان و مورخان مهم معاصر است که تلاش‌های او در زمینه شناخت شهر تهران ستودنی است. وی در 2 مجموعه طهران قدیم (۵ جلد) و تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم (۶ جلد)، تاریخ تهران را با شرح جزئیات بیان می‌کند. «قند و نمک» اثری دیگر از اوست که اصطلاحات اصیل تهرانی را توضیح داده است. نصرالله حدادی به‌عنوان یک تهران‌پژوه درباره شهری می‌نویسد: او پدری نامهربان به نام میرزا داشت و مادری بسیار فداکار به نام کبری که در نهایت فقر و فاقه زندگی می‌کرد و به همین دلیل، بیشتر از دو، سه کلاس به مدرسه نرفت. او در دوره کودکی به‌شدت مورد تحقیر جامعه قرار گرفت؛ اما همه اینها بعدها منجر به شکوفایی او شد. شهری در مجموعه سه‌جلدی گزنه، شکر تلخ و قلم سرنوشت، زندگی خودش را از طفولیت تا دوران پیری می‌نویسد. شاید به‌خاطر زندگی سختی که داشته در پیشانی‌نوشت کتاب «گزنه» نوشته: تقدیم به آنان که به من بد کردند و ستم روا داشتند. روزی از او علت این پیشانی‌نوشت را پرسیدم، گفت: اگر به من بد نمی‌کردند که من، جعفر شهری نمی‌شدم. اگر جعفر شهری کتاب «تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم» را نمی‌نوشت، ما امروز با بسیاری از مشاغل منقرض‌شده آشنا نبودیم. به هر روی شهری، زندگی اجتماعی مردم را پیش روی مخاطب می‌گذارد که گاهی هم امکان دارد آزاردهنده باشد. یک‌بار که درباره‌ نکبت‌باری برخی از صحنه‌های کتابش از او پرسیدم، گفت: «مردم باید از گذشته‌شان اطلاع کافی داشته باشند تا بتوانند آینده بهتری را بسازند.»