تربیت جنسی رکن فراموش‌شده تربیت کودکان

ساناز فیض‌اللهی- روانشناس و روان‌درمانگر

تربیت جنسی کودکان بخش مهمی از تربیت آنها به شمار می‌آید که متأسفانه به دلایل مختلفی مورد غفلت واقع می‌شود. در بسیاری از خانواده‌ها این نگرش نادرست وجود دارد که باید تربیت جنسی کودکان به بعد از سن بلوغ موکول شود؛ درحالی‌که تربیت جنسی دامنه وسیعی دارد که به سن خاصی محدود نمی‌شود و فرایندی است که طی آن نگرش‌‌ها، باورها و ارزش‌ها در کودک شکل می‌‌گیرد و بر موضوعات مهمی مثل روابط بین فردی و عاطفی، صمیمیت، هویت و گرایش جنسی او در سنین مختلف تأثیرگذار است. به‌صورت کلی نمی‌توان زمان دقیقی را برای شروع تربیت جنسی کودکان درنظر گرفت؛ زیرا میزان کنجکاوی، دقت و ماجراجویی هر کودک به نسبت دیگری متفاوت است، اما این مسئله نباید والدین را در مورد آموزش‌های جنسی بی‌تفاوت کند. به‌طور کلی تربیت جنسی کودکان از سنین خردسالی آغاز می‌شود و در هر مقطع سنی باید با زبان مورد پذیرش کودک و نوجوان با او صحبت شود.یکی از مواردی که والدین حین آموزش‌های جنسی باید به‌صورت آگاهانه به آن توجه داشته باشند، این است که قبل از توضیح درخصوص کنجکاوی‌های کودک، درباره اینکه چرا این سؤال را می‌پرسد یا چه چیزی باعث شده تا به این سؤال فکر کند با او به آرامی و بدون تندی صحبت کنند. والدین با پرس‌و‌جویی دوستانه می‌توانند در مورد منشأ کنجکاوی کودک خود اطلاع پیدا کنند که ممکن است شبکه‌های اجتماعی، ماهواره‌ها یا همسالانشان باشند.

«نه گفتن» گستاخی و بی‌ادبی نیست
آموزش جنسی به کودکان یکی از مهم‌ترین روش‌های محافظت از آنها در مقابل کودک‌آزاری است. معمولا کودکان در3سالگی نسبت به بدن خود و جنس مخالف کنجکاو می‌شوند. در همین سن آنها باید بیاموزند که لمس کردن اندام بالای شانه «لمس خوب» به شمار می‌آید و لمس اندام پایین‌تر از شانه
 «لمس بد» نامیده می‌شود. به کودک بیاموزید هیچ‌یک از اطرافیان و حتی نزدیکانش اجازه لمس بد بدن او را ندارند و حتی در لمس خوب هم اگر احساس امنیت و آرامش نداشته باشد، باید بدون خجالت و شرم به فرد مقابلش اعتراض کند. آموختن این نکته به اطفال، بسیار مهم است که «نه گفتن» به درخواست‌های ناخوشایند، بی‌ادبی و گستاخی نیست و اگر چنین رفتاری داشته باشد، عاقل، آگاه و باهوش است و مورد حمایت و تشویق والدین قرار می‌گیرد. بهتر است والدین هنگام استحمام کودکان3سال به بالا، پوشش داشته باشند و پیش از واردشدن به اتاق کودک، در بزنند تا محترم بودن حریم شخصی افراد را به او بیاموزند. استفاده از بازی و زبان کودکانه روش مناسبی برای آموزش مسائل جنسی است. در بازی می‌توان به کودک یادآوری کرد که داشتن پوشش مناسب در انظار عمومی یک قانون است و نباید از آن سرپیچی کرد. برای معرفی اندام بدن، عناوین علمی به‌کار ببرید. در سنین بالای6سال، قصه‌گویی درباره زاد و ولد حیوانات و پرندگان، روش مناسبی برای بازگویی مسائل جنسی است. والدین نباید تصور کنند فرزندانشان از آموزش‌های جنسی بی‌نیاز هستند. کودکان اگر در خانواده پاسخ کنجکاوی‌های خود را پیدا نکنند، در محیط بیرون و از منابع ناآگاه اطلاعات نادرستی کسب می‌کنند. در آزارهای جنسی هرگز نباید کودکان مقصر جلوه داده شوند. در این موارد اگر کودک احساس گناه و تقصیر کند، با بحران‌های روحی مخرب و جدی روبه‌رو می‌شود که آثار آن تا بزرگسالی از بین نمی‌رود. اغلب کودک‌آزاران جنسی (پدوفیل‌ها) برای رسیدن به مقاصد شوم خود به زور متوسل نمی‌شوند و با فریب کودکان، به هدف خود می‌رسند. به کودکان بیاموزید به افراد غریبه و ناشناس اعتماد نکنند و هنگام مشاهده لمس بد از سوی اطرافیانشان، با فریاد زدن، دیگران را مطلع و محل را ترک کنند.

اوقات‌فراغت کودک را مدیریت کنید
در فرایند تربیت جنسی، رفتارها و مهارت‌های والدین، کیفیت ارتباط والدین با فرزند و روش ارائه اطلاعات بسیار مهم است. والدین و مربیان باید بدانند که اگر بچه‌ها در این مورد کنجکاوی زیادی دارند دلیل بر غیرمعمول بودن تمایلات جنسی آنها نیست، اما آنچه باید مورد توجه قرار دهند، این است که کنجکاوی بچه‌ها درباره غرایز جنسی باید حد و مرز خاصی داشته باشد و به اندازه‌ای پروبال پیدا نکند که زمان زیادی از اوقات خود را به کسب اطلاعات در این مورد و پرسه‌زنی در منابع اطلاعاتی مختلف بگذرانند. نظارت مستقیم و غیرمستقیم و مدیریت صحیح اوقات‌فراغت کودکان و نوجوانان آنها را از این آسیب حفظ می‌کند.تربیت جنسی کودکان نه‌تنها آنها را در برابر آسیب‌های جنسی واکسینه می‌کند، بلکه در ایجاد ذائقه جنسی صحیح آنها در سنین بزرگسالی نقش دارد. بسیاری از کودک‌آزاران برای نخستین‌بار با دیدن فیلم یا صحنه جنسی نامناسب با این پدیده طبیعی آشنا شده‌اند؛ درصورتی که اگر فردی در سنین کودکی با تربیت جنسی مناسب، با غرایز خود آشنا شود، ذائقه جنسی سالمی خواهد داشت و به‌سوی کجروی‌هایی مانند پدوفیلی کشیده نمی‌شود.