مدرسانی برای همه فصول

سیدمحمد سادات اخوی

بخشی از کسب‌وکارهای رایج امروز را، کسب‌وکارهایی تشکیل می‌دهند که در حوزه صنعت آموزش ارزیابی می‌شوند. این در حالی است که شاید خیلی‌ها ندانند که چنین کسب‌وکارهایی چقدر می‌توانند هم اثرگذاری بیشتر و هم درآمد افزون‌تری داشته باشند و به‌راحتی واردشان شوند. اما متأسفانه فعالان این حوزه به‌واسطه عدم‌تشخیص درست و همچنین عدم‌برنامه‌ریزی و آماده‌سازی درست و به‌هنگام، فرصت‌های رایج را به‌راحتی از دست می‌دهند. این در حالی است که صنعت آموزش و صنعت تدریس و کسب‌وکار مدرسان، می‌تواند یکی از گزینه‌های رایج شما برای کسب‌وکاری موفق باشد. شاید سؤال اصلی اینجا باشد که چرا پس بیشتر فعالان حوزه صنعت آموزش ما و بیشتر کسانی که در حوزه تدریس هستند و مدرس هستند و دانشگاهی و...، وضعیت مالی یا موفقیت کاری مناسبی ندارند؟ شاید این راهنما بتواند جرقه‌ای در ذهن این اشخاص و شما ایجاد کند که بتوانید مسیر خوبی را پیش‌روی‌تان باز کنید.

1. در ابتدا اجازه بدهید ذهن کسانی که می‌خواهند در حوزه صنعت آموزش خوب کار کنند را روشن کنیم؛ اینکه چرا در این صنعت موفق نیستند. به یک دلیل ساده؛ باید چیزهایی را درک کنند که درک نمی‌کنند. نخستین آنها هم این است که نگاه صنعت‌وار به این حوزه ندارند. انگار که همان کتاب خواندن و دانشگاه رفتن و... برای‌شان کفایت می‌کند. صنعت قواعد خاص خودش را دارد که باید رعایت شود. به قول ژان بقوسیان، که بحث مدرسان مرجع را در ایران جا انداخته، شما در صنعت آموزش باید درک کنید که مثلا کتاب اهمیت زیادی دارد در کنار همایش حضوری ،  ضمن اینکه بازاریابی و... به‌شدت مهم است.

2. مسئله بعدی هم آن است که به‌عنوان یک فعال صنعت آموزش، باید درک کنید مردم و مخاطبان همیشه دنبال آموزش گرفتن هستند. اما چرا؟ اما مگر همه‌‌چیز در اینترنت موجود نیست؟ بله، موجود است؛ اما بارش اطلاعات و توفان اطلاعاتی باعث شده تا مردم واقعا گیج و مستأصل شوند و مثلا با یک جست‌وجوی ساده، در واقع بیشتر گرفتار شوند. چون کلی نتیجه جست‌وجو پیش روی‌شان پدیدار می‌شود که نمی‌دانند کدام درست است و کدام نادرست. در نتیجه شما در جایی می‌توانید حضور پیدا کنید و خوش بدرخشید که خلأ زیادی وجود دارد؛ پس زیاد به فکر اینترنت نباشید.

3. اما یکی از نکات مهمی که شاید مدرسان به آن توجه نمی‌کنند، حالا در هر حوزه‌ای که می‌خواهند کار کنند، بحث نداشتن محصول جامع است. محصول جامع اما چیست؟ محصولی است که روی آن زحمت و تمرکز زیادی صرف کرده‌اید و به قول خودمان، صفر تا صد یک حوزه را برای شما روشن می‌کند و آموزش می‌دهد. معمولا هم سعی می‌کنید که در این حوزه، با شیوه منحصربه‌فرد خودتان پیش بروید و کار کنید. غالب مدرسان چنین محصولی ندارند و اگر شما بتوانید چنین محصول جامعی را تولید و ارائه کنید، می‌توانید دست برتر را داشته باشید.

4. خب، حالا شما این نکته‌ها را دریافته‌اید و می‌خواهید در این حوزه کار کنید و تغییراتی ایجاد کنید، چه باید بکنید؟ خیلی ساده است؛ باید ابتدا برای خودتان برنامه‌ای روزانه تداوم ببینید که کم‌کم به جایگاه یک مدرس درست و حسابی و به قول بقوسیان «مرجع» برسید. این موارد هم شامل مطالعه و یادگیری روزانه، تولید محتوای روزانه و نیز رشد کسب‌وکارتان است. یعنی اینطور نیست که به‌عنوان یک مدرس فقط به فکر یادگیری باشید؛ این‌طوری میز شما تعادل نخواهد داشت. همزمان باید روی بخش‌های مختلف آن کار کنید. هم یاد بگیرید، هم تولید محتوا و محصول داشته باشید و هم اینکه بتوانید از طریق ریزه‌کاری‌های کسب‌وکار، محصول و کارتان را گسترش بدهید.

5. سؤال بعدی هم که مطرح می‌شود آن است که حالا من یک مدرس شدم و در حوزه صنعت آموزش هم کار کرده‌ام، باید چه محصولاتی تولید کنم؟ این محصولات غالبا شامل کتاب‌های الکترونیک و چاپی، مقاله، ویدئو، محصولات صوتی و پادکست، وبینار، دوره‌های آنلاین، کارگاه، همایش، مشاوره و چیزهایی از این قبیل است. حتی می‌توانید سخنرانی هم بگذارید. می‌توانید اطلاعات پولی هم بگذارید تا مخاطبان شما در ازای پرداخت منظم یا غیرمنظم پول، آنها را دریافت کنند. تا به حال به چنین محصولاتی فکر کرده بودید؟ یک‌بار تولید یک محصول، می‌تواند شما را تا چند ماه و حتی چند سال، در صدر نگه‌دارد.

6. نکته بسیار مهم‌تر بعدی هم آن است که بتوانید برای خودتان یک مدیوم و تریبون و رسانه داشته باشید. در این صورت، می‌توانید هم شهرت حرفه‌ای بیشتری دست و پا کنید، هم مخاطبان و مشتریان پایدارتری داشته باشید و هم به‌عنوان یک مدرس مرجع هم مطرح بشوید. داشتن رسانه و تریبون اهمیت زیادی در عرصه بازاریابی محتوا دارد. حالا این تریبون می‌تواند یک حساب کاربری در یکی از شبکه‌های اجتماعی باشد یا یک سایت یا یک مجله یا رسانه دیگر یا حسابی در یکی از سایت‌های پخش صوت و تصویر مثل آرات و یوتیوب و شبیه آن. خوبی داشتن این رسانه‌ها، در آنجاست که بعد از مدتی می‌توانید آرشیوی از آموزش‌های خود را داشته باشید که به‌شدت ارزش‌افزوده برای‌تان ایجاد می‌کند.

7. نکته بسیار مهم‌تری که شاید جا داشته باشد دوباره به آن اشاره کنیم، بحث یادگیری‌های روزانه است. اما این یادگیری چه شکل و شمایلی دارد؟ به قول دارن هاردی، نویسنده «اثر مرکب» باید درصدی از درآمد خودتان را به یادگیری اختصاص بدهید. یعنی کتاب بخرید و دوره شرکت کنید و حتی مشاوره بگیرید. این‌طوری به‌طور منظم که یاد بگیرید، مخاطب متوجه می‌شود همیشه حرف‌ها و ایده‌های جدیدی دارید و عاشق دنبال کردن کارتان خواهد شد. محمود سریع‌القلم در یکی از نوشته‌های خودش اشاره می‌کرد که استادان دانشگاه روزانه باید 3ساعت مطالعه داشته باشند. اگر قصد دارید در سطح بالایی دانش کسب کنید، شاید این ایده خوب باشد.

8. در حوزه یادگیری و کسب معلومات، نکته مهم دیگری هم وجود دارد؛ اینکه سعی کنید در سطح جهانی ظاهر شوید. مثلا اگر در حوزه آموزش زبان آلمانی کار می‌کنید یا در حوزه آموزش ویراستاری و...، سعی کنید از بهترین متدها و روش‌های آموزشی سطح جهانی استفاده کنید. به این منظور باید هم زبان انگلیسی خوبی داشته باشید و هم به‌شدت کارهای همکاران خود در سطح جهانی را دنبال کنید تا بتوانید استانداردهای بالایی داشته باشید. در این صورت در بازار صنعت آموزش ایران، می‌توانید دست برتر را داشته باشید و به‌راحتی پیشرفت کنید.

9. نکته مهم بعدی هم این است که سعی کنید چند تایی کتاب یا دست‌کم یک کتاب خوب، ولو الکترونیک در کارتان داشته باشید و تولید کنید. اینجا همانجایی است که خیلی از فعالان حوزه صنعت آموزش دچار ترس می‌شوند؛ نوشتن کتاب به‌طور کلی ترسناک است. اما اگر درک کنید که بیشتر زمانی که نویسندگان کتاب‌های معمولی صرف می‌کنند، وقف کیفیت و عمق کتاب‌ها نمی‌شود و صرفا یک مانع ذهنی است، در این صورت می‌توانید در کمتر از یک فصل کتابی مناسب بنویسید. ضمن اینکه گاهی کتاب‌ها، صرفا محصول دسته‌بندی جدید و ساده‌سازی شما از مفاهیم موجود هستند نه چیز دیگری.