جهان‌نما
چراغ سبز غربی‌ها به سرکوب‌های داخلی در عربستان
غربی‌ها نشان داده‌اند تا زمانی که جریان نفت برقرار باشد، سرکوب فعالان مدنی در عربستان به دستور بن‌سلمان را نادیده خواهند گرفت
سرکوب مخالفان داخلی در عربستان‌سعودی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در تازه‌ترین مورد، دستگاه قضایی این کشور حکم 10سال حبس شیخ ناصرالعمر، مبلغ سرشناس شهر مکه و از منتقدان محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی، را به 30سال افزایش داده است. ماه گذشته نیز سلما الشهاب، فعال زن سعودی، به اتهام ایجاد ناامنی و تحریک ناآرامی عمومی از طریق فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به 34سال زندان محکوم شد. نشریه بیزینس اینسایدر نیز اخیرا فاش کرده که دولت سعودی از طریق اپلیکیشن‌هایی که در گوگل به کاربران ارائه می‌شود مخالفان را شناسایی کرده و آنان را تحت تعقیب قرار می‌دهد.
این در حالی است که محمد بن‌سلمان این روزها به لطف توجه رهبران آمریکا و اروپا که به‌دلیل جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت انرژی با بحران کمبود انرژی روبه‌رو شده‌اند، اعتماد به نفس زیادی پیدا کرده است. او از 10ماه پیش تاکنون با رهبران و روسای دولت‌های آمریکا، انگلیس، فرانسه و ترکیه در عربستان سعودی دیدار داشته است. ولیعهد سعودی که دستور قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار عربستانی را در کارنامه خود دارد حدود 2ماه پیش هم به یونان و فرانسه سفر کرد. روزنامه العربی جدید می‌نویسد: به‌نظر می‌رسد که تبعات اقتصادی جنگ روسیه و اوکراین ازجمله تورم و افزایش سرسام‌آور قیمت انرژی و دیگر چالش‌های جهان ناآرام امروز رهبران غربی را به این نتیجه رسانده که هزینه‌های اخلاقی مشروعیت بخشیدن به حاکم واقعی سعودی را بپذیرند.
به اعتقاد ناظران، چالش‌های بزرگ بین‌المللی امروز به سیاستگذاران در آمریکا و اروپا جایگاه عربستان سعودی را یادآوری کرده است. در واقع، در میانه تشدید رقابت قدرت‌های بزرگ جهانی، اغلب دولت‌های غربی نگران این مسئله هستند که با دوری گزیدن از عربستان و منزوی کردن بن‌سلمان شرایط را برای نزدیک شدن احتمالی ریاض به پکن و مسکو آماده کنند. سفر پرحاشیه چند ماه پیش جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، به عربستان سعودی نیز در همین راستا ارزیابی شده و اغلب ناظران آن را به تشدید نگرانی‌های روزافزون واشنگتن از احتمال نفوذ رو به رشد چین و روسیه در کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس مربوط می‌دانند.
اما پرسش کلیدی این است که آغوش باز رهبران غربی به روی محمد بن‌سلمان چه تأثیری برای تصمیم‌سازی‌های او در داخل و خارج از عربستان سعودی داشته است؟ پاسخ این پرسش را می‌توان در تشدید سرکوب مخالفان و فعالان مدنی در عربستان سعودی یافت. ماه گذشته بود که 2زن فعال مدنی سعودی که در سال2021میلادی بازداشت شده بودند به زندان‌های طولانی‌مدت محکوم شدند که اعتراض گروه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری را به‌دنبال داشت. در مورد اول، دادگاه ضدتروریسم، نوره بنت سعید القحطانی را به اتهام استفاده از اینترنت برای ایجاد شکاف اجتماعی در عربستان سعودی به 45سال زندان محکوم کرد. سلما الشهاب، دانشجوی دکتری دانشگاه لیدز انگلیس و استاد دانشگاه شاهزاده نوره در ریاض، نیز یک‌ماه بعد به اتهام مشابهی به 34سال زندان محکوم شد.
به‌گفته ناظران، محمد بن‌سلمان تقریبا علیه تمام اشکال فعالیت‌های مدنی و اجتماعی، حتی در اموری که جنبه سیاسی ندارند نیز کارزار مقابله‌ای راه انداخته است.
آندریاس کریگ، استادیار دانشکده مطالعات امنیتی در کینگز کالج لندن، می‌گوید: «شرایط در عربستان سعودی طوری است که احساس می‌کنید هرگونه فعالیت یا هر شکلی از اعتراض حتی در مورد مسائل غیرسیاسی می‌تواند قابلیت سیاسی شدن را داشته باشد. هدف این رویه، از کار انداختن کامل جامعه مدنی است.» گذشته از احکام سنگین علیه 2فعال زن سعودی که رسانهای شد و مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفت، دولت سعودی اخیرا شمار زیادی از فعالان مدنی و اجتماعی از سکولارهای لیبرال گرفته تا چهره‌های مذهبی محافظه‌کار را در سکوت خبری بازداشت کرده است. به‌عنوان مثال، سال گذشته میلادی دادگاه تجدیدنظر در عربستان سعودی حکم 20سال حبس شعبه دادگاه ضدتروریسم علیه عبدالرحمن السعدان، امدادگر جمعیت هلال احمر را تأیید کرد. مقام‌های سعودی سال2018میلادی السعدان را به‌دلیل توییت‌هایش در انتقاد از سیاست‌های اقتصادی دولت، بازداشت کرده بودند.
العربی جدید می‌نویسد: احکام سنگین علیه منتقدان و مخالفان داخلی نتیجه مشروعیت بخشیدن به محمد بن‌سلمان از سوی بایدن و دیگران رهبران جهان در طول سال‌های 2021 و 2022میلادی است. استفان زونز، استاد سیاست و مطالعات بین‌المللی دانشگاه سانفرانسیسکو، می‌گوید: «بایدن در زمان سفرش به عربستان در مقام توجیه این اقدام از حس‌نیت ریاض گفت و تأکید کرد که طرف سعودی نسبت به تعهدش به اصلاحات اطمینان داده اما احکام سنگین ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که یا دولت آمریکا در آن زمان برای کاستن از خشم گروه‌های حقوق بشری دروغ گفته یا به‌طور ناامیدکننده‌ای ساده‌لوحانه رفتار کرده است.»
مداوی الرشید، استاد مدعو در مؤسسه مطالعات خاورمیانه دانشکده اقتصاد لندن، نیز تغییر رفتار بن‌سلمان را نتیجه سیاست‌های غرب نسبت به دولت سعودی می‌داند. او می‌گوید: «بن‌سلمان مطمئن است که آمریکا و دیگر کشورهای غربی برای بهبود مسائل داخلی ازجمله حقوق بشری به او فشار نخواهند آورد. او می‌داند که جهان بیش از هر زمان دیگری نیازمند نفت عربستان سعودی است و به همین دلیل وانمود می‌کند که صدای مخالفان سعودی را نمی‌شنود. بایدن با سفرش به عربستان سعودی به بن‌سلمان این پیام را داد که هر کاری بخواهد می‌تواند انجام دهد و تا زمانی که جریان نفت برقرار باشد تحریم نخواهد شد.»
در همینه زمینه :
