دیپلماسی؛ حربه انتخاباتی اردوغان

«ترکیه به‌لحاظ سیاسی، نظامی و دیپلماتیک در حال ورود به یکی از قدرتمندترین دوران‌های خود است.» این بخشی از اظهارات رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در اواخر هفته گذشته است. اردوغان در حالی از آغاز عصری شکوهمند در ترکیه صحبت می‌کند که کشورش با بحران شدید‌ اقتصادی روبه‌رو است؛ بحرانی که به اعتقاد ناظران، انتخابات پارلمانی و ریاست ‌جمهوری سال آینده را به یکی از چالش‌برانگیزترین رقابت‌های سیاسی او در 20 سال گذشته تبدیل خواهد کرد.
ناظران سیاسی با اشاره به مجموعه‌ای از دستاوردهای اخیر اردوغان در عرصه بین‌المللی از جمله توافق مهم با روسیه و اوکراین برای از سرگیری صادرات غلات معتقدند در جایی که مردم ترکیه تورم 79 درصدی را تجربه می‌کنند و ارزش لیر نسبت به چند ماه پیش به شدت سقوط کرده، این پیشرفت‌های بین‌المللی با تصویر تیره و تار اقتصاد داخلی در تضاد است. همین چهارشنبه گذشته بود که خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد لیر ترکیه با کاهش 0.4 درصدی به 17.96 به ازای هر دلار رسیده است. این در حالی است که ناظران اقتصادی پیش‌بینی کرده‌اند، ارزش لیر در برابر دلار تا سال آینده نزدیک به 15درصد دیگر هم کاهش پیدا کند. منتقدان انگشت اتهام به سوی سیاست‌های غیرمتعارف اقتصادی اردوغان می‌گیرند؛ از جمله کاهش متوالی نرخ بهره به‌رغم تورم بالا و برکناری 3 رئیس بانک مرکزی از سال 2019. اردوغان اما تاکید دارد که میوه سیاست‌های اقتصادی دولتش از جمله اولویت دادن به صادرات، تولید و سرمایه‌گذاری را باید نیمه نخست سال 2023 چید.

موفقیت‌های بین‌المللی
مقام‌های حزب حاکم عدالت و توسعه(AK) اردوغان را به‌عنوان دولتمردی به تصویر می‌کشند که به‌لحاظ اعتبار بین‌المللی قابل مقایسه با رقبای داخلی‌اش نیست. یک مقام ارشد دولتی با اشاره به اینکه هیچ چهره سیاسی دیگری در ترکیه چنین سطحی از ارتباطات بین‌المللی را ندارد به رویترز گرفته است: «بخواهید یا نخواهید اردوغان یک رهبر است. هیچ رهبر دیگری در ترکیه وجود ندارد که بتواند جایگزین او شود.»
روسیه و اوکراین 31تیرماه (22جولای) توافقی را برای بازگشایی 3 بندر اودسا، چرنوگورسک و یوژنی در اوکراین به منظور صادرات غلاتی که ماه‌ها بود به خاطر جنگ گیر افتاده بودند، امضا کردند؛ توافقی که به نگرانی از کمبود جهانی غلات که می‌توانست میلیون‌ها نفر را به قحطی بکشاند، پایان داد. این توافق با میانجیگری سازمان ملل و ترکیه صورت گرفت. اردوغان همچنین موفق شد که از جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، تعهد بگیرد که از فروش جنگنده‌های F16 آمریکایی به ترکیه حمایت کند. واشنگتن پیش‌تر در واکنش به خرید تسلیحات روسی از سوی ترکیه، فروش جت‌های F35 به آنکارا را متوقف کرده بود.  

ترمیم پیوندهای منطقه‌ای 
اردوغان که از اعتراض‌های گسترده ضد دولتی در 2013 و کودتای ناموفق در سال 2016 جان سالم به برده اکنون به امید جذب سرمایه‌های خارجی مورد نیاز خود درصدد ترمیم روابط تیره و تار با قدرت‌های منطقه‌ای است. امارات متحده، رقیب ترکیه در جنگ داخلی لیبی و مناقشه خلیج‌فارس بر سر قطر، در توافق‌های سوآپ ارزی با ترکیه به ارزش 28میلیارد دلار به چین، قطر و کره‌جنوبی پیوست. ترکیه همچنین امیدوار است تا بتواند با عربستان نیز توافق‌های تجاری داشته باشد و روابط خود را با مصر و رژیم‌ صهیونیستی بهبود بخشد. 
اما کلید دیپلماسی اردوغان در خاورمیانه و فراتر از آن، چیزی است که رئیس‌جمهوری ترکیه آن را «تفاهم مشترک مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل با پوتین» می‌خواند؛ رابطه‌ای که شرکای ترکیه در ناتو را به شدت نگران کرده است. ترکیه با وجود انتقاد از حمله روسیه به اوکراین، از غرب به‌دلیل ارسال تسلیحات به این کشور انتقاد و همزمان از همراهی غرب برای اعمال تحریم‌های درنظر گرفته شده بر ضد روسیه خودداری می‌کند؛ رویکردی که به گفته آنکارا باعث شده تا میانجگیری‌هایش نتیجه داشته باشد. 

محک انتخاباتی 
با وجود موفقیت‌های اردوغان در سطح بین‌المللی، اصلی‌ترین نگرانی رای‌دهندگان ترکیه وضعیت اقتصادی و حضور 3.6میلیون پناهنده سوریه‌ای در این کشور است که در ابتدای جنگ سوریه، دولت ترکیه از آنان استقبال کرد اما اکنون از نظر مردم به رقیبی برای مشاغل و خدمات دولتی تبدیل شده‌اند.
اردوغان یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های‌ سیاسی ترکیه است که پس از مصطفی کمال آتاتورک بنیانگذار ترکیه مدرن، طولانی‌ترین دوره زمامداری را در این کشور داشته است. رویترز نوشته که نظرسنجی‌های هفته گذشته حاکی از آن است که حزب عدالت و توسعه با 33.8درصد بیشترین حمایت رای‌دهندگان ترکیه‌ای را با خود دارد. اما این همه داستان نیست. اردوغان با تهدید اتحاد احزاب مخالف با یکدیگر روبه‌رو است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد  کاندیداهای ریاست‌جمهوری با فاصله نزدیک او را دنبال می‌کنند. 
اردوغان توپراک، یکی از اعضای حزب اپوزیسیون جمهوری‌خواه خلق(CHP) و مشاور ارشد کمال قلیچداراوغلو، رهبر این حزب، می‌گوید: «دولت از سیاست خارجی برای سرپوش گذاشتن بر فاجعه اقتصادی استفاده می‌کند؛ فاجعه‌ای که خود مسئول آن است. دولت اردوغان از پیروزی دیپلماتیک برای مردم گرفتار در مشکلات اقتصادی داستان‌سرایی می‌کند.» توپراک معتقد است که اردوغان حتی در حوزه دیپلماسی نیز امتیازاتی را به طرف‌های مقابل می‌دهد که عزت ترکیه را زیر سوال می‌برد و موقعیت این کشور را تضعیف می‌کند.