جهان‌نما
صدری‌ها، بی‌اعتماد به نهادهای سیاسی
بی‌اعتمادی حامیان مقتدی صدر به نهادهای سیاسی عراق، شاه کلید درک اعتراضات پی‌درپی آنها در بغداد است
از پاییز سال گذشته که کمیسیون نظارت بر انتخابات عراق تأیید کرد که بلوک سیاسی به رهبری مقتدی صدر، با ۷۳کرسی از ۳۲۹کرسی مجلس، بزرگ‌ترین جناح پارلمانی به شمار می‌رود، عراق کمتر روزی را بدون چالش درباره تشکیل دولت جدید سپری کرده است.
نتایج انتخابات سال گذشته با پیشتازی جریان صدر، تنها شگفتی این گروه در عراق طی یک سال گذشته نیست. صدری‌ها حدود 2ماه پیش هم با استعفای دسته جمعی از کرسی نمایندگی در پارلمان، دومین شگفتی سیاسی خود را آفریدند. حامیان جریان صدر همچنین از 2هفته پیش تا‌کنون اعتراضاتی را در بغداد به‌راه‌انداخته‌اند که در عمل به فلج شدن روند سیاسی منجر شده است. معترضان صدری در 3روز اول اعتراضات خود با هجوم به پارلمان باعث تعطیلی این نهاد شدند و با وجود خروج از تالار اصلی پارلمان عراق با فرمان «مقتدی صدر»، اما همچنان به اعتراضات خود در خیابان‌های بغداد ادامه می‌دهند.
مقتدی صدر، رهبر جریان صدر، به‌دنبال سرنگونی و تغییر رژیم در بغداد نیست، اما گفته است که دولت جدیدی را می‌خواهد. همین که حامیانش با شرکت در انتخابات و سپس استعفا از پارلمان و در نهایت اعتراض در منطقه سبز بغداد توانسته‌اند امور روزمره دومین کشور عربی دارای ذخایر نفت را مختل کنند، نشان‌دهنده وزنه سنگین مقتدی صدر در تحولات جاری عراق است. با توجه به اهمیت جریان صدر در تحولات سیاسی و اجتماعی عراق، اندیشکده انگلیسی «چتم هاوس» سراغ پایگاه رأی اصلی مقتدی صدر در شهرک صدر بغداد رفته تا نگاه دقیق‌تری به این جریان تأثیرگذار داشته باشد.
چتم هاوس در گزارش خود نوشته که منبع اصلی قدرت مقتدی صدر، میلیون‌ها نفر از بخش‌های فقیرتر جامعه شهری در پایتخت هستند که با شعارهای او علیه فساد اقتصادی مقامات سیاسی به وجد می‌آیند. بیشتر حامیان مقتدی صدر، به نهادهای سیاسی عراق اعتماد ندارند. این موضوع را درنظرسنجی چتم هاوس از ساکنان شهرک صدر می‌توان دید. 55درصد از پاسخ‌دهندگان به‌نظرسنجی در شهرک صدر بغداد گفته‌اند که مطلقا به پارلمان اعتماد ندارند و 45درصد هم گفته‌اند که مطلقا به کابینه و دولت اعتماد ندارند. شاید این وضعیت کلید درک اعتراضات همیشگی و مداوم صدری‌ها در بغداد باشد.
رهبران مذهبی، راهگشای مشکلات عراق
اهمیت رهبری مذهبی در میان صدری‌ها بسیار برجسته است. وقتی از آنها پرسیده شد که چه‌کسی می‌تواند مشکلات سیاسی عراق را برطرف کند، از 300نفر، حدود 280نفر گفتند که رهبران مذهبی قادر به حل مشکلات هستند. بر این اساس، هواداران صدر، روحانیون دینی را نمایندگان قانونی می‌دانند که می‌توانند و باید به مسائل سیاسی بزرگ‌تر ورود و رسیدگی کنند. به‌گفته صدری‌ها، سیاستمداران غیرقابل اعتماد و آلوده به فساد هستند و تصمیماتی می‌گیرند که برای عراقی‌ها مضر است.
تصویب قوانین کشور براساس احکام اسلامی یکی دیگر از گرایش‌های مهم در میان صدری‌ها به شمار می‌رود. 55درصد از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که دولت باید قوانین را مطابق با قوانین اسلامی وضع کند، درحالی‌که میزان مخالفان کمتر از 10درصد بوده است.
نگاه متفاوت به اعتراضات
حامیان جریان صدر در عین حال نگاه یکدست و همسویی به اعتراضات ندارند و درحالی‌که 44درصد از آنها نگاه مثبتی به «اعتراضات تشرین» در اواخر سال2019 داشته‌اند، اما تقریبا همین میزان و به‌طور دقیق‌تر 42درصد نیز نگاه منفی به این اعتراضات دارند. اعتراضات تشرین در بغداد در ابتدا علیه فساد در حکومت آغاز شد و پس از آن با افزایش فراخوان‌ها و گسترش اعتراضات به درخواست برای براندازی حکومت و درگیری نیروهای امنیتی با معترضان انجامید. این تقاوت نگاه به جنبش اعتراضی در میان صدری‌ها حکایت از آن دارد که همه آنها با اعتراضات کنونی موافق نیستند.
نگاه مثبت به صندوق‌های رأی همچنان یکی از بارزترین وجه تفاوت میان جریان صدر و دیگر جریان‌های سیاسی عراق است. درحالی‌که عمده جریان‌های سیاسی عراق با ریزش رأی‌دهندگان مواجه هستند، اما صدری‌ها همچنان مایل به رأی دادن و شرکت در انتخابات هستند. نظرسنجی چتم هاوس نشان می‌دهد که 36درصد از حامیان مقتدی صدر به‌احتمال بسیاری زیاد در انتخابات بعدی مشارکت خواهند کرد. این در حالی است که کاهش مشارکت حامیان دیگر جریان‌های سیاسی عراق، احتمال کسب آرای بیشتر از سوی جریان صدر در انتخابات پارلمانی آتی را محتمل‌تر خواهد کرد.
البته چتم هاوس یک نکته مهم را نیز در گزارش خود مورد اشاره قرار داده و آن تصمیمات پراکنده، غیرقابل پیش‌بینی و محاسبات نادرست مقتدی صدر است که در مواقع حساس از سوی او گرفته می‌شود. هرچند با وجود این شرایط نظرات مقتدی صدر همچنان برای حامیان او تعیین‌کننده و بسیار مهم است.
