مکانیسم ماشه؛ تهدید سیاسی یا ژست بی‌اثر؟

سحر خانمحمدی؛ روزنامه‌نگار

در شرایطی که برجام سال‌هاست در تعلیق عملی قرار دارد، کشورهای اروپایی بار دیگر تهدید به فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» کرده‌اند؛ سازوکاری که می‌تواند بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را رقم بزند. این تهدید با واکنش تند نمایندگان مجلس روبه‌رو شده است.
مکانیسم ماشه ابزاری در متن برجام است که به کشورهای غربی اجازه می‌دهد در صورت «نقض جدی» تعهدات، تحریم‌ها را بدون رأی‌گیری شورای امنیت بازگردانند.
نمایندگان مجلس معتقدند اروپا خود به تعهداتش پایبند نبوده و حق استفاده از این ابزار را هم ندارد. 
فتح‌الله توسلی، نماینده همدان  دراین باره هشدار داد: «ایران برای هر اقدام خصمانه‌ای، گزینه‌های متقابل در اختیار دارد.» 
وحید احمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی نیز می‌گوید: «کسانی که حتی یک بند از تعهداتشان را اجرا نکرده‌اند، امروز نمی‌توانند طلبکار باشند. ایران قطعاً آماده واکنش متناسب است.»
ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی هم تأکید کرده که اگر فشارها ادامه یابد، اقداماتی چون افزایش سطح غنی‌سازی فراتر از ۶۰ درصد، تولید سانتریفیوژهای پیشرفته، همکاری‌های گسترده‌تر هسته‌ای و حتی خروج از NPT در دستور کار قرار خواهد گرفت.
غلامرضا میرزایی، نماینده بروجن نیز گفت: «اروپا اگر بخواهد مکانیسم ماشه را فعال کند، مجلس آماده تصویب قوانینی متناسب است؛ نیازی به ادامه عضویت در NPT نمی‌بینیم.» 
در مجموع به نظر می‌رسد تهدید به مکانیسم ماشه بیش از آنکه نشان عزم اروپا برای بازگشت تحریم‌ها باشد، تلاشی برای افزایش فشار سیاسی است؛ فشاری که قرار نیست ایران در برابر آن سکوت یا مماشات کند.
به زعم نمایندگان مجلس، اروپا با تکرار ابزارهایی چون مکانیسم ماشه، به‌جای بازگشت به مسیر تعهد، صرفاً در حال آزمودن راه‌های فشار است؛ راه‌هایی که نه‌تنها کارآمدی‌شان زیر سؤال است، بلکه ممکن است به بازتعریف جدی‌تر سیاست هسته‌ای ایران منجر شوند.