سلطه بر شمال و غرب آفریقا

محمدرضا مرادی _  تحلیلگر سیاسی

از جمله کشورهای استعمارگری که به‌طور خاص بر شمال و غرب آفریقا تمرکز کرد و بخش گسترده‌ای از این سرزمین را به اشغال خود درآورد، فرانسه بود. فرانسوی‌ها از قرن هفدهم حوزه نفوذ خود را در این مناطق گسترش دادند و تلاش کردند در مناطق ساحلی استقرار یافته و برای تسلط بر این مناطق حربه‌های مختلفی را طرح‌ریزی کنند. اما این اشغالگری‌ها از قرن نوزدهم به بعد با شدت ویژه‌ای دنبال شد. اشغال مصر، در سال 1883، توسط انگلستان، دست فرانسه را در مغرب باز گذاشت و فرانسه توانست به یگانه استعمارگر منطقه شمال آفریقا مبدل شود.
در اواخر قرن 19، فرانسوی‌ها مالی را به اشغال خود در‌آورده و آن را «سودان فرانسه» نامیدند. مالی از منابع غنی اورانیوم و طلا برخوردار است و به همین دلیل همواره مورد توجه کشورهای اروپایی، به‌خصوص فرانسه بوده است.
در همین قرن، ارتباط نیجر با جهان غرب آغاز شد و در نهایت به مستعمره شدن این کشور منجر شد. ابتدا انگلیسی‌ها برای کشف سر منشأ رودخانه نیجر به این منطقه سفر کردند و بعدها فرانسوی‌ها این کشور را مستعمره خود کردند. در سال 1830، نیروهای استعمارگر فرانسه، بخشی از سرزمین نیجر را که در حیطه تأثیر انگلیس بود، به سرعت به تصرف درآوردند. این تاریخ، آغاز نفوذ فرانسوی‌ها به سرزمین نیجر است.
سرزمین داهومی (بنین) نیز در سال ۱۸۹۹ به‌عنوان جزئی از «غرب آفریقای فرانسه» درآمد و خیلی زود غارت شد. در سال 1900، فرانسوی‌ها تمامی منطقه اطراف دریاچه چاد را با جنگی وحشیانه گرفتند و سرزمین اسلامی چاد را به تسخیر درآوردند و سالیان متمادی مردمان این سرزمین را به کشت پنبه وادار کردند!
آفریقای مرکزی نیز در ادامه کشورگشایی‌های فرانسویان در آفریقا در اواخر قرن نوزدهم به تسخیر درآمد. این کشور شاهد بیشترین بهره‌کشی‌های استعمارگران فرانسوی، در بین تمامی کشورهای آفریقایی بوده و بیشترین زیان‌های دوران استعمار را تجربه کرده است.
گابن، گنجینه دیگری بود که برای چندین دهه در اختیار استعمارگران فرانسوی قرار گرفت و منابع طبیعی و زیرزمینی آن به‌طور کامل غارت شد؛ کشوری با ذخایر سرشار معدنی و جنگلی! و نفت و گاز که 50 درصدتولید ناخالص داخلی و 75 درصد صادرات آن را دربرمی‌گیرد. گابن، نخستین تولید‌کننده منگنز در جهان است.
تونس، مراکش، موریتانی، سنگال، گینه، ساحل عاج، بورکینافاسو، کنگوی برازاویل، ماداگاسکار، جزایر کومور و جیبوتی دیگر سرزمین‌هایی بودند که از  قرن نوزدهم به اشغال فرانسوی‌ها درآمدند و ده‌ها سال تحت چپاول آنها قرار گرفتند و منابع غنی مادی و انسانی خود را از دست دادند.