معادله تایوان-چین؛ کاخ سفید بر سر دوراهی

این روزها موضوع تایوان و تنش چین و آمریکا بر سر این جزیره بیشتر از گذشته در رسانه‌ها شنیده می‌شود. از همان ابتدای شروع جنگ در اوکراین هم بسیاری نگران آن بودند که حمله روسیه به اوکراین، چینی‌ها را تشویق به حمله نظامی تمام‌عیار به تایوان کند. این پیش‌بینی هنوز محقق نشده، اما آنچه هم‌اکنون باعث شده تا موضوع تایوان بیش از گذشته در روابط آمریکا و چین مطرح شود، اعلام برنامه سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان است.
از هفته گذشته که منابع نزدیک به پلوسی از احتمال سفر او به تایوان خبر دادند، این موضوع با واکنش خشم‌آلود چین روبه‌رو شده است. وزارت خارجه چین، روز دوشنبه نسبت به «پیامدهای جدی» چنین سفری هشدار داد. یک روز بعد واکنش چینی‌ها تندتر هم شد و این بار هشدار به آمریکا از زبان یک مقام نظامی چین شنیده شد. سخنگوی وزارت دفاع چین در این ارتباط هشدار داد که ارتش چین در برابر سفر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا قطعا واکنش نشان خواهد داد.
حتی روزنامه «ساوث چاینا مورنینگ پست» به‌عنوان نشریه نزدیک به حزب کمونیسم چین روز چهارشنبه یک قدم پیش‌تر رفت و نوشت که شاید پکن برای جلوگیری از سفر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، حریم هوایی این جزیره را پرواز ممنوع اعلام کند.

1949؛ شروع یک کشور و 2سرزمین
پکن، تایوان را بخشی از قلمروی چین تحت عنوان «چین واحد» می‌داند و گفته است برای الحاق تایوان به سرزمین اصلی ممکن است حتی به نیروی نظامی هم متوسل شود. ریشه مناقشه چین و تایوان به‌صورت تاریخی به سال1949 بازمی‌گردد که جنگ داخلی چین با پیروزی کمونیست‌ها به رهبری مائو تسه تونگ به پایان رسید. ناسیونالیست‌های شکست‌خورده از حزب کمونیسم به رهبری چیانگ کای شک به جزیره تایوان عقب‌نشینی کردند و از آن زمان تایوان و چین با 2حاکمیت مختلف اداره می‌شوند. این جزیره توسط تنگه تایوان از سرزمین اصلی چین جدا شده و حدود 23میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند. چین به کشورهایی که به‌صورت مستقل با تایوان وارد تعامل می‌شوند، فشار وارد می‌کند که روابط خارجی خود را از مجرای پکن با تایوان تنظیم کنند. هم‌اکنون فقط 14کشور روابط دیپلماتیک رسمی با تایوان دارند. تایوان همچنین عضو آژانس‌های سازمان ملل نیست؛ اگرچه عضویت سازمان‌هایی مانند بانک توسعه آسیایی و سازمان تجارت جهانی را دارد.
معادله پکن و تایوان یک ضلع سوم هم دارد و آن واشنگتن است. تقریباً تا 3دهه پس از روی کار آمدن حزب کمونیست در سرزمین اصلی چین، آمریکا تایوان را همچنان به‌عنوان دولت و نماینده تمام چین به رسمیت می‌شناخت، اما در سال1979، واشنگتن روابط دیپلماتیکش با تایوان را لغو و روابط دیپلماتیک رسمی با پکن برقرار کرد. با وجود این تغییر، واشنگتن روابط نزدیک غیررسمی با تایوان را حفظ کرده است. آمریکا همچنین به فروش تجهیزات نظامی به تایوان ادامه می‌دهد و همین موضوع به تنش چین و آمریکا دامن زده است. چینی‌ها آمریکا را متهم می‌کنند که با حمایت از تایوان به حاکمیت یکپارچه چین ضربه می‌زند.

پلوسی ، واشنگتن را سردرگم کرد
پس از اعلام تصمیم رئیس مجلس نمایندگان آمریکا برای سفر به تایوان، موضع کاخ سفید همچنان مبهم بوده است. روزنامه دولتی گلوبال تایمز، چاپ پکن، هفته گذشته در گزارشی نوشت که بایدن پیام هشدار پکن را گرفته و به نقل از رئیس‌جمهور آمریکا گفت که پنتاگون از سفر پلوسی به تایوان حمایت نمی‌کند.
روز سه‌شنبه هم جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی کاخ سفید با بیانی دوپهلو گفت که کاخ سفید به پلوسی کمک خواهد کرد و تمام اطلاعات مورد نیاز را به او خواهد داد تا بهترین تصمیم را در سفر احتمالی خود به تایوان بگیرد. این مقام آمریکایی اما نگفت که بهترین تصمیم برای پلوسی، رفتن به تایوان است یا خیر. او سعی کرد همچنان موضع مشخصی درباره این سفر اتخاذ نکند.
به‌نظر می‌رسد که واشنگتن درباره سفر پلوسی به تایوان کمی سردرگم شده و هنوز تکلیف خود را با سفر او مشخص نکرده است. از سویی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا تصمیمی گرفته که هزینه بسیار زیادی برای واشنگتن خواهد داشت و از سوی دیگر برخی معتقدند که او درباره این سفر، هماهنگی لازم را از قبل با مقامات کاخ سفید نداشته است. این موضوع را نشریه فارن پالیسی هم تأیید می‌کند و می‌گوید، کاخ‌سفید درباره سفر جنجالی پلوسی به تایوان بر سر یک دوراهی خطرناک است. به‌گفته این نشریه آمریکایی، اگر پلوسی به تایوان سفر کند، احتمال درگیری نظامی آمریکا با چین وجود خواهد داشت و اگر واشنگتن سفر پلوسی به تایوان را پس از هشدارهای پکن لغو کند، در عمل در برابر چینی‌ها عقب نشسته و یک‌بار دیگر پشت یک متحد خود را این بار در تایوان خالی کرده است.