پویشى براى ازدواج آسان

محمدصادق خسروی‌علیا- روزنامه نگار

حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، چهره سرشناس فرهنگی و مدرس دانشگاه، نظرات و دیدگاه‌های قابل‌توجهی در زمینه ازدواج دارد. او معتقد است ازدواج اگر آسان نشود، زنگ خطر بزرگی برای جامعه به صدا درخواهد‌آمد. این روحانی با بیان اینکه نکته اصلی در بررسی مسئله ازدواج، نقش و جایگاه خانواده در ایجاد این ثبات اجتماعی است، می‌گوید: «باید اعتراف کنیم که هنوز این باور که ازدواج امری مهم در اجتماع است به شکل عمومی در سطوح مختلف وجود ندارد.»
به‌گفته زائری نگاهی که در باورهای دینی و اعتقادات اسلامی در مورد ازدواج وجود دارد این است که خانواده اساس اجتماع و بنیاد شکل‌دهنده دین اشخاص است؛ مثلا امام صادق(ع) می‌فرمایند 2رکعت نماز شخص همسردار از ۷۰رکعت نماز شخص مجرد برتر است یا پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند که در پیشگاه خداوند تعالی، نشستن مرد در کنار همسر خود، از اعتکاف در مسجد من، محبوب‌تر است.

زائری معتقد است خانواده‌های امروزی مسئله ازدواج را به‌عنوان اولویت قلمداد نمی‌کنند: البته گرفتاری‌ها، مشکلات اقتصادی و همینطور محدودیت‌هایی هم پیش روی خانواده‌هاست اما با ازدواج آسان، می‌شود خیلی از مسائل را حل کرد ولی خانواده‌ها وقتی مورد‌خطاب قرار می‌گیرند که مثلا ازدواج را به شکل ساده‌تری برگزار کنند و توقعات را پایین بیاورند، می‌بینیم که حاضر نمی‌شوند تن به این کار بدهند چون این اولویت را چندان که باید هیچ‌کدام از ما درک نکرده‌ایم.
این کارشناس فرهنگی در تشریح این مسئله می‌گوید: مثلا اگر شخصی مبتلا به بیماری شود حاضر هستیم برای درمان او از خوراک و آسایش و زندگی‌مان بگذریم. خیلی‌ها برای درمان اعضای خانواده‌شان حتی خانه‌شان را می‌فروشند تا در کشورهای دیگر شانس درمان عزیزشان را امتحان کنند. این به‌معنای آن است که درمان به‌عنوان یک اولویت برای خانواده‌ها درک شده است اما برای ازدواج فرزندان که یک امر ضروری است کمتر پدر و مادری حاضر است حتی خودروی شخصی‌اش را برای این امر الهی بفروشد.

ازدواج آسان در دیگر کشورها!
زائری اهمیت ازدواج در کشورهای دیگر را اینطور بررسی می‌کند: در بسیاری از کشورها به‌خصوص کشورهای اروپای‌شرقی هنگامی که پسر و دختری می‌خواهند ازدواج کنند هزینه‌های زندگی را خودشان تامین می‌کنند. آنها با حداقل‌ها شروع می‌کنند. جشن ازدواج‌شان بسیار ساده، در حد یک عصرانه و نهایتا یک شام برای ۲۰ تا ۲۵نفر است، آن هم برای اعضای خانواده و دوستان بسیار نزدیک. آنها زندگی را به شکلی شروع می‌کنند که اگر بخواهند یک مهمانی بدهند بیشتر از 2ظرف برای پذیرایی ندارند اما با این حال زندگی را تشکیل می‌دهند، چون شروع زندگی مشترک برایشان اولویت است اما در ایران جهیزیه که برای یک زندگی درنظر گرفته می‌شود در کمترین حالت ۱۰۰ - ۲۰۰‌میلیون تومان است. به همین دلیل من معتقدم ازدواج در ایران حواشی بسیاری دارد از جشن‌های آنچنانی گرفته تا فیلم و عکس و تالار و بریز‌و‌بپاش‌های دیگر.

برخورد شعاری نهادها
زائری با بیان اینکه برای من روحانی باید مسئله ازدواج به‌عنوان یک مسئله اعتقادی و دینی، مهم‌تر از سایر مستحبات باشد می‌گوید: چند وقت دیگر‌ ماه محرم است. آنها که اعتقاد دارند باید پای کار بیایند و آگاه شوند همانطور که برای برپایی این مراسم نذر سیدالشهدا(ع) می‌کنند که به‌جا و درست است، در کنار آن باید برای شکل دادن به زندگی جوان‌ها و تامین ازدواج آنها نذر کنند.
 او ادامه می‌دهد: من اعتقاد دارم که باور جدی و اساسی به ازدواج نیست. این اعتقاد وجود ندارد که جامعه در حال آتش گرفتن، سوختن و نابود‌شدن است. باید برای این مسئله ترسید، حرص خورد و از جا پرید!
این کارشناس فرهنگی در پاسخ به این پرسش که با توجه به فرمایشات رهبری مبنی بر ازدواج آسان آیا برنامه عملیاتی خاصی در رابطه با ازدواج سراغ دارید؟ اینطور توضیح می‌دهد: نهادها در حال تعارف، شعار و تبلیغات بی‌اثر هستند؛ مثلا وقتی تلویزیون در تیزرها و آنونس‌های تبلیغاتی برای تبلیغ یک کالا، خانواده‌ای را به نمایش می‌گذارد که تازه ازدواج کرده‌اند اما آشپزخانه این خانواده به اندازه کل زندگی من و شما می‌ارزد، در واقع این تبلیغ به شکل بسیار مؤثر و مستقیم به مخاطب خود می‌گوید ازدواج با امکانات ساده و ابتدایی ممکن نیست. به‌نظر من نمی‌توان اینها را نادیده گرفت و همه اینها را باید در کنار هم قرار داد و دید.
زائری معتقد است در حوزه سینما و هنر و رسانه‌های ما، همراهی آنچنانی برای تبلیغ ازدواج آسان وجود ندارد: گاهی رسانه‌ها اقداماتی انجام می‌دهند اما دستگاه‌های اجرایی همکاری نمی‌کنند و برعکس. صدا‌و‌سیما به شکل کاملا تعارفی و شعاری فرمایشات رهبر معظم انقلاب را پخش می‌کند که ازدواج را آسان کنید اما چند ثانیه بعد تبلیغاتی پخش می‌کند که به‌صورت مستقیم و بسیار مؤثر به ذهن مخاطب القا می‌کند که ازدواج آسان ممکن نیست!

مکث
پیشگامان سنت‌شکنی
این کارشناس فرهنگی با بیان اینکه من با خیلی‌ها درباره ازدواج ساده و آسان صحبت کرده‌ام اما واکنش آنها جالب است: جواب همه آنها این است که چرا من فرزند خود را انگشت‌نما کنم؟ چرا من باید قدم اول را بردارم؟ و به این شکل است که کمتر کسی حاضر می‌شود ازدواج را برای جوانان تسهیل کند.
زائری در پاسخ به این پرسش که کدام نهادها در قبال ازدواج مسئولیت دارند؟ می‌گوید: روحانیت و حوزه‌ها برای تبیین نظری و نرم‌افزاری موضوع ازدواج مسئولیت دارند. مسئولان اجرایی هم برای تامین زیرساخت‌های لازم و حوزه سخت‌افزاری ماجرا که حداقل‌هایی مانند مسکن و افزایش درآمد و... برای ازدواج فراهم شود، مسئولیت دارند. او ادامه می‌دهد: ‌رفع چالش‌ها در مورد ازدواج باید همزمان و با هم اتفاق بیفتد و همه در سطوح مختلف برای به ثمر رساندن آن باید برنامه‌ریزی ‌کنند. چه سیاستگذاران و مسئولان کشور در برنامه‌ریزی‌ها و قانونگذاری‌ها و چه نهادهای رسانه‌ای در برنامه‌های تبلیغی و چه خود خانواده‌ها در به ثمر رسیدن این امر شریک و مسئول هستند. گاهی خانواده سهم خود را اجرا می‌کند و ازدواج آسان را انجام می‌دهد اما بار روانی به‌دلیل عدم‌ظرفیت‌های تبلیغی و اجرایی مشکل‌ساز می‌شود که برای همه اینها باید فکر اساسی کرد.