راه بسته است

میثم قاسمی - روزنامه‌نگار

برخی مسیرها در شهر، همواره با کندی حرکت و ازدحام ماشین‌ها مواجه هستند اما برخی دیگر معمولاً ترافیک روانی دارند ولی برای بسیاری از ما پیش آمده است که مسیری معمولی با ترافیک روان را ناگهان شلوغ و حتی مسدود‌شده از انبوه ماشین‌ها دیده‌ایم. ما به این وضعیت عادت کرده‌ایم و می‌دانیم که چاره‌ای جز صبر و حرکت آهسته نداریم اما در همان حال باز هم از خودمان می‌پرسیم «چرا بسته شده؟ چه خبره». معمولاً در این موارد چند کیلومتر جلوتر، یا حتی در خیابان دیگری که به خیابان محل عبور ما مرتبط است، راه بسته یا تنگ شده و ترافیک پس زده است.
واقعیت این است که وضعیت ترافیکی تهران و عرض معابر به‌گونه‌ای است که یک اختلال کوچک در عبور و مرور خودروها در یک خیابان در زمان کوتاهی به بخش بزرگی از شهر تسری پیدا می‌کند و همه‌جا قفل می‌شود. تعداد خودروها در تهران به‌گونه‌ای است که بسته‌شدن یک خیابان فرعی می‌تواند منجر به ترافیک وحشتناک در چندین و چند خیابان دیگر شود و اگر این اتفاق در مرکز شهر رخ دهد باید تا ساعت‌ها راهبندان را تحمل کرد. همچنین اگر برای ساعتی یک خط مترو یا اتوبوس تندرو (BRT) امکان سرویس‌دهی نداشته باشد باز هم انبوه جمعیت سرگردانی که باید از وسایل نقلیه جایگزین استفاده کنند، وضعیت خیابان‌های اطراف را بحرانی می‌کند. چاره این مشکل کجاست؟ در نخستین نگاه، عریض‌کردن معابر عمومی راهی است که می‌تواند مشکل را برطرف کند اما جدا از هزینه‌های زیاد این کار و مشکلات اجرایی و زمان زیادی که لازم دارد، نمی‌تواند تا بی‌نهایت ادامه پیدا کند. به زبان دیگر، نمی‌توان همه خانه‌ها و مغازه‌ها را از بین برد و به جایشان خیابان‌های پهن ایجاد کرد. شناسایی و رفع گره‌های ترافیکی راه‌حل دیگری است که باز همیشه جواب نمی‌دهد زیرا بسیاری از راهبندان‌های شهری مربوط به اختلال‌های لحظه‌ای هستند. تصادف، خراب‌شدن خودرو، ایستادن نامناسب خودروهای حمل مواد غذایی، بارش باران، تعطیل‌شدن مدرسه و... همگی شهر را به بن‌بستی بزرگ تبدیل می‌کنند. به‌نظر می‌رسد چاره کار، کم‌کردن از تعداد خودروها در خیابان است. به‌خصوص خودروهای تک‌سرنشین. بخشی از این راهکار مربوط به افزایش ظرفیت شبکه حمل‌ونقل عمومی است که متأسفانه همچنان با وضعیت مطلوب فاصله جدی دارد و بخشی دیگر نیز از راه فرهنگسازی حاصل می‌شود. فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی و اینکه اگر سوار اتوبوس یا مترو می‌شویم به معنی فقر یا خساست نیست. در این‌باره باید بیشتر گفت و نوشت.