چین در دریا؛ سایه به سایه آمریکا

چین روز جمعه نسل تازه‌ای از ناوهای هواپیمابر خود را رونمایی کرد تا به تکنولوژی جدیدی دست پیدا کند که تاکنون در اختیار آمریکا بوده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد پکن براساس استراتژی کلان نظامی خود به‌دنبال به چالش کشیدن برتری دریایی آمریکا در جهان است.
به گزارش رسانه‌های دولتی چین، ناو «فوجیان» با خروج از کارخانه کشتی‌سازی شانگهای در اسکله مجاور آن پهلو گرفت. طراحی و ساخت این ناو برای نخستین بار تماما توسط مهندسان چینی انجام گرفته و نقطه عطفی در افزایش برد و قدرت نیروی دریایی این کشور محسوب می‌شود. این ناو که در زمره ناوهای کلاس ۰۰۳ طبق بندی می‌شود به آخرین فناوری‌های تسلیحاتی و امکانات پروازی جنگنده‌ها مجهز است و با نمونه‌های غربی رقابت می‌کند. چین که هم‌اکنون به لحاظ کمیت بزرگ‌ترین نیروی دریایی جهان را در اختیار دارد با این ناو هواپیمابر بر تنوع و تعداد ناوهای هواپیمابر خود افزوده است.
رضوان رحمت، تحلیلگر سنگاپوری در مسائل نظامی، در گفت‌‌و‌گو با یورونیوز درباره اهمیت رونمایی از ناو فوجیان گفته است: «حالا دیگر مهندسان چینی می‌توانند تمامی مدل‌های جنگنده‌های سطحی دریایی ازجمله ناو، ناوچه، ناوشکن و کشتی‌های تهاجمی آبی- خاکی را به‌صورت بومی بسازند. اینکه پکن توانسته چنین ناو هواپیمابر پیچیده‌ای را از صفر بسازد تحول بزرگی برای صنعت کشتی‌سازی این کشور محسوب می‌شود.»
اولین ناو هواپیمابر چین (کلاس 001) یک کشتی تغییر کاربری یافته متعلق به دوران شوروی سابق بود. دومین ناو نیز با وجود اینکه توسط چین ساخته شده بود (کلاس 002) ولی طراحی آن الگوبرداری شده از نمونه‌های شوروی سابق بود. هر دو نمونه در زمره ناوهای دارای باند پروازی شبیه پیست اسکی پرش بودند که یک سطح شیب‌دار در انتهای باند پرواز تعبیه شده بود.
ناو هواپیمابر کنونی از کلاس ۰۰۳، از فناوری الکترومغناطیسی برای پرتاب‌های موسوم به «منجنیقی» بهره می‌گیرد که پیش از این تنها در اختیار ارتش آمریکا بوده است. استفاده از الکترومغناطیس به‌جای بخار امکان کاهش فشار بر ناو و همچنین افزایش تنوع جنگنده‌های پروازی را به چین خواهد داد.

تغییر معادلات دریایی میان آمریکا و چین
دریای جنوبی چین یکی از مهم‌ترین آبراه‌های جهان و اصلی‌ترین نقطه تنش دریایی میان چین و آمریکاست. سالانه ۵تریلیون دلار کالا از این دریا عبور می‌کند و دارای ذخایر غنی ماهیگیری و ذخایر قابل‌توجه نفت و گاز زیر دریاست. 6کشور حاشیه این منطقه، مدعی حاکمیت بر تمام یا بخشی از این آبراه هستند. چین مهم‌ترین کشور حاشیه این دریاست و بیشترین ادعا را نسبت به آن دارد. چینی‌ها طی سال‌های اخیر در جزایری از این منطقه، پایگاه‌های نظامی به پا کرده‌اند و همین بهانه لازم برای حضور دریایی آمریکا در این آب‌ها را فراهم کرده است. نیروی دریایی آمریکا بارها به بهانه تأمین امنیت تجارت آزاد بین‌المللی، ناوهای هواپیمابر خود را از کنار جزایر مصنوعی ساخت چین عبور داده که موجب برانگیخته شدن حساسیت چین شده است.
چین طبق استراتژی کلان نظامی‌اش، به‌دنبال تقویت حضور دریایی خود در مناطق مختلف جهان به‌خصوص در اقیانوس آرام است. در سال‌های اخیر، چین حضور خود را در اقیانوس هند، غرب اقیانوس آرام و فراتر از آن گسترش داده و نخستین پایگاه خود در خارج از مرزهایش در جیبوتی را دایر کرده است.
در پی بالا گرفتن تنش‌های ژئوپلیتیک میان چین و آمریکا، چین تمرکز جدی و گسترده‌تری بر سیاست تقویت نیروی دریایی خود داشته است. این سیاست در دوره دونالد ترامپ آغاز شد و در دوره جو بایدن ادامه پیدا کرد. جو بایدن در دوره ریاست‌جمهوری خود، مهار چین را در اولویت سیاست خارجی خود قرار داده و همین چین را برای تقویت حضور دریایی خود مصمم‌تر کرده است. آمریکا طی این مدت به‌دنبال تقویت روابط با متحدان و شرکای منطقه‌ای‌خود در آسیا و اقیانوسیه بوده تا شاید بتواند نفوذ اقتصادی و قدرت نظامی پکن را محدود کند.
از جنگ جهانی دوم، آمریکا همیشه قدرت برتر دریایی منطقه بوده اما تمایل شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین برای ساخت یک نیروی دریایی در سطح جهانی تا سال۲۰۳۵ به سرعت معادلات در این حوزه را تغییر داده است. چین در ۲۰سال گذشته ناوگان خود را 3برابر کرده و قصد دارد تا پایان سال ۲۰۲۲ تعداد کشتی‌های جنگی خود را به ۴۰۰ فروند برساند؛ این در حالی است که طرح آمریکا برای افزایش تعداد ناوهای خود به ۳۵۵ هنوز برنامه زمانی مشخصی ندارد. پنتاگون می‌گوید که هم‌اکنون چین ۳۵۰کشتی جنگی در مقابل ۲۹۳کشتی جنگی آمریکا دارد.

فوجیان عملیاتی شده است؟
نام این ناو جدید از نام استان فوجیان در سواحل جنوب شرقی این کشور گرفته شده است.2ناو دیگر ارتش خلق چین نیز براساس همین سنت به نام استان‌های لیائونینگ و شاندونگ نامیده شده‌اند. با پهلو گرفتن این ناو، تجهیز داخل آن بین 2 تا 6 ماه زمان خواهد برد. همچنین حداقل 6 ماه نیز برای آزمون‌های پروازی با سیستم موسوم به منجنیق لازم است. گفته می‌شود که نخستین هواپیما احتمالا در اواخر سال۲۰۲۳ یا اوایل ۲۰۲۴ از این ناو به پرواز درخواهد آمد و احتمالا عملیاتی شدن صد در صدی این ناو در سال۲۰۲۵ اعلام خواهد شد.