بیل مکانیکی و سرعت بالا، دلایل حادثه قطار مشهد- یزد

5 روز پس از برخورد مرگبار قطار مشهد- یزد به یک دستگاه بیل مکانیکی در حوالی طبس، کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن 2عامل اصلی این حادثه را انسداد مسیر توسط بیل مکانیکی و سرعت بالای قطار اعلام کرد.
به گزارش همشهری، این قطار که با 348مسافر از مشهد به‌سوی یزد در حرکت بود، ساعت 5:20 بامداد روز چهارشنبه 18خردادماه با یک دستگاه بیل مکانیکی که روی ریل قرار گرفته بود، برخورد کرد و بر اثر خارج شدن واگن‌های قطار از ریل 22نفر از سرنشینان آن جان خود را از دست دادند و 86نفر نیز مصدوم شدند.
روز گذشته کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن در نخستین گزارش خود درباره این حادثه 2دلیل را به‌عنوان دلایل اصلی حادثه اعلام کرد که شامل انسداد مسیر حرکت قطار مسافری توسط بیل مکانیکی پس از اتمام عملیات و اعلام آزادسازی مسیر تردد قطار از سوی سرپرست عملیات بهسازی و همچنین تخطی از سرعت مقرره و تعیین‌شده از سوی لکوموتیوران است. در اطلاعیه این کمیسیون آمده است: کمیسیون از لحظه وقوع سانحه تاکنون، ضمن حضور در محل سانحه، نسبت به بررسی شواهد و قرائن میدانی و مستندات مربوطه ازجمله مکالمات ضبط شده ماموران، وقایع ثبت شده در سیستم‌های علائم الکتریکی، رکوردهای ثبت داده در لکوموتیو و ایستگاه‌ها و همچنین تحقیق از مأموران ذیربط اقدام کرد که نشان می‌دهد:  به‌منظور عملیات بهسازی و تعویض تراورس در بلاک عباس آباد- ریزو (خط گرم) با توجه به شرایط ترافیکی و آب و هوای گرم منطقه، برنامه‌ریزی شد انجام عملیات در طول شب از ساعت 00:00تا 5:00 صبح مطابق دستورالعمل‌های مربوطه توسط شرکت نگهداری خط انجام گیرد. مقرر شده بود به‌منظور تسهیل در امور سیر و حرکت قطارها، عملیات قبول و اعزام قطارها در ایستگاه‌‌های عباس آباد و ریزو با استقرار متصدی ترافیک و به‌صورت محلی انجام شود و یک نفر متصدی ترافیک نیز برای دایر کردن ایستگاه موقت در محل عملیات بهسازی مستقر شود.

محدودیت سرعت قطارها
در این اطلاعیه همچنین به محدودیت سرعت در محل وقوع این حادثه نیز اشاره شده و آمده است: از ساعت 00:00روز 18خرداد سرعت 30کیلومتر بر ساعت برای بلاک عباس‌آباد- ریزو و 15کیلومتر بر ساعت در محدوده عملیات در نظر گرفته شده بود. 

عبور قطار پیش از حادثه
در ادامه اطلاعیه کمیسیون سوانح راه‌آهن درباره قطار حادثه‌دیده نیز توضیحاتی داده شده است: قطار مسافری ۶۸۱۱ مشهد- یزد که در ساعت 19:20روز 17خرداد از مشهد حرکت کرده بود در ساعت 3:25روز بعد به ایستگاه طبس وارد شد و مطابق برنامه، مأموران راهبر و رئیس قطار تعویض و قطار با دریافت حکم احتیاط در ساعت 3:35به مقصد یزد حرکت کرد. در ساعت 4:25سرپرست کارگاه بهسازی خاتمه عملیات بهسازی را با تلفنگرام به کنترل و ایستگاه عباس‌آباد از طریق ایستگاه ریزو اعلام کرد و با برچیده شدن ایستگاه موقت، این بلاک برای تردد وسایط نقلیه ریلی آزاد شد و در ساعت 4:30نخستین وسیله نقلیه ریلی که لکوموتیو منفرد شماره ۱۶۹ بود از ایستگاه عباس‌آباد با سیستم علائم الکتریکی به ایستگاه ریزو اعزام شد و پس از آن نیز در ساعت 5:05قطار مسافری مشهد-یزد با اتمام فریضه نماز صبح در ایستگاه عباس آباد و اعلام آمادگی رئیس قطار با سیستم علائم الکتریکی به سمت ایستگاه ریزو اعزام شد.

چرا بیل مکانیکی روی ریل بود؟
در گزارش کمیسیون بررسی سوانح راه‌آهن در این‌باره آمده است: هنگام سیر قطار مسافری در بلاک عباس آباد- ریزو، سرپرست عملیات خط در محل بهسازی بدون انجام هرگونه هماهنگی قبلی با کنترل و ایستگاه‌های طرفین و به‌منظور انجام تعمیرات بیل مکانیکی و جاگذاری زنجیر چرخ دستور قرار دادن بوم بیل مکانیکی در داخل خط را به راننده بیل مکانیکی داده و بوم بیل مکانیکی به‌رغم اشغالی بلاک و نزدیک شدن قطار مسافری، داخل خط قرار گرفت که هنگام انجام تعمیرات بیل، قطار مسافری به منطقه تقلیل سرعت 15کیلومتر بر ساعت نزدیک شد و محل مربوطه نیز به تابلوهای هشداری تجهیز بوده است. در ادامه با عبور قطار از قوس و ترانشه محل تقلیل سرعت و مشاهده شدن بیل مکانیکی در داخل خط، لکوموتیوران اقدام به نواختن سوت اخطار ممتد و ترمز سریع کرد، اما به لحاظ نزدیک بودن فاصله، قسمت فوقانی لکوموتیو با بوم بیل مکانیکی که در حال چرخش برای خارج شدن از روی خط بوده است، برخورد کرد و به واژگونی بیل مکانیکی منجر شد و سپس با سالن‌های قطار برخورد کرد که به‌دلیل سرعت غیرمجاز قطار و ناپایدار بودن خط در محل، سالن‌های دوم و سوم و چهارم واژگون و سالن‌های ۵ تا ۸ نیز از خط خارج و قطار پس از طی مسافت حدود ۲۲۰متر از محل برخورد متوقف شد.

دلایل اصلی حادثه چه بود؟
در جمع‌بندی این گزارشِ فنی، به 2عامل اصلی حادثه اینطور اشاره شده است: براساس بررسی‌های انجام شده تاکنون، 2علت مهم در وقوع این سانحه، انسداد مسیر حرکت قطار مسافری توسط بیل مکانیکی (پس از اتمام عملیات و اعلام آزادسازی مسیر تردد قطار از سوی سرپرست عملیات بهسازی) ‌و همچنین تخطی از سرعت مقرره و تعیین شده مطابق حکم احتیاط است. همچنین شناسایی سایر علل و عوامل مؤثر در وقوع این سانحه در دست بررسی است که پس از تحقیقات بیشتر، نتایج اعلام خواهد شد.

شناسایی پیکر 14قربانی
گزارش فنی این حادثه در شرایطی منتشر شد که سازمان پزشکی‌قانونی از شناسایی هویت پیکر 14نفر از قربانیان این حادثه که پیش از این شناسایی نشده بودند، خبر داد. روابط‌عمومی سازمان پزشکی‌قانونی با اشاره به انتقال ۱۴جسد حادثه قطار مشهد - یزد به پزشکی‌قانونی اعلام کرد: با تحویل 5پیکر دیگر به خانواده‌ها، کار شناسایی و تعیین هویت اجساد حادثه قطار مشهد – یزد به اتمام رسید. از میان ۱۴جسد انتقالی به پزشکی‌قانونی یک نفر در شهرستان طبس یعنی همان محل وقوع حادثه شناسایی و تحویل بستگان شد و بقیه پیکرها برای تعیین هویت به پزشکی‌قانونی یزد انتقال داده شدند. از میان پیکرهای منتقل شده به سالن تشریح یزد، 8پیکر در روز پس از حادثه شناسایی و طبق دستور قضایی اجساد آنان به بستگان تحویل شد. همچنین پیکر 5 قربانی نیز برای انجام آزمایش‌های ژنتیک و تطبیق نمونه‌های ارسالی به اداره کل پزشکی قانونی استان اصفهان ارسال و پس از انجام آزمایش‌ها، تعیین هویت شده و شنبه‌شب به خانواده‌هایشان تحویل داده شدند که با تحویل این 5پیکر، کار شناسایی و تعیین هویت قربانیان حادثه قطار مشهد - یزد به اتمام رسید.