دانش
مصونیت جمعی، پاشنه آشیل مبارزه با کووید-19
زهرا خلجی - روزنامه‌نگار
شروع همه‌گیری کووید با سردرگمی دانشمندان در مواجهه با ویروسی ناشناخته همراه بود که آن زمان محققان و کارشناسان بهداشت عمومی به تجربیات خود در مورد سایر ویروس‌ها برای پیش‌بینی در مورد کووید-19 تکیه کردند و امیدوار بودند با مصونیت اکثریت افراد جامعه، ویروس مسیر خود را متوقف کند. اما مدت‌ها بعد و حتی پس از معرفی واکسن‌های بسیار مؤثر و با پیدایش سویه‌های جدید، دانشمندان دریافتند که احتمال ناپدید شدن کامل کووید-۱۹ بعید است.
به‌گزارش ای‌بی‌سی نیوز، اگرچه مصونیت جمعی از طریق واکسیناسیون گسترده می‌تواند یک استراتژی موفق برای برخی از ویروس‌ها مانند ویروس‌های آبله و فلج اطفال باشد، اما سایر دانشمندان آن را استراتژی مدیریتی مناسبی برای ویروسی که باعث کووید-19 می‌شود نمی‌دانند. «مصونیت جمعی» یا جمعی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن افراد زیادی از یک جامعه به یک ویروس مبتلا می‌شوند و به این ترتیب از طریق افزایش مقاومت سیستم ایمنی، ویروس قادر به انتشار بیشتر نیست. در نتیجه، تعداد کمی از افرادی که بدون مقاومت، هنوز می‌توانند توسط افراد مقاوم اطراف خود محافظت شوند، زیرا احتمال انتشار ویروس به آنها کمتر است. اما این استراتژی به برخی از فرضیات پنهان بستگی دارد. اول اینکه مصونیت افراد باید ماندگار باشد و دوم اینکه افراد مقاوم (یا واکسینه شده) نباید ویروس را منتقل کنند. دانشمندان طی 2 سال گذشته با رفتاری که ویروس از خود نشان داده، دریافتند که این فرضیات برای کووید-19 صادق نیست.
در عمده موارد ایمنی حاصل از ابتلای طبیعی یا واکسن به سرعت کاهش می‌یابد و افراد واکسینه شده هنوز هم می‌توانند ویروس را منتقل کنند، به‌خصوص زمانی که با سویه‌های جدید مواجه می‌شوند.
درس‌هایی که ویروس به ما آموخت
ارائه محافظت کامل و جامع از طریق واکسن در برابر ابتلا، به ندرت رخ می‌دهد. از طرفی، واکسن‌های کزاز می‌توانند بیش از 30سال دوام داشته باشند، اما برای کووید-۱۹، هم ایمنی ناشی از عفونت و هم ایمنی ناشی از واکسن به مرور زمان کاهش می‌یابد. دکتر پل آفیت، مدیر مرکز آموزش واکسن در بیمارستان کودکان فیلادلفیا، گفت: وقتی واکسنی را دریافت می‌کنید، 2 نوع پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند؛ یکی از پاسخ‌ها ساخت آنتی‌بادی است که 3 تا 6 ماه دوام می‌آورد. آنها همچنین به جلوگیری از انتقال ویروس فعال به دیگران کمک می‌کنند. ایمنی مبتنی بر آنتی بادی در برابر بیماری خفیف پس از 3 تا 6ماه کاهش می‌یابد. با این حال، ایمنی در برابر بیماری شدید به‌دلیل پاسخ ایمنی دوم باقی می‌ماند. پاسخ دوم ساخت سلول‌های حافظه B و T است که عمر طولانی‌تری دارند.
سلول‌های حافظه قبل از شروع به تولید آنتی‌بادی‌ها، خاموش هستند و به یک محرک نیاز دارند. ویروسی که باعث بیماری کووید-19 می‌شود، دوره نهفتگی کوتاهی دارد. اکثر افراد آلوده در چند روز اول و مدت‌ها قبل از فعال شدن سلول‌های حافظه برای ساختن آنتی بادی، مسری می‌شوند. از آنجایی که سلول‌های حافظه در نهایت حدود 2هفته بعد عمل می‌کنند، عفونت‌ها معمولا فراتر از بیماری خفیف پیشرفت نمی‌کنند. اما تا آن زمان، بسیاری از مردم ویروس را به دیگران منتقل کرده‌اند. دکتر دان باروچ، ویروس شناس و ایمونولوژیست دانشکده پزشکی هاروارد، گفت: همه واکسن‌های موجود علیه کووید-19 هنوز هم محافظت قوی در برابر بیماری‌های شدید ارائه می‌کنند. اما هیچ‌یک از واکسن‌ها در پیشگیری از ابتلا خیلی خوب عمل نکردند.
خطر تکمیل نشدن واکسیناسیون جهانی
از زمان معرفی و ارائه واکسن‌های تأیید شده، بسیاری از مردم جهان موفق به انجام واکسیناسیون در برابر کووید-19 شدند اما هنوز در بسیاری از نقاط جهان، پوشش واکسیناسیون به خوبی انجام نشده است. وجود افراد واکسینه نشده مانند رها کردن مواد قابل اشتعال در اطراف جنگل است. هر عفونت جدید فرصتی برای رشد و جهش ویروس است. برخی جهش‌ها می‌توانند در برابر ایمنی حاصل از واکسن نیز مقاومت کنند.
آزرا بلیم، معاون منابع دارویی و خدمات برنامه در یک شرکت خدمات بهداشتی، گفت: هم‌اکنون واکسن‌ها و دوزهای تقویت‌کننده رایگان هستند اما در آینده، ممکن است همه‌‌چیز به سمت دریافت هزینه تغییر کند.
گمان متخصصان بر این است که با انجام دوره‌های واکسیناسیون در بازه 3 تا 6ماه در برابر کووید، ممکن است به استراتژی ایمنی جمعی در برابر این بیماری منجر شود؛ چون به این ترتیب آنتی بادی‌ها هرگز از بین نمی‌روند.
آفیت با اشاره به کاهش چشمگیر آمار مرگ‌ومیر و میزان بستری گفت: تنها هدف معقول این واکسن‌ها، جلوگیری از ابتلا به نوع شدید بیماری است. اما نقش انسان نیز در تغییر رفتار ویروس تأثیر‌گذار است. به‌گفته کارشناسان، تا زمانی که انسان‌ها پروتکل‌های بهداشتی مانند رعایت فاصله اجتماعی و زدن ماسک را با جدیت دنبال نکنند، رسیدن به پایان همه‌گیری ممکن نخواهد بود.
