جاسوس‌ها در روز می‌آیند
سیدجواد رسولی - کارشناس رسانه
هفته پیش انتشار گزارشی در مجله آمریکایی نیویورکر رسانه‌های اسپانیا را تکان داد. این گزارش که با عنوان «چگونه دمکراسی‌ها از شهروندان خود جاسوسی می‌کنند» منتشر شده بود به شرکت ان‌اس‌او و نرم‌افزار جاسوسی‌شان با نام پگاسوس می‌پرداخت. گزارش با تصویری از یک نماینده مجلس محلی کاتالونیا آغاز می‌شد که موبایلش را در اختیار کارشناسان یک آزمایشگاه تخصصی تشخیص نرم‌افزارهای جاسوسی قرار داده بود و نتیجه این بود که نه‌تنها او که لااقل 20نفر از چهره‌های اصلی سیاست منطقه کاتالونیا که همگی استقلال‌طلب هستند در چند مرحله هک شده‌اند و محتوای گوشی آنها توسط نرم‌افزار پگاسوس به مقصدی نامشخص منتقل شده است. مظنون اصلی در این ماجرا افرادی در دولت اسپانیا به شمار می‌روند که پس از انتخابات سال2017 در این منطقه و اعلام استقلال کاتالونیا تعدادی از آنها را دستگیر کردند و حالا معلوم شده است که کوشیده‌اند به اطلاعات آنها دسترسی پیدا کنند.
اگرچه گزارش نیویورکر با اسپانیا و کاتالونیا آغاز می‌شود اما مثل بسیاری دیگر از نمونه‌های خوب روزنامه‌نگاری تحقیقی-روایی ماجرای پگاسوس را در جاهای دیگری نیز دنبال کرده است. این نرم‌افزار تولید شرکتی است به نام ان‌اس‌او در شهر تل‌آویو. یکی از مدیران شرکت برای نویسنده گزارش توضیح می‌دهد که آنها نرم‌افزار را تنها به دولت‌ها می‌فروشند و اینکه همه قراردادهای فروش باید به تأیید وزارت دفاع رژیم صهیونیستی برسد. در ادامه گزارش معلوم می‌شود دامنه نفوذ نرم‌افزار و جاسوسی به حلقه کوچکی در اطراف نخست‌وزیر بریتانیا بوریس جانسون هم می‌رسد. شرکت متا به‌دلیل نفوذ نرم‌افزار در پیام‌رسان واتساپ و شنود و نفوذ در محتوای چت حدود 1400نفر از کاربران آن، یک شاکی دیگر این نرم‌افزار است. از طرف دیگر شرکت ان‌اس‌او اعلام می‌کند که تقریبا همه کشورهای اروپایی مشتری پگاسوس بوده‌اند و از آن برای «مبارزه با تروریسم» استفاده می‌کنند. عجیب‌ترین نکته هم در این میان، این است که گفته شده «احتمالا» نفوذ به تلفن‌های همراه در انگلستان و دیگر جاهایی که استفاده‌کننده از پگاسوس نامشخص بوده، در امارات متحده عربی رخ داده است.
فیلم ماتریکس با صحنه‌ای آغاز می‌شد که در آن نیو، قهرمان داستان به‌عنوان هکری گمنام در خفا کدهایی را برای هک کردن دیگران می‌نوشت و می‌فروخت و از این راه پول درمی‌آورد. تصویر چنین هکرهایی را بعدها بارها در سینما و سریال‌های تلویزیونی دیده‌ایم. یک نمونه موفق‌اش هم سریال «آقای روبات» بود که به شخصیت نامتعادل قهرمان داستان که هکری چیره‌دست بود می‌پرداخت. آنچه به‌عنوان شمایل ثابت هکرها و کدنویس‌های نرم‌افزارهای جاسوسی می‌شناسیم عموما همین ویژگی پنهان بودن و گمنامی را همراه خود دارند. اما گزارش نیویورکر روی دیگری از این قضیه را نشانمان می‌دهد. در جهان امروز اگرچه بازیگران زیادی در پس پرده و پنهانی مشغول رصد دیگران و شنود و جاسوسی هستند، اما شرکتی رسمی در جهان وجود دارد که مثل بسیاری از کسب‌وکارهای بزرگ امروز، به‌عنوان یک استارت‌آپ آغاز به‌کار کرده و محصولش هم بدون هیچ پرده‌پوشی تولید نرم‌افزار جاسوسی است. این محصول نه‌تنها چیز پنهانی نیست که در روز روشن و توسط دولت رژیم صهیونیستی، مهر تأیید می‌گیرد و به دیگر دولت‌های جهان فروخته می‌شود. این بار از اتاق‌های تاریک و راهروهای نم‌زده‌ای که هکرها در گوشه تاریکش مشغول کد نوشتن هستند، خبری نیست. شرکت ان‌اس‌او در گزارش مجله نیویورکر با جزئیات توصیف می‌شود. شرکتی با مساحت بزرگ کاملا مدرن و با صدها نفر کارمند رسمی که در بخش‌های مختلف آن در حال کار هستند. کارشان هم تولید، رفع اشکال و خدمات پس از فروش به مشتریانی است که از آنها نرم‌افزار جاسوسی می‌خرند. به‌صورت طبیعی و مثل همیشه این خبرها به‌زودی فراموش می‌شوند، مسئولان دولتی اسپانیا در برابر اتهام شنود، سکوت یا تکذیب می‌کنند، دفتر نخست‌وزیری انگلیس ترجیح خواهد داد مسئله جاسوسی را به شکل غیررسمی حل و فصل کند و نتیجه پرونده نفوذ در واتساپ چندان رسانه‌ای نمی‌شود. اما قبول کنیم که با وجود همه اینها، وجود «دولت»ی که رسما نرم‌افزار جاسوسی با قابلیت‌های ویژه تولید می‌کند، آن را به شکل علنی به دولت‌های دیگر می‌فروشد و ذره‌ای هم مسئولیت عواقب غیرقابل پیش‌بینی آن را نمی‌پذیرد و بعد همه اینها از نظر اکثر کشورها و دولت‌ها ظاهرا قابل‌قبول و پذیرفتنی است (چون به‌نظر می‌رسد کسی شکایتی ندارد)، طبیعی نیست.
در همینه زمینه :
