سیاست کووید-صفر؛ چالش بزرگ دولت چین

چین سیاست «کووید-صفر» خود را همچنان با جدیت دنبال می‌کند؛ به‌عبارت دیگر؛ هر محله، شهر یا منطقه‌ای که سویه جدیدی از ویروس کووید-19 در آن شایع شود تا شناسایی همه افراد مبتلا، قرنطینه کامل اجرا می‌شود تا شمار ابتلا به صفر برسد. طی هفته‌های اخیر، با آغاز بزرگ‌ترین و شدید‌ترین موج همه‌گیری کرونا در این کشور، مردم در چندین شهر با هدف جلوگیری از پخش شدن بیماری، در خانه‌های خود حبس شده‌اند؛ اقدامی که باعث شده زنجیره‌های تامین کالا مختل شود و مقامات برای تامین کالاهای اساسی موردنیاز شهروندان به دردسر بیفتند. این وضعیت به بی‌ثباتی اجتماعی و اقتصادی در چین دامن زده و می‌تواند برای دولت چین چالش‌هایی را در پی داشته باشد.
آمار ابتلای روزانه در چین طی روز جمعه 23هزار و513مورد اعلام شده است. درحال حاضر دست‌کم 44شهر چین ازجمله پرجمعیت‌ترین شهر این کشور یعنی شانگهای، تحت قرنطینه هستند. شانگهای، پایتخت اقتصادی، فناوری و تجاری چین نیز محسوب می‌شود اما اکنون به‌عنوان کانون اصلی شیوع سویه اومیکرون شناخته می‌شود و به‌طور کامل تعطیل شده است. روزانه 25میلیون نفر در این شهر در تقلا هستند تا تحت سیاست‌های سختگیرانه قرنطینه زندگی کنند.
شدت بالای سختگیری‌ها در اجرای قرنطینه، تنش‌هایی را در شهر‌های مختلف چین ایجاد کرده است؛ چرا که قرنطینه‌های شدید باعث کمبود غذا و دیگر مایحتاج ضروری خانوارها شده و شبکه‌های توزیع را مختل کرده است. شهروندان شانگهای طی 21روز گذشته اجازه خروج از خانه‌های خود را نداشته‌اند. در تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی افراد گرسنه و خسته‌ای دیده می‌شوند که از پنجره‌های خانه‌های خود فریاد می‌کشند و یا با نگهبانان درگیر می‌شوند. رویترز گزارش داده که نیروهای پلیس شانگهای با معترضانی که در اعتراض به تبدیل شدن مجتمع‌های مسکونی به مراکز قرنطینه تجمع کرده بودند، برخورد فیزیکی کرده و درگیر شده است.
وضعیت بحرانی کنونی شاید یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های دولت چین از ابتدای همه‌گیری کرونا تا به امروز باشد. این وضعیت می‌تواند بحرانی‌تر هم شود؛ چرا که درست زمانی آغاز شده که شی‌جین‌پینگ، رهبر چین، قصد دارد سومین دوره حضورش در راس قدرت را تثبیت کند. او به‌عنوان قدرتمند‌ترین رهبر چین طی دهه‌های اخیر، نام خود را پای سیاست کووید-صفر حک کرده است. اگرچه انتظار نمی‌رود موج اومیکرون و اجرای سیاست کووید-صفر بتواند دور سوم ریاست‌جمهوری جین پینگ را تهدید کند، اما قطعا چالش‌های اقتصادی و تنش‌های اجتماعی متعددی علیه دولت چین به‌دنبال خواهد داشت.

مختل شدن زندگی و چرخه اقتصاد
اگرچه رهبر چین علاوه بر اجرای سیاست کووید-صفر، بر کاهش تبعات اجرای این سیاست بر زندگی شهروندان و توسعه اجتماعی هم تأکید داشته، اما به‌نظر می‌آید مقامات محلی نسبت به رفاه شهروندان بی‌توجه بوده و اولویت را به قطع کردن زنجیره بیماری، حتی درصورت مشاهده چند مورد ابتلای خفیف اختصاص داده‌اند. از ابتدای ماه گذشته میلادی تا به امروز بیش از 320هزار مورد ابتلای عموما خفیف در چین شناسایی شده‌اند که بیشتر آنها در شانگهای و جیلین متمرکز بوده‌اند. با وجود این، درحال حاضر ده‌ها شهر چین تحت قرنطینه شدید قرار گرفته‌اند. تامین مایحتاج در این شهرها به چالشی بزرگ برای دولت تبدیل شده؛ زیرا تحت مقررات سیاست کووید-صفر، هزاران کسب‌وکار، بسیاری از مراکز تجاری بزرگ، فروشگاه‌ها، بزرگراه‌ها بسته شده و بسیاری از راننده‌های کامیون‌ها در شبکه توزیع، در قرنطینه‌ شهرهای مختلف و یا در ایستگاه‌های بازرسی متعددی که در جاده‌ها ایجاد شده، به دام افتاده‌اند. ازاین‌رو حتی اگر افراد بتوانند مایحتاج خود را با توجه به کمبود‌های موجود سفارش دهند، این سفارش‌ها به‌دلیل نقص در شبکه توزیع به دستشان نخواهد رسید؛ مشکلی که دولت چین تلاش کرده تا با به‌کارگیری دوباره نیروهای شبکه توزیع کالا و ایجاد انبارهایی در کنار مجتمع‌های مسکونی آن را برطرف سازد ‌اما در آن چندان موفق نبوده است. به این ترتیب، نابسامانی اقتصادی در چین به یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی تبدیل شده که پافشاری بر اجرای سیاست کووید-صفر برای دولت این کشور به‌دنبال داشته است.

بازی سرزنش
سی‌ان‌ان به نقل از‌تری مک‌آرور، بنیانگذار پژوهشکده سیاست‌های چین می‌نویسد: اگرچه نارضایتی عمومی‌ نسبت به عملکرد دولت چین در مهار موج اومیکرون افزایش یافته، اما درصورتی ‌که دولت بتواند راهی برای برون‌رفت از این بحران بیابد، می‌تواند ورق را به نفع خود برگردانده و بحران اخیر را برای خود به یک پیروزی سیاسی تبدیل کند؛ مشابه همان اقدامی که در سال2020 در ووهان انجام داد. این بار اما نارضایتی از دولت چین در شبکه‌های اجتماعی و به تازگی در خیابان‌های شانگهای نمود پیدا کرده است. در این میان به‌نظر می‌رسد دولت مرکزی قصد دارد با مقصر خواندن دولت‌های محلی، خود را از این بحران نجات دهد؛ رویکردی که طی هفته‌های گذشته منجر به اخراج چندین نفر از مقامات بهداشتی، به‌ویژه در شانگهای شده است.