قطع ۸۰ درخت در فصل بهار

محمود مولایی - خبرنگار

 ‌ در 2روز گذشته، آرامش نسبی به بوستان خوارزمی و   مؤسسه ژئوفیزیک‌ دانشگاه تهران بازگشته؛ در شرایطی که تاکنون این مؤسسه اقدام به قطع 70تا 80اصله درخت کرده است؛ اقدامی که از اواسط اسفند سال پیش، تقریبا همزمان با روز درختکاری شروع شد و با وجود تذکرات اعضای شورای شهر تهران و جلوگیری شهرداری منطقه 3، تا 15فروردین حدود 250نهال و درخت جابه‌جا یا قطع شده‌اند. در این بین، اگر مسئولان دانشگاه تهران و واحد روابط عمومی آن، موضوع را تکذیب می‌کنند، اما تصاویری که به‌دست همشهری رسیده، چیز دیگری را نشان می‌دهد.
شهردار منطقه 3معتقد است که از ابتدای اقدام مؤسسه ژئوفیزیک نسبت به جلوگیری از جابه‌جایی و قطع درختان عمل کرده‌اند: «اسفند سال گذشته، هنگامی که متوجه شدیم مؤسسه ژئوفیزیک ‌دانشگاه تهران اقدام به درآوردن 158اصله نهال با بن 15تا 45سانتی‌متر از خاک کرده‌اند، همکاران ما به سرعت این تعداد نهال را دوباره در همان نقطه کاشتند. آن موقع فکر می‌کردم این موضوع تمام‌ شده است، ولی 3بار دیگر، یعنی تا 15فروردین 1401اقداماتی از سوی این مؤسسه در رابطه با جابه‌جایی و قطع درختان صورت گرفت.» حمید جوانی به همشهری می‌گوید که به‌طور کلی بین 200تا 250اصله نهال و درخت از بن 15تا 80سانتی‌متر آسیب دیده‌ و حدود 70تا 80اصله درخت نیز قطع شده است.
شهرداری منطقه 3و سازمان فضای سبز شهر تهران نسبت به ادامه روندی که مؤسسه ژئوفیزیک درنظر گرفته، اعتراض دارند و سخت پیگیر توقف کامل جابه‌جایی و قطع درختان هستند؛ در شرایطی که مهدی شهبازی، رئیس مرکز حوزه ریاست و روابط‌عمومی دانشگاه تهران تأکید کرد که مجوزهای لازم برای جابه‌جایی درختان صورت گرفته است: «روال عادی اخذ مجوز و اقدامات برای اصلاح و تقویت زیرساخت در مرکز لرزه‌نگاری صورت گرفته بود و در این راستا مجوز کمیسیون ماده 7نیز اخذ شد؛ بر همین اساس اقدام به جابه‌جایی اصولی درختان صورت گرفت.» 
ظاهرا سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران مجوز جابه‌جایی تعداد کمی از درختان در زمان مناسب و با نظارت شهرداری منطقه 3را برای مؤسسه ژئوفیزیک صادر کرده است؛ به همین دلیل، علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها نیز در مصاحبه‌ای اعلام کرد که اگر قرار به جابه‌جایی درخت بود، باید در فصل زمستان اقدام می‌کردند. این اقدام اما در زمان نامناسب در پایان سال و شروع فصل بهار صورت گرفته است.
به‌گفته شهردار منطقه 3، با توجه به اینکه حکم معاون محترم دادستان تهران مبنی بر جلوگیری از اقدامات مؤسسه ژئوفیزیک‌ دانشگاه تهران را دارند، می‌توانند از ورود ماشین‌آلاتی که برای جابه‌جایی درختان وارد این مؤسسه می‌شوند، جلوگیری کنند: «این محدوده، پارک عمومی به‌حساب می‌آید و از نظر ساخت و ساز، خلاف ضوابط شهرداری است. هم‌اکنون فعالیتی از طرف این مؤسسه صورت نگرفته و امیدوار هستیم که دیگر اقدامی هم در جهت جابه‌جایی و قطع درختان انجام ندهند؛ چراکه اصلا فصل مناسبی هم برای جابه‌جایی درختان نیست.» جوانی اعتقاد دارد که این مؤسسه تخلف کرده است: «مؤسسه ژئوفیزیک ‌دانشگاه تهران مجوزی مبنی بر جابه‌جایی تعداد محدود درخت، در فصل مناسب و با نظارت منطقه 3و کارشناسان گرفته بود. این مؤسسه برای جابه‌جایی درخت به ما مراجعه نکرد؛ درحالی‌که قرار بود طرح خود را ارائه دهد و به کارشناسان فضای سبز شهرداری منطقه اطلاع دهد که مثلا تصمیم بر این تعداد جابه‌جایی درخت است. متأسفانه نه تعداد جابه‌جایی درختان را به ما اعلام کردند و نه در فصل مناسبی این اتفاق رخ داد.»‌

قربانیانی به نام کاج و سرو نقره‌ای
2گونه کاج و سرو نقره‌ای بیشترین فضا را در محوطه فضای سبز مؤسسه ژئوفیزیک‌دانشگاه تهران دارند؛ درختانی که حالا در معرض خطر هستند و شهردار منطقه 3سعی می‌کند تعامل با این مؤسسه را در پیش بگیرد: «برای کاشت مجدد نهال و درخت شهرداری مشکلی ندارد و حتی عوامل این مؤسسه اعلام کرده‌اند که می‌خواهند 20هزار درخت جدید بکارند که ما هم استقبال کردیم. حتی ما اعلام کردیم که شهرداری هم در کاشت درخت به مؤسسه ژئوفیزیک‌دانشگاه تهران کمک خواهد کرد.»  این در حالی است که مدیران مؤسسه ژئوفیزیک قائل به قطع درختان نیستند و از حفظ درختان صحبت می‌کنند. استاد گیاه‌شناسی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران به همشهری می‌گوید که قرار بود این درختان جابه‌جا شده و به موزه علم و طبیعت منتقل شوند: «قرار بود در آنجا یک موزه علم و طبیعت ساخته شود. مقدمات آن هم فراهم شده بود و حتی قرار بود یک خیر هزینه احداث این موزه را تقبل کند. تصمیم بر این بود که درختان این محدوده به موزه علم و طبیعت منتقل شود، اما از اینکه در هفته‌های اخیر چه اتفاقی در مؤسسه ژئوفیزیک‌دانشگاه رخ داده، حقیقتا اطلاعی ندارم.» حسین آخانی چنین توضیح می‌دهد: «البته براساس توافق دانشگاه تهران و شهرداری تهران در خرداد سال 1400، کارهای قانونی احداث موزه علم و طبیعت انجام ‌شده تا درختان محدوده مؤسسه ژئوفیزیک جابه‌جا شده و به این موزه انتقال یابد. در این تفاهمنامه قرار شد زمین‌هایی که در امتداد اتوبان چمران (چه بخشی که در اختیار شهرداری در پارک گفت‌وگوست و چه بخشی که متعلق به دانشگاه تهران در شرق اتوبان چمران) وجود دارد، تبدیل به باغ گیاه‌شناسی شود. همچنین موزه علم و طبیعت نیز بخشی از این مجموعه بزرگ باغ گیاه‌شناسی خواهد بود.» او اضافه می‌کند: «برنامه ما برای درختان مؤسسه ژئوفیزیک این بود که این درختان به مرور با گونه درختان بهتری جابه‌جا شوند؛ چراکه اکثر درختان این محدوده کاج و سرو نقره‌ای است که متأسفانه این‌گونه درختان تأثیرات منفی در اکوسیستم شهری و تنوع زیستی دارند. با این حال، صرف قطع درخت از هر گونه‌ای کاری، اشتباه است.» 
با این حال، شهردار منطقه3 اعلام می‌کند که اطلاعی از تفاهمنامه مابین شهرداری تهران با مؤسسه ژئوفیزیک‌دانشگاه تهران ندارد: «برای نخستین‌بار است که چنین مطلبی را می‌شنوم و حتی آنهایی که از این مؤسسه به شهرداری آمدند، چنین موضوعی را اعلام نکردند. آنها گفتند که قصد ایجاد یک فضای گردشگری را دارند و اینکه نیاز به مسیری برای دسترسی داریم. ما البته چنین اجازه‌ای ندادیم؛ چراکه ایجاد مسیر از بین درختان میسر نیست و سبب قطع درختان می‌شود.» حمید جوانی تأکید می‌کند: «معاون محترم دانشگاه تهران اعلام کرد که قصد توسعه مرکز ژئوفیزیک را دارد. درواقع بحث ساخت‌وساز مطرح است؛ درحالی‌که پهنه‌های طرح تفصیلی شهر تهران بر مبنای مسکونی، تجاری و فضای سبز تقسیم‌بندی شده است. پهنه‌ای که تخلف در آن صورت گرفته، پهنه فضای سبز است و اگر قرار است ساخت‌وسازی در پهنه جی صورت بگیرد، شهرداری به هیچ عنوان قبول نخواهد کرد؛ حتی در حد یک اتاقک.»
مؤسسه ژئوفیزیک‌ دانشگاه تهران همچنان قطع درخت را تکذیب می‌کند و این درحالی است که تصاویر و عکس‌های بسیاری در روزهای گذشته در رسانه‌ها منتشر شده است. حتی روز گذشته عکس‌های بیشتری به‌دست روزنامه همشهری رسیده که حکایت از آسیب و قطع درختان در محوطه مؤسسه ژئوفیزیک‌دانشگاه تهران دارد.