سکوت نفتی مدعیان حقوق بشر در برابر جنایت سعودی‌ها

حمیدرضا بوجاریان، خبرنگار

 اقدام عربستان در اعدام دسته‌جمعی ده‌ها تن از شهروندان این کشور و نیز اتباع کشورهای دیگر به شکل گستره‌ای از سوی مجامع سیاسی محکوم شده است. از بعد حقوقی نیز، اقدام عربستان با بازتاب‌های زیادی رو‌به‌روشده است. امیر بی‌پروا، کارشناس حقوق بشر اعدام 81شهروند عربستانی و اتباع برخی کشورهای دیگر را مصداق بارز جنایت علیه بشریت دانست و به همشهری گفت: اعدام‌های اخیر به شکل گسترده ماده 6اعلامیه جهانی حقوق بشر یا حق حیات بشر را به شکل سیستماتیک و بنیادین نقض کرده است. این موضوع مصداق بارز جنایت علیه بشریت و قابل طرح در محاکم بین‌المللی رسیدگی‌کننده به این نوع از جرایم است. وی افزود: براساس اسناد موجود، در میان افراد اعدام‌شده محکومانی حضور داشته‌اند که زیر سنین قانونی بوده‌اند؛ از این رو، اعدام کودکان از سوی عربستان نقض کنوانسیون‌های جهانی حقوق کودک به شمار می‌رود و از این منظر اعدام‌های اخیر مصداق جنایت علیه بشریت است و قابلیت پیگرد قانونی   دارد. بی‌پروا در پاسخ به این سؤال که برخی اتباع کشورهای دیگر جزو اعدام‌شدگان هستند، آیا کشورهایی که اتباع آنان به این شکل اعدام شده‌اند می‌توانند موضوع را پیگیری کنند، توضیح داد: از بعد حقوقی، خانواده افرادی که تابعیت دوگانه داشته و اعدام شده‌اند این حق را دارند تا با دادستان دیوان بین‌المللی حقوق بشر و حتی شورای امنیت سازمان ملل و دیوان بین‌المللی کیفری تماس گرفته و این صلاحیت را به آنان بدهند تا موضوع قتل اعضای خانواده خود را پیگیری کنند. وی با اشاره به برگزاری جلسه شورای حقوق بشر سازمان ملل در ماه مارس، از سکوت مجامع حقوق بشری درباره اعدام‌های دسته‌جمعی در عربستان انتقاد کرد و گفت: شورای حقوق بشر با معیارهای دوگانه خود نه‌تنها واکنش روشنی درباره اعدام‌های انجام‌شده و موارد نقض حقوق بشر اقدام حقوقی و سیاسی از خود نشان نداده است، بلکه تاکنون نیز از محکوم‌کردن آن خودداری کرده است. به‌گفته وی، انفعال سازمان‌های حقوق بشری مقابل عربستان با سابقه است؛ به‌گونه‌ای که شاهد بودیم عربستان به‌دلیل پرداخت بخش زیادی از هزینه‌های سازمان ملل و شورای حقوق بشر هرگز در این شورا به‌دلیل نقض حقوق بشر محکوم نشده است.

ضرورت تعیین گزارشگر حقوق بشر برای عربستان 
بی‌پروا در ادامه با بیان اینکه کشورهای آزادیخواه و خانواده‌های کشته‌شدگان در این ماجرا این حق را دارند تا از گزارشگر ویژه حقوق بشر بخواهند به ماجرا رسیدگی کند، گفت: دولت‌ها و افرادی که در این موضوع ادعایی دارند این حق را دارند در زمینه حقوق بشر و دوم در زمینه کنشگری حقوق بشر موضوع را به شکل حقوقی پیگیری کرده و از گزارشگر ویژه بخواهند گزارش خود را درباره این جنایت به سازمان ملل ارائه کند. بی‌پروا اضافه کرد: حتی این امکان وجود دارد تا از شورای حقوق بشر خواسته شود گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور عربستان تعیین شود و این گزارشگر درباره جنایت‌هایی که عربستان مرتکب آن شده است، تحقیق کند. در این روند، این امکان وجود دارد تا متهمان را به دادگاه‌های بین‌المللی معرفی و روند حقوقی و قضایی محکومیت آنان را آغاز کرد. به‌گفته این کارشناس حقوق بشر، خانواده‌های قربانیان این حق را دارند تا در مراجع قضایی کشور‌های دیگر علیه مسئولان دخیل در ماجرای اعدام‌های اخیر شکایت حقوقی و قضایی کنند. دادگاه‌های برخی کشورها از بعد حقوق بشر به این دعاوی ورود کرده و به آن رسیدگی می‌کنند و می‌توان با استفاده از این روش، مسئولان عربستانی را به‌دلیل نقض حقوق بشر محکوم کرد و تحت تعقیب قانونی قرار داد.

این حجم از نقض حقوق بشر بی‌سابقه است 
تاکنون در هیچ کشوری سابقه نداشته است که در یک روز، 81تن در رویه‌ قضایی نامعلوم به شکل رسمی ازسوی یک دولت سر بریده شوند. به‌نظر می‌رسد عربستان سعودی در ماه‌های اخیر سطح نقض حقوق انسانی مردم ساکن این کشور و اتباع دیگر کشورها را به بالاترین حد خود رسانده باشد. محمد واحدی، رئیس مرکز دانشجویی حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران نیز این موضوع را تأیید کرد و به همشهری گفت: هر روز شاهد رکوردهای تازه‌ای از سوی عربستان در زمینه جنایت علیه بشریت هستیم. این کشور اقدامات ضد‌بشری خود را در چارچوب قانون مبارزه با تروریسم به انجام می‌رساند و عملا این قانون را به عنوان دستاویزی برای توجیه نقض حقوق بشر در این کشور مورد استفاده قرار می‌دهد. به‌گفته وی، بیشتر افرادی که در روزهای اخیر اعدام شده‌اند نیز به استناد این قانون اعدام شده‌اند؛ درحالی‌که هر نوع انتقاد از حکومت عربستان مشمول این قانون شده و افراد با جان خود باید تاوان آن را بپردازند.

نقض حقوق بشر در عربستان با سلاح نفت
واحدی با بیان اینکه نقض حقوق بشر در عربستان پدیده تازه‌ای نیست و ریاض همواره در این زمینه پرونده سیاهی داشته است، افزود: ظاهرا با تشدید تنش‌ها در مناسبات بین روسیه و غرب و به تبع آن افزایش جهانی قیمت نفت، عربستان با استفاده از اهرم فشار نفت با اطمینان از اینکه غربی‌ها آنها را تحت فشار حقوق بشری قرار نخواهند داد، دست به تسویه‌حساب سیاسی با منتقدان و مخالفان خود زده است. رئیس مرکز دانشجویی حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران گفت: بدون شک اعدام‌های دسته‌جمعی در عربستان که متحد غرب در منطقه قلمداد می‌شود، بار دیگر نشان‌دهنده استانداردهای دوگانه نهادهای حقوق بشری در جهان امروز است. وی با تأکید بر اینکه باید جبهه منسجمی برای مقابله با ادامه نقض حقوق بشر در عربستان شکل بگیرد، تأکید کرد: نباید انتظار داشت که مجامع بین‌المللی حقوق بشر اقدام مؤثری برای مقابله با ادامه روند نقض حقوق بشر در عربستان انجام دهند، بلکه ضرورت دارد با ایجاد جبهه‌ای مشترک و بهره‌گیری از کارشناسان حامی حقوق بشر عربستان و سران آن را در دادگاه‌های مختلف مردمی- حقوقی و قضایی در مقابل جنایت‌هایی که مرتکب می‌شوند، پاسخگو کرد.