معامله‌ای که همیشه پر سود است

الهام مصدقی راد، روزنامه‌نگار

به قوام الملک خبر دادند بیشتر مزارع شما در منطقه فسا مانند دیگر مزارع، گرفتار آفت ملخ شده و محصولش از بین رفته است. قوام به سراغ زمین‌هایش رفت و از نزدیک مشاهده کرد ملخ‌ها چیزی از محصول او را نگذاشته‌اند.در بین راه قوام چشمش به زمینی افتاد که محصولش آفت ندیده بود. سراغ صاحب زمین را گرفت، مردی که در بازار فسا کار می‌کرد. از او پرسید: «‌چرا زمینت برخلاف دیگر زمین‌ها دچار آفت ملخ نشده؟» اوجواب داد:‌« به دو دلیل. مال کسی را نخوردم که ملخ‌ها هم مال من را بخورند دیگر آنکه زکات محصولم را همانجا بر سر زمین به نیازمندان پرداخت کرده و مابقی را به خانه می‌بردم.» آیت‌الله سیدمحمدعلی‌دستغیب این ماجرا را در کتاب «داستان‌های شگفت» نقل کرده است. داستانی موثق که نمونه‌ای از ماجراهای واقعی و رخ داده درخصوص اثرات پرداخت خمس و زکات و حقی است که خداوند در هر کدام از نعمت‌هایش قرار داده است.

کلید افزایش روزی
پرداخت خمس مال و زکات محصول، دو فریضه واجب همانند نماز است و به تعبیری حقی است که خداوند در نعمت‌های عطا شده به ما قرار داده و باید این حق را به‌جا آورد. امام رضا(ع) می‌فرمایند:‌«پرداختن خمس، کلید روزی شماست.»(وسائل الشیعه) پس، به نوعی شکر نعمت‌های خداوند است که در جواب آن، خداوند نیز برکت و رزق نعمت‌هایش را هم فزونی می‌دهد.این تنها یکی از جنبه‌های پرداخت خمس و زکات است که به‌گفته حجت‌الاسلام مجید خداوردی، مدرس حوزه و دانشگاه، همانند صله‌رحم و نماز اول وقت به جماعت در افزایش روزی تأثیر‌گذار خواهد بود. او البته در گفت‌وگو با همشهری بر این موضوع نیز تأکید می‌کند که در موضوعات دین نباید گزینشی عمل کرد و چه بسیار افرادی که اهل نماز و روزه و دیگر واجبات هستند اما در مورد خمس و زکات، تعلل دارند. او می‌افزاید:«دل کندن از مال و دارایی سخت است، این امری طبیعی است اما پرداخت تنها یک‌پنجم از درآمد مازاد و باقی‌مانده سالانه به‌عنوان خمس و یک‌دهم یا یک بیستم از آنچه زکات به آن تعلق می‌گیرد، جزئی از دستورات خدا و واجبات دین است و تأثیر بسیاری در زندگی فردی و اجتماعی خواهد گذاشت».

سفره‌ای به وسعتی که نمی‌دانیم
به غیراز افزایش رزق و برکت مال، آنچه به‌عنوان سهم سادات فقیر و نیازمند از خمس درنظرگرفته شده، شاید بی‌آنکه ما بدانیم گره‌ای از مشکلات چند نفر باز می‌کند. به تعبیرحجت‌الاسلام خداوردی «سفره‌ای پهن می‌کنیم به وسعتی که نمی‌توانیم خودمان تشخیص دهیم و اثرات و برکات این سفره در زندگی دنیوی و اخروی ما دیده خواهد شد.» این کارشناس مذهبی با اشاره به انجام این دو واجب شرعی و نقشی که در نگهبانی و حراست از زندگی و دارایی ایفامی‌کند می‌گوید:‌« بسیاری از کشاورزانی که برای پرداخت زکات محصولشان مراجعه می‌‌کنند معتقدند چون طرف  معامله ما خداست از انجام این معامله سود می‌بریم و تأثیر آن را در زندگی‌مان دیده‌ایم، با معاملاتی که در دنیا انجام می‌دهیم متفاوت است». بخش دیگری از خمس، ‌سهم امام است و با پرداختن به مراجع تقلید صرف حوزه‌های علمیه و ترویج دین و مصارفی که امام با صلاحدید خود به نیازمندان کمک می‌کند، خواهد شد.تعدادی از مراجع تقلید هم به پرداخت‌کنندگان خمس و زکات اجازه می‌دهند خودشان سهم نیازمندانی را که می‌شناسند به دستشان برسانند و نیاز آنها را در زمینه‌های مختلف برطرف کنند. البته برخی افراد شبهاتی درخصوص پرداخت خمس و زکات و مسیرهای هزینه کرد آن مطرح کرده و به نوعی از انجام این واجبات شرعی سرباز می‌زنند، حجت‌الاسلام خداوردی در این خصوص معتقد است:‌« یکی از دلایل این اظهارات، عدم‌آگاهی است.اگر بدانیم پرداخت خمس و زکات چه تأثیری در زندگی دارد آن را پرداخت خواهیم کرد.طرف حساب ما خداست، چه‌کسی از معامله با خدا متضرر می‌شود؟!» او همچنین می‌افزاید:‌«‌پرداخت بخشی از مال‌مان برای ما سخت است چرا که فکر می‌کنیم آن را خودمان به‌دست آورده‌ایم، درحالی‌که اینگونه نیست و تمام آن، نعمتی است که خداوند به ما داده». 

مکث
دارایی بدون شبهه
حجت‌الاسلام ناصر رفیعی با بیان خاطره نخستین پرداخت خمس مالش می‌گوید: «پدرم نانوا بود و من نزد او کار می‌کردم و دستمزد می‌گرفتم. 600تومان داشتم و می‌خواستم خمس آن را پرداخت کنم. آن زمان 15ساله بودم. مردی شریف و باایمان به نام سیدجعفر حسینی در قم زندگی می‌کرد. خدمت ایشان رفتم و گفتم می‌خواهم خمس بدهم. یک‌پنجم پولی که داشتم می‌شد 120تومان. آقاسیدجعفر 20تومانش را به من بخشید و 100تومان را به‌عنوان خمس مال من برداشت. حالا بیش از 40سال از آن روز می‌گذرد و من همچنان در همان تاریخ، ‌خمس مالم را پرداخت می‌کنم، خداوند هم به مال من برکت می‌دهد». او می‌افزاید: « از همان ابتدای جوانی خمس مال و زکات محصول خود را پرداخت کنید تا دارایی‌تان دچار شبهه نشود. درختان را که هرس کنید، بیشتر میوه می‌دهند؛ خمس و زکات نیز مانند هرس کردن مال است. نگویید ما چیزی نداریم؛ ‌با همان کمترین هم خمس را پرداخت کنید. امام جواد(ع) سه مرتبه گفتند « قول می‌دهیم، قول می‌دهیم، قول می‌دهیم کسی که خمس مال خود را پرداخت کند، مالش افزایش پیدا کند».