تلاش برای احیای خلیج مرده گرگان

بیش از ۳۵درصد خلیج گرگان در ناحیه جنوب غربی و بخشی از کانال آشوراده و چپ‌اوغلی خشک شده است. به‌گزارش ایرنا و براساس شواهد زمین‌شناسی، خلیج گرگان حدود ۲هزار و۶۰۰‌سال قبل، زمانی که تراز آب دریای خزر در ارتفاع ۲۲متری قرار داشت و هنوز شکل نگرفته بود و در زمان یخبندان کوچک، در تراز ارتفاعی ۲۴متر زبانه شبه جزیره میانکاله شروع به پیدایش کرد و خلیج گرگان ایجاد شد. خلیج گرگان در بخش جنوبی با استان‌های مازندران و گلستان احاطه شده و دارای تنوع زیستی منحصر به‌ فرد اما شکننده ای است و نه‌تنها ماهیان با ارزش غضروفی، سفید و کفال دارد بلکه سهم قابل‌توجهی از خاویار مورد نیاز کشور را تامین می‌کند.
 احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون پیشین دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته بود که برنامه 5 ساله برای رفع مشکلات خلیج گرگان تهیه و به دستگاه‌های اجرایی و مرتبط ابلاغ شده که پیش‌بینی می‌شود براساس آن مشکلات خلیج گرگان و تالاب میانکاله تا 5سال آینده رفع شود. اما حالا همایون خوشروان، مدیر سابق مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر به ایرنا گفته که راهکارهای مصوب شده برای خلیج گرگان مربوط به ۵سال قبل بوده و تراز آب دریای خزر از ۵سال قبل تاکنون حدود ۲۵سانتی‌متر افت کرده است. یکی از برنامه‌ها در راهکارهای مصوب، اجرای لایروبی است که اگر این طرح ۵سال قبل اجرایی می‌شد شاید با تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان از طریق لایروبی کانال آشوراده و چپ اوغلی، امکان تجدید بقا فراهم می‌شد. اما الان در سال۱۴۰۰ هستیم یعنی ۵سال از ۱۳۹۵ می‌گذرد و تازه می‌خواهیم این کار را انجام دهیم. خوشروان با طرح این سؤال که به‌علت تغییرات توپوگرافی منطقه چه تضمینی وجود دارد که بعد از لایروبی، آب خلیج گرگان به دریای خزر تخلیه نشود؟ می‌گوید: لایروبی کانال آشوراده منطقی نیست. پیشنهاد ما ایجاد ارتباط آبی در یک نقطه مهندسی شده بین خلیج گرگان و دریای خزر است. مکان آن هم در شمال جزیره اسماعیل  سای که عرض زبانه ماسه‌ای میانکاله به 1500متر می‌رسد معرفی شد. چون مکانی است که شیب توپوگرافی دریا در آن بسیار مناسب است. برای اینکه این طرح مهندسی اجرا شود کافی است تا آب از طریق کانالی مصنوعی از خزر به خلیج گرگان برسد. به‌گفته مدیرسابق مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر، براساس پیش‌بینی‌ها، پایان قرن حاضر ۹ تا ۱۸متر سطح تراز آب دریای خزر کاهش می‌یابد. با این حساب تردد از طریق کانال آشوراده و چپ اوغلی غیرممکن می‌شود. ضمن اینکه استان گلستان هم دسترسی خود به بندر گز و بندر ترکمن را از دست می‌دهد. اکنون هم بندر ترکمن کامل از آب خارج شده و ظرفیت ناوبری آشوراده کاملا تغییر کرده است و حالا با یک موجود مرده طرف هستیم. بحث تغییر اقلیم، گرمایش زمین و افزایش تبخیر آب دریای خزر را هم داریم.