هشدار درباره همه‌گیری آنفلوآنزا

 مریم سرخوش- خبرنگار

  متخصصان عفونی نسبت به پاندمی آنفلوآنزا هشدار می‌دهند؛ این در حالی است که اکنون جهان درگیر سویه اومیکرون کروناست و هر روز رکورد جدیدی در این‌باره ثبت می‌شود. به‌طوری‌که براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت در 7روز، حدود 9میلیون و 520هزار مبتلای جدید به این سویه شناسایی شدند که نشان‌دهنده رشد 71درصدی است. هم‌اکنون 3ویروس  یعنی کرونا با سویه جدید، آنفلوآنزا و ویروس سرماخوردگی، به جان مردم افتاده است. از زمستان سال98، با شیوع کووید-19 مردم به‌دلیل هراس از ابتلا به کرونا، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کردند و این مسئله منجر به کاهش بیماری‌های تنفسی ازجمله سرماخوردگی و آنفلوآنزا شد. به‌طوری که رئیس وقت اداره آنفلوآنزای وزارت بهداشت در پاییز99 آمار ابتلا به آنفلوآنزای انسانی را صفر اعلام کرد. امسال اما به‌دلیل حذف قرنطینه‌های سراسری، برقراری پروازهای بین‌المللی، واکسیناسیون، کم شدن آمار مرگ‌های کرونا و کاهش پروتکل‌های بهداشتی به زیر 50درصد، موارد ابتلا به آنفلوآنزا افزایش پیدا کرده است. حالا نگرانی جدی از رقم خوردن پاندمی جهانی آنفلوآنزا با توجه به جهش احتمالی در سویه‌های این ویروس ایجاد شده، چرا که به‌گفته، کارشناس مسئول برنامه مراقبت آنفلوآنزا وزارت بهداشت، ویروس آنفلوآنزا هر 10تا 15سال یک جهش منجر به همه‌گیری دارد و از آخرین پاندمی آن هم‌اکنون 12سال گذشته است. با اینکه روند نزولی ابتلا به کرونا در کشور ادامه دارد و روز گذشته تعداد فوتی‌های روزانه به 19نفر رسید، اما موارد ابتلا به آنفلوآنزا به تأیید مسئولان وزارت بهداشت، در مقایسه با سال قبل افزایش دارد، به‌طوری‌که میزان مراجعات به مراکز درمانی و آزمایشگاه‌ها بیشتر شده و نشانه‌های مشترک در ابتلا به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونای اومیکرون سردرگمی مردم را رقم زده است. از سوی دیگر نگرانی‌هایی هم از ابتلای همزمان به کرونا و آنفلوآنزا وجود دارد، هرچند که به تأکید متخصصان فلورونا (ترکیب کرونا و آنفلوآنزا) بیماری جدیدی نیست و عوارض همزمان این دو بیماری تاکنون نگران‌کننده نبوده است.

  افزایش موارد ابتلا به آنفلوآنزا
نشانه‌های مشابه ابتلا به اومیکرون، آنفلوآنزا و حتی سرماخوردگی، مردم را سردرگم کرده است و برخی با تصور ابتلا به سرماخوردگی نه‌تنها به پزشک مراجعه نمی‌کنند و تست پی‌سی‌آر نمی‌دهند بلکه حتی اصول قرنطینه را هم رعایت نمی‌کنند و به فعالیت‌های روزانه‌شان ادامه می‌دهند؛ اتفاقی که می‌تواند منجر به افزایش بیماری‌های ویروسی و تنفسی ازجمله آنفلوآنزا و کرونا شود. محمدنصر دادرس، کارشناس مسئول برنامه مراقبت آنفلوآنزای وزارت بهداشت درباره اینکه مردم چطور می‌توانند این سه بیماری‌ را از هم تفکیک دهند، به همشهری توضیح می‌دهد و می‌گوید: «از نظر بالینی این بیماری‌ها نشانه‌های مشابه دارند، اما از دید پزشکی می‌تواند علائم خفیف و شدید بودن آنها، ملاک قرار بگیرد. مردم به‌صورت طبیعی نمی‌توانند این بیماری‌ها را از هم تشخیص دهند.» براساس اعلام او، در آنفلوآنزا اغلب شروع بیماری با یک تب حاد و ناگهانی است و سپس نشانه‌های دیگر به آن اضافه می‌شود. سرماخوردگی هم می‌تواند خفیف‌تر آغاز شود. در اومیکرون نشانه‌ها تاکنون متغیر بوده و گاهی آبریزش بینی و گاهی هم تب غالب است؛ به همین دلیل توصیه می‌شود در ابتدا به پزشک مراجعه کنند تا با توجه به نشانه‌ها، توصیه و تجویز به انجام تست صورت بگیرد. دادرس درباره احتمال نگران‌کننده بودن شیوع آنفلوآنزا و سرماخوردگی و ثبت موارد فوت، مانند دوران پیش از شیوع کرونا، توضیح می‌دهد: «هم‌اکنون در فصل شیوع بیماری‌های آنفلوآنزا و سرماخوردگی قرار داریم و افزایش موارد، طبیعی است. موارد ابتلا در مقایسه با سال قبل افزایش دارد؛ البته موارد ابتلا نسبت به سال‌های قبل از شیوع کرونا، افزایشی نیست.» به‌گفته او، سال گذشته مردم نسبت به کرونا هراس داشتند و موارد بهداشتی را رعایت می‌کردند تا کرونا نگیرند، اما امسال رعایت پروتکل‌های بهداشتی کاهش پیدا کرده و با افزایش بیماری‌ها همراه شده است.

نگرانی از همه‌گیری جدید آنفلوآنزا
این مسئول در وزارت بهداشت، بیشترین نگرانی را از تکرار روند پاندمی‌های آنفلوآنزا در هر 10 تا 15 سال می‌داند و درباره جهش‌های این ویروس، می‌گوید: «ویروس آنفلوآنزا به‌طور مداوم در حال تغییرات کوچک فصلی و سالانه است که هر 3 تا 5 سال رخ می‌دهد و نگران‌کننده نیست. البته این ویروس در طول قرن‌ها تغییرات شدید هم داشته که منجر به پاندمی یا همه‌گیری جهانی شده است؛ این اتفاق هر 10 تا 15سال رخ می‌دهد. این ویروس تاکنون 4 تا 5پاندمی بزرگ جهانی را رقم زده و در آخرین پاندمی آنفلوآنزا در سال88 (2009-2008) نزدیک به 25میلیون ابتلا در جهان و 300هزار مرگ ثبت شد. البته در ایران با توجه به اقدامات مداخله‌ای آمار فوت و ابتلا عدد کمی در مقایسه با دیگر کشورها بود.» او درباره شیوع سویه جدیدی از آنفلوآنزا در کشور و احتمال افزایش موارد ابتلا هم می‌گوید: «اقدامات مراقبتی، کنترلی و بهداشتی در مقابل جهش‌های شدید ویروس مؤثر است. البته هم‌اکنون هیچ جهش جدیدی نداریم و همان سویه‌های قدیم در حال گردش‌ هستند، اما چند سویه جدید در آسیای جنوب شرقی و اروپا گزارش شده که تک‌گیرند و فعلا جای نگرانی نیست. موضوع دیگر، وجود آنفلوآنزای پرندگان است که چندین مورد ابتلا به‌تازگی در کشورهای سردسیر گزارش شده و حتی سازمان محیط‌زیست ایران هم مواردی در میان پرندگان ایرانی گزارش کرده است. این سویه‌های جدید در میان پرندگان و حتی حیوانات می‌تواند قدرت انتقال به انسان را هم داشته باشد و منجر به پاندمی آنفلوآنزا شود؛ چراکه بدن انسان نسبت به این سویه‌های حیوانی آشنایی ندارد و گروه‌های حساس ازجمله سالمندان، خردسالان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و باردار را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد و باعث مرگ آنها می‌شود.»

زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا تمام نشده است
دادرس، درباره اینکه آیا با گذشت زمان طلایی تزریق واکسن باز هم می‌توان تزریق را انجام داد، توضیح می‌دهد: «بهترین زمان برای تزریق این واکسن، شهریور و مهر است، اما زمانی که احتمال‌ وقوع پیک‌ را داریم، می‌توان نسبت به تزریق آن حتی تا اردیبهشت سال آینده هم اقدام کرد. آنفلوآنزا یک پیک بزرگ در اواخر آذر و دی دارد، یک پیک کوچک در اسفند و یک پیک معمولی هم در فروردین و اردیبهشت؛ بنابراین هر زمان که واکسن تزریق شود، می‌تواند منجر به افزایش ایمنی به‌مدت یک‌سال شود.» او ادامه می‌دهد: «تمام این شرایط منوط به تامین واکسن است؛ چراکه در کل دنیا 800 تا 900میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا تولید و بیشتر آنها از سوی خود کشورهای تولیدکننده مصرف می‌شود. کشورهای دیگر هم سهمیه‌ای دارند و ما هم از این سهمیه برخورداریم که با اولویت گروه‌های مختلف تزریق آن انجام می‌شود و همچنان هم ادامه دارد.» براساس اعلام این مسئول در وزارت بهداشت، مرگ ناشی از آنفلوآنزا در جهان نیم‌درصد به ازای هزار مورد ابتلاست و بیشتر در میان کودکان دیده می‌شود. او بهترین روش مقابله و پیشگیری از انتشار و انتقال بیماری‌های تنفسی را همان روش‌های معمول می‌داند.‌

 کودکان، سالمندان و بیماران، در معرض خطر
البته پیام طبرسی، عضو کمیته علمی مقابله با کرونای وزارت بهداشت، آمار ابتلا به آنفلوآنزا در ماه‌های اخیر را با توجه به فصل سرما بالا نمی‌داند و به همشهری می‌گوید:« بیشترین موارد ابتلا به آنفلوآنزا در سال‌جاری نوع H3N2 با خطر بیشتر برای کودکان، سالمندان و بیماران خطرناک، است. هنوز آمار ابتلا به آنفلوآنزا در کشور به میزان ابتلا در سال‌های قبل از کرونا نرسیده و با توجه به اینکه در فصل ابتلا به این بیماری قرار داریم، امیدواریم این وضعیت همچنان تداوم داشته باشد.» او درباره جهش‌های ویروس آنفلوآنزا مانند ویروس کرونا هم توضیح می‌دهد: «جهش‌های آنفلوآنزا کاملا مشخص و کوچک است که هر سال اتفاق می‌افتد. البته جهش‌ها در ویروس آنفلوآنزا اگر از ترکیب چند ویروس ازجمله ویروس انسانی و سایر حیوانات رقم بخورد می‌تواند خطرآفرین باشد و ایجاد پاندمی کند که تاکنون شاهد چنین جهشی نیستیم.» او همچنین درباره نگرانی‌هایی از شیوع فلورونا (ترکیب آنفلوآنزا و کرونا) با توجه به اعلام گزارش‌هایی مبنی بر ابتلای همزمان در کشور می‌گوید:‌«این مسئله اتفاق جدیدی نیست و سال گذشته هم مواردی ازابتلای همزمان کرونا و آنفلوآنزا وجود داشته است.» به‌گفته او، تاکنون آمار افزایشی در موارد بستری ناشی از ابتلا به آنفلوآنزا گزارش نشده است.