بنیاد مسکن چند سالی است که توجه به حاشیه شهرها را در برنامه خود قرار داده است. گرچه تعداد شهرهایی که با حاشیه‌نشینی و معضلات آن مواجهند کم نیست، اما در سال‌های گذشته تعداد شهرهایی که ساماندهی حاشیه آنها در دستور کار قرار گرفته، افزایش یافته است. بنیاد مسکن در تفاهمی با وزارت راه و شهرسازی و مراجع استانی، ساماندهی حاشیه چند شهر را در دست اجرا دارد.
طرح‌های بلندمدت
معاون شهرسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با بیان اینکه حاشیه‌نشین‌ها معمولا مهاجرانی هستند که در مناطق حاشیه‌ای شهرها سکنی گزیده‌اند اما خانه‌هایشان را براساس اصول شهرسازی نساخته‌اند به همشهری می‌گوید: گاهی اوقات هم زمین این حاشیه‌نشین‌ها سند ندارد و قولنامه‌ای است و همین موضوع مشکلاتی را برایشان ایجاد می‌کند و به همین دلیل این مناطق به‌عنوان سکونتگاه‌های نابسامان معرفی می‌شوند. حمیدرضا سهرابی با بیان اینکه این شهرها معمولا با درخواست مراجع محلی و نمایندگان مردم این شهرها در مجلس شورای اسلامی در برنامه کاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار می‌گیرد، می‌افزاید: طرح‌های ساماندهی از حدود 5سال قبل در شهرهای مختلف آغاز شده‌اند، چنین طرح‌هایی کوتاه‌مدت نیستند و به جز بخش مطالعات که خودش به زمان زیادی نیاز دارد، اجرای طرح‌ها هم زمانبر است. وی با بیان اینکه گاهی بعضی طرح‌ها نیاز به به‌روزرسانی مطالعات دارد و همین موضوع روند اجرای طرح را افزایش می‌دهد، اظهار می‌کند: این مناطق مسکونی پس از مطالعات محیط باید بهسازی و معابر تعریض شود و مجموعا ساماندهی هر یک از این حاشیه‌ها به 4تا 5سال زمان نیاز دارد.
مطالعات ساماندهی
معاون شهرسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی درباره اقدامات انجام شده در شهرهای جزو این طرح اظهار می‌کند: در سیستان و بلوچستان و در حاشیه شهر زاهدان برای 10هزار واحد مسکونی، چابهار 10هزار واحد و زابل 6هزار واحد و برای سایر شهرهای سیستان‌وبلوچستان هم یک پیش‌نویس مصوبه با هماهنگی دفتر ریاست‌جمهوری درنظر گرفته شده است که ساماندهی 2هزار واحد مسکونی را شامل می‌شود. سهرابی با بیان اینکه حاشیه شهر مشهد هم در برنامه بنیاد مسکن قرار دارد، توضیح می‌دهد: در این شهر ابتدا قرار بود 2هزار واحد مسکونی ساماندهی شود، اما اکنون تعداد این واحدها به 4هزار مسکن رسیده است. دوگنبدان در کهگیلویه‌وبویراحمد هم از شهرهایی است که کار ساماندهی حاشیه آن در مراحل پایانی قرار دارد. وی با اشاره به اینکه بافت نابسامان حاشیه مسجد سلیمان هم بازسازی خواهد شد، می‌گوید: در بندر امام‌خمینی(ره) 5هزار واحد مسکونی ساماندهی خواهد شد. در کرمان هم 2هزار واحد مسکونی نابسامان و در معرض خطر در حال بازسازی هستند. حاشیه بعضی دیگر از شهرها مثل قم و زنجان هم مطالعه شده است و کار ساماندهی آنها پس از تامین منابع آغاز خواهد شد. آبادان هم یکی از شهرهایی است که کارهای مقدماتی برای ساماندهی حاشیه آن آغاز شده تا به این فهرست اضافه شود.
بهسازی محیط
در ساماندهی حاشیه شهرها فقط بازسازی خانه‌ها مدنظر نیست. معاون شهرسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی درباره این موضوع می‌گوید: یک طرح بازآفرینی مناسب شامل فعالیت‌های عمرانی و اجتماعی توامان است یعنی به جز ساماندهی مسکن بخش‌های حاشیه‌ای، معابر و خیابان‌ها هم بهسازی می‌شود. به‌عنوان مثال در چابهار معابر اصلاح و آسفالت، ساخت جوی و نصب جدول انجام شده است و در محله پارک، فضای سبز و فضای ورزشی ساخته‌ایم.
ساماندهی حاشیه شهر باید همه‌جانبه انجام شود زیرا چنین طرح‌هایی پیشرو توسعه هستند. ما اراضی با کاربری آموزشی را در اختیار آموزش و پرورش قرار می‌دهیم و اگر بودجه ساخت آن را در اختیار ما قرار دهند کار ساخت فضای آموزشی برای این مناطق حاشیه‌ای را هم انجام می‌دهیم.
سهرابی تأکید می‌کند که هدف ما بهسازی و مطلوب‌شدن محیط است تا افرادی که تمایلی به نوسازی مسکن خود ندارند به این کار تشویق شوند؛ برای این کار البته کمک بلاعوض و تسهیلات ارزانقیمت هم در اختیار افراد قرار می‌گیرد.
چالش‌های ساماندهی
معاون شهرسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی درباره اینکه ساماندهی حاشیه شهرها چه دشواری‌هایی به همراه داشته است، اظهار می‌کند: ساماندهی بخش حاشیه‌ای شهرها چالش‌های خاص خودش را دارد و مردم این بخش‌ها در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مشکلات متعددی دارند. در چنین بخش‌هایی به‌دلیل فقط ساکنان، بزه‌های اجتماعی هم شکل می گیرد و همین موضوع معضلات متعددی ازجمله ناامنی این محلات را به‌دنبال دارد. سهرابی با بیان اینکه گاهی مالکیت اراضی مشکلاتی پیش می‌آورد که وضعیت را پیچیده می‌کند، می افزاید: مثلا فردی در زمینی دولتی ساختوساز انجام داده یا در جایی که‌کاربری مسکونی ندارد خانه ساخته است. جابه‌جایی ساکنان چنین مسکن‌هایی بسیار دشوار است، افراد تصور می‌کنند از خانه‌شان بیرون شده‌اند درحالی‌که زمین این خانه تصرفی است. گاه حتی خانه غیرمقاوم و کپری است و در حوادث طبیعی می‌تواند دچار آسیب شود و برای ساکنانش هم خطرناک باشد.به‌گفته او، برای همه افرادی که قرار است خانه‌شان جابه‌جا شود، معوض زمین درنظر گرفته شده است تا بتوانند در جای دیگری خانه بسازند.
ساماندهی حاشیه هر شهر 5سال زمان می‌خواهد
در همینه زمینه :
گزارش تصویری
سوژه روز
کوتاه تر از گزارش