روز خبرساز مترو

    زینب  زینال‌زاده - خبر‌نگار

آژیر خطر در مترو به صدا درآمد
علیرضا زاکانی: کمیسیون سوانح برای علت حادثه مترو تشکیل شده اما به‌طورقطع فقر و عقب‌‌افتادگی در تجهیز و اورهال‌کردن ناوگان، زمینه‌ساز چنین حوادثی هستند

متروی تهران دیروز پرخبر بود؛ از یک‌‌سو یک‌قطار در خط‌5 و حوالی ایستگاه چیتگر، از ریل خارج شد تا به قطاری دیگر برخورد کند و حادثه بیافریند و از سوی دیگر، عصر، طبق برنامه قبلی، ایستگاه تقاطع توحید در خط‌7 به بهره‌برداری رسید. البته که تا لحظه تنظیم این خبر، علت دقیق حادثه رخ‌داده اعلام نشده بود اما بررسی‌های اولیه نشان می‌‌داد که حادثه در پی خطا در سیستم کنترلی ATP رخ داده است. با وجود این، با دستور شهردار تهران، کمیته ویژه‌ای تشکیل شد تا ماجرا موشکافی شده و علت مشخص شود. با همه اینها، می‌توان گفت که حادثه دیروز صبح، زنگ خطری جدی‌تر از همیشه برای توجه به مترو به‌حساب می‌آید. این ناوگان انبوه‌بر، نیاز به حمایت‌های بیشتری به‌ویژه از سوی دولت دارد؛ وگرنه احتمال حوادث ناگوارتری در آن می‌رود. اگرچه طی چند سال اخیر، اختلال‌هایی در خطوط مختلف متروی تهران نیز رخ داده که با توقف قطارها همراه بوده است.

تشکیل کمیسیون سوانح
دیروز که قطار در ایستگاه گلشهر کرج توقف کرد و مسافران سوار شدند، گمان نمی‌کردند قرار است در چندمتری ایستگاه چیتگر غافلگیر شوند. عقربه‌های ساعت روی عدد 7 و 8دقیقه بامداد قفل شدند و حادثه رخ داد و قطار از روی ریل خارج شد. مسافران مات و مبهوت بودند. مأموران ایستگاه چیتگر، نیروهای اورژانس و مأموران آتش‌نشانی به محل حادثه رسیدند. هنوز دقایقی از حادثه نگذشته بود که عکس و فیلم‌ها در صدر خبرهای فضای مجازی و خروجی سایت‌های خبری قرار گرفت. روز به نیمه نرسیده بود که گمانه‌زنی‌ها و اظهارنظرهای غیرکارشناسی شروع شد اما حضور شهردار تهران همراه با معاون حمل‌ونقل و ترافیک و مدیر شرکت بهره‌برداری مترو در محل حادثه و گفت‌وگوی آنها با رسانه‌ها خط پایانی شد برای گفته‌های بی‌پایه‌واساس. سرانجام هم اگرچه قرار بود مسیر اکسپرس خط 5 مترو (تهران-کرج) صبح امروز یعنی پنجشنبه، بازگشایی شود اما با تلاش بی‌وقفه مهندسان، تکنیسین‌‌ها و سایر نیروهای متخصص، حدود ساعت 20دیروز، خط به‌طور کامل بازگشایی شد.
 شهردار تهران روز گذشته در همین خصوص گفت: «تا ساعت 6بعد‌از‌ظهر، بیش از 80درصد از خط ۵ مترو بعد از حادثه، بازگشایی شد و خط، قبل از روز پنجشنبه، دوباره آماده بهره‌برداری کامل می‌شود.»
علیرضا زاکانی همچنین درباره علت حادثه گفت: «گمانه‌زنی در هر حادثه‌ای انجام می‌شود اما درباره چنین حوادثی که به‌نوعی با شرایط پیچیده فنی مواجه هستیم اظهارنظر بدون بررسی‌های لازم امکان‌پذیر نیست.» او از تشکیل کمیسیون سوانح هم خبر داد و افزود: «در نخستین اقدام مقرر شد تا کمیته سوانح تشکیل شود و کارشناسان علت بروز این حادثه را بررسی کنند اما به‌طورقطع فقر و عقب‌افتادگی در تجهیز و اورهال‌کردن ناوگان، زمینه‌ساز چنین حوادثی هستند و تلاش می‌کنیم با اقدامات جدی این کمبودها را رفع کنیم تا خدمت‌رسانی مطلوبی داشته باشیم.» شهردار تهران ضمن ابراز تأسف از حادثه رخ‌داده تأکید کرد: «مسافران بیمه هستند و نباید نگران هزینه‌های درمان باشند. همچنین مسئولان شرکت شهر سالم مکلف شدند موضوع مداوای مصدومان این حادثه را با جدیت پیگیری کنند.»
رئیس شورای شهر تهران هم به فرسودگی ناوگان ریلی پایتخت اشاره کرد و با بیان اینکه کمبود قطعات و اورهال‌شدن قطارها مواردی هستند که بارها توسط اعضای شورای شهر مطرح شده است، گفت: «طی 8سال گذشته تعلل‌های زیادی در بهبود وضعیت حمل‌ونقل صورت گرفته و رفع کاستی‌ها در این زمینه ضرورت دارد.» مهدی چمران تأکید کرد که مدیریت شهری جدید برنامه‌های جامعی با حمایت دولت برای بهبود وضعیت حمل‌ونقل با اولویت کاری درنظرگرفته ولی به هر حال این اقدامات اندکی زمان‌بر است.

قطارها به تعمیرگاه رفتند
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران نیز ضمن عذرخواهی بابت حادثه رخ‌داده، از اعزام 100دستگاه اتوبوس به پایانه صادقیه و ایستگاه‌های چیتگر و وردآورد خبر داد و گفت که پس از هماهنگی با ناوگان اتوبوسرانی، مسافران به‌سرعت جابه‌جا شدند. مجتبی شفیعی از جداسازی واگن‌ها و خروج آنها از روی ریل هم خبر داد که تا زمان تنظیم این گزارش عملیات جداسازی 2واگن و یک لکوموتیو از یک قطار و 6واگن و یک لکوموتیو از قطار دیگر که سالم بودند، به اتمام رسیده بود و تکنیسین‌ها مشغول جداسازی واگن‌های آسیب‌دیده و انتقال آنها به تعمیرگاه بودند. همچنین براساس آخرین اظهارنظر انجام‌شده از سوی مسئولان شرکت بهره‌برداری مترو در حدود ساعت20 چهارشنبه خط‌5 مترو به‌طور کامل بازگشایی شد.

اعزام سریع اتوبوس‌های جایگزین
برخورد قطارها ازجمله گمانه‌زنی‌هایی بود که دیروز بازنشر می‌شد اما عبدالمطهر محمدخانی، رئیس مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل این موضوع را رد کرد و گفت که تصاویر ثبت‌شده توسط دوربین عکاسان و تصویربرداران نشان داد‌ قطارها هم مسیر بوده‌اند و از پهلو با هم برخورد کرده‌اند. او همچنین دیروز در صفحه توییتری خود نوشت: «بعد از حادثه امروز مترو، شاهد اعزام سریع اتوبوس‌های جایگزین بودیم، کارشناسان از همان لحظات اولیه مشغول تلاش برای بازگشایی شدند و البته شهردار هم حضور «میدانی» در محل حادثه داشت؛ مدیرعامل مترو عذرخواهی کرد و قول یکپارچه‌سازی‌ سریع همه مراکز فرمان را داد.» در واقع اشاره محمد‌خانی به اعزام ۱۰۰‌دستگاه اتوبوس تک‌‌کابین و دوکابین برای انتقال مسافران در مسیر رفت و برگشت از ایستگاه‌های متروی چیتگر و متروی وردآورد به پایانه صادقیه و بالعکس، به‌صورت رایگان است.

قطع سیستم کنترل اتوماتیک قطار
دیروز پس از آنکه موضوع خطای انسانی مطرح شد، انتشار خبری از علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران مبنی بر اینکه گزارش‌‌ها حاکی از آن است که خطای انسانی در این اتفاق محرز بوده، این موضوع را تقویت کرد. در نهایت مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو قطع سیستم کنترل اتوماتیک قطار‌(ATP) را بیان کرد و گفت که بررسی اولیه نشان داد سیستم ATP قطع شده بود و باید دلیل این قطعی مشخص شود. به‌گفته مهدی شایسته‌اصل، ATP سیستمی است که به‌صورت خودکار زمانی که 2قطار از کنار یکدیگر عبور می‌کنند، سیستم را قفل می‌کند و حتی اگر راهبر هم بخواهد جلو بیاید، این امکان به او داده نمی‌شود. او گفت: «در خطوط ریلی اولویت عبور با قطارهای تندرو است و قطعا ورود قطار عادی به مسیر قطار اکسپرس خطا بوده است. اختلال در این سیستم کاملا مشخص و مبرهن است اما باید بررسی‌های فنی و تخصصی انجام شود تا بتوان علت را دقیق‌تر بیان کرد.»