گزارش
ادامه گفت‌وگوها براساس متن‌مشترک، مهم‌ترین نتیجه دور هفتم مذاکرات بوده‌است
وین8؛ شاید دور پایانی
دومین مرحله از هفتمین دور مذاکرات احیای برجام میان جمهوری‌اسلامی ایران و 1+4روز جمعه (26آذرماه) درحالی با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام به پایان رسید که برایند گفت‌وگوهای انجام شده میان طرفین در این دور نشان می‌دهد مذاکرات، سازنده‌تر از قبل پیگیری شده و «دستیابی به متن توافق»، مهم‌ترین دستاورد مذاکرات وین7بوده‌است.
براساس آنچه رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران در وین اعلام کرده، طرفین پس‌از چند روز مذاکره در موضوع «لغو تحریم‌ها» و «اقدام‌های هسته‌ای» به 2سند جدید دست یافته‌اند که با سند به‌دست آمده در جریان مذاکرات وین6متفاوت است و براساس مواضع ایران، مبنایی برای ادامه مذاکرات تا رسیدن به توافق مثبت خواهد بود.
تمکین تروئیکای اروپایی در مقابل مواضع مذاکره‌کنندگان کشورمان از نکات قابل‌توجهی بود که در جریان مذاکرات وین7بسیار مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. طرف غربی مذاکرات در وین اگرچه با فضاسازی‌های رسانه‌ای کوشید ایران را از مواضع خود منحرف کند، اما عزم دیپلمات‌های ایرانی برای حرکت در مسیر تحقق «لغو مؤثر تحریم‌ها»، غربی‌ها را در شرایط ناگزیری قرار داد تا بپذیرند براساس راهبردهای موردنظر جمهوری‌اسلامی به مذاکرات ادامه دهند؛ راهبردهایی که براساس مواضع و دیدگاه‌های دولت جدید ایران تنظیم شده بود و می‌کوشید توازن قابل‌قبولی میان ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و لغو مؤثر تحریم‌ها ازسوی طرف‌های مقابل ایجاد کند.
برهمین اساس هم بود که تروئیکای اروپایی با وجود بی‌میلی و جوسازی‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی درنهایت پذیرفت که براساس پیش‌نویس‌های پیشنهادی ایران که شامل 2سند مذاکراتی در زمینه لغو تحریم‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای می‌شد، به ادامه گفت‌وگوها تن دهد.
پیشرفت در مذاکرات
ازسوی دیگر تروئیکای اروپایی نیز پس‌از پایان هفتمین دور مذاکرات برجامی در وین موضع «پیشرفت در مذاکرات» را پذیرفت و در بیانیه‌ای تصریح کرد: «پیشرفت‌هایی در مذاکرات وین حاصل شده‌است». اروپایی‌ها با وجود اذعان به پیشرفت مذاکرات، همچنان می‌کوشند مسیر دستیابی به توافق و احیای برجام را ناهموار نشان‌دهند و اعلام کنند که «این پیشرفت‌ها تنها ما را به آنجایی که مذاکرات در ماه ژوئیه قرار داشت، می‌رساند.»
علاوه بر این دیپلمات‌های تروئیکای اروپایی درحالی سعی می‌کنند مسئولیت «وقفه مأیوس‌کننده» در مذاکرات را متوجه ایران کنند که علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان می‌گوید ایران در این مرحله خواستار توقف مذاکرات نبوده، بلکه از ابتدا توافق کردیم لازم است پس از رسیدن به پیش‌نویس توافق، استراحت داشته باشیم.
بیانیه تروئیکای اروپایی همچنین تصریح می‌کند که آنها «برای تعامل در مذاکرات در رابطه با همه جوانب بازگشت به برجام» آمادگی کامل دارند و امیدوارند «ایران در موقعیتی باشد که مذاکرات را فورا ازسر بگیرد و تعامل سازنده‌ای داشته باشد تا مذاکرات با سرعت بیشتری پیشروی کند.»
اروپا به‌دنبال مهار راهبردی ایران
تروئیکای اروپایی درحالی در بیانیه خود نسبت به برنامه هسته‌ای ایران هشدار می‌دهد و خواستار جلوگیری جمهوری‌اسلامی از انجام اقدام‌های تنش‌زا می‌شود که در روزهای اخیرا به‌دفعات شاهد رویکردهای متناقض و تنش‌زای ایالات‌متحده و شرکایش در قبال مذاکرات برجامی و فعالیت‌های صلح‌آمیز کشورمان بوده‌ایم.
بر این اساس هم هست که کارشناسان معتقدند اروپایی‌ها بیش از اینکه خواستار احیای برجام و بازگشت به توافق هسته‌ای و همچنین لغو تحریم‌ها باشند، به‌دنبال مهار راهبردی ایران در مسیر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای‌اش هستند و می‌کوشند از ایجاد گشایش‌های اقتصادی مؤثر در ایران جلوگیری کنند.
روند حرکت اروپایی‌ها و رفتارهای تناقض‌آمیز و ابهام‌آلود ایالات‌متحده در جریان پیگیری گفت‌وگوهای برجامی در وین که حتی با واکنش روسیه و چین نیز مواجه شد و اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین نیز این رفتار غربی‌ها را «تعجب‌آور» ارزیابی کرد، نشان می‌دهد آنان از جدیت لازم برای پیگیری مذاکرات برخوردار نیستند و صرفا درپی محدودسازی برنامه‌های صلح‌آمیز کشورمان هستند. برهمین اساس هم هست که مذاکره‌کننده ارشد کشورمان معتقد است اگر طرف‌های مقابل دیدگاه‌های جمهوری‌اسلامی ایران را بپذیرند، دستیابی به توافق در کوتاه‌ترین زمان ممکن خواهد بود.
باقری‌کنی در این زمینه در گفت‌وگو با رسانه‌ها تصریح کرد که در این دور از مذاکرات، طرف اروپایی از پذیرش دیدگاه‌های کشورمان ابا داشته و کوشیده‌است ایران مواضعش را پس بگیرد و بپذیرد گفت‌وگوها براساس متن وین۶ پیش برود؛ رویکردی که با ایستادگی دیپلمات‌های ایرانی و طرح استدلال‌های قوی، ناکام ماند و اروپایی‌ها درنهایت پذیرفتند که «نگاه ایران در مواردی که مدنظرش بود، در پیش‌نویس در داخل سند درج شود» و به‌عنوان مبنایی برای ادامه گفت‌وگوها قرار گیرد.
در این میان اصرار اروپایی‌ها برای رد پیش‌نویس‌های پیشنهادی جمهوری‌اسلامی ایران درحالی است که مذاکره‌کننده ارشد کشورمان معتقد است آنها هیچ پیشنهاد و ابتکار عملی برای پیشبرد گفت‌وگوها نداشته‌اند و برخلاف اینکه در گذشته اعلام کرده بودند در بحث «تضمین‌ها» ابتکاراتی دارند، در وین7با دست خالی حاضر شده بودند.
هرچه هست اکنون طرفین درباره «مبنای مذاکرات» به توافق رسیده‌اند و قرار شده‌است مذاکرات پس‌از مدتی وقفه که احتمالا 10روزه باشد، روی متون مورد توافق دوطرف پیگیری شود؛ مذاکراتی که به اذعان باقری‌کنی «می‌تواند آخرین دور مذاکرات باشد.»
نتیجه کلیدی دور هفتم
ازسوی دیگر میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز باز شدن راه برای ویرایش سندهای موجود در میز مذاکره را «نتیجه کلیدی دور هفتم مذاکرات» می‌داند و معتقد است «شرکت‌کنندگان در این گفت‌وگوها تا حدی به یکدیگر عادت کرده‌اند.»
وی همچنین در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس، عنوان کرد که «ما و طرف‌های غربی شروع به درک بهتری از این کرده‌ایم که گام‌های بعدی درست کدام است.» اولیانوف با تأکید براینکه نتیجه مذاکرات تاکنون انتظارات طرف روسی را برآورده کرده‌است، بر این موضوع تأکید می‌کند که اکنون «هیچ‌کس به‌دنبال تخریب 6دور قبلی رایزنی‌ها نیست.»
نماینده روسیه در کمیسیون مشترک برجام پذیرش پیشنهادهای ایران ازسوی اروپایی‌ها را تأیید می‌کند و می‌گوید: «سایر طرف‌های مذاکره‌کننده در وین، ازجمله اروپایی‌ها، پس‌از یک کشمکش طولانی، بسیاری از اصلاحات در ارتباط با موضوعات هسته‌ای را که طرف ایرانی پیشنهاد داده بود، پذیرفته‌اند.»
وزارت امورخارجه روسیه نیز دیروز در بیانیه‌ای با اشاره به پایان دور هفتم مذاکرات وین برای رفع تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه آمریکا علیه جمهوری اسلامی، ابراز امیدواری کرد که دور هشتم مذاکرات به سرعت به نتیجه برسد و توافق حاصل شود. براساس اعلام خبرگزاری روسی «ریانووستی»، در این بیانیه همچنین تأکید شده‌است: «پیشرفت‌های مهمی مشاهده شد که اجازه می‌دهد تلاش‌ها و همکاری‌های بیشتر وارد مرحله جدیدی شود.»
دستیابی به متن مبنای مشترک برای ادامه گفت‌وگوهای برجامی در دور هشتم، موضوعی بود که ازسوی انریکه مورا، معاون مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نیز مورد تأیید قرار گرفت. وی در توضیحاتی که در صفحه توییتری خود منتشر کرد، ضمن تشریح روند مذاکرات در دور هفتم، نوشت: «حالا ما مبنایی مشترک داریم که فصل لغو تحریم‌های آن در منطق درونی‌اش کمی متفاوت است، اما با این حال مشکل خاصی نیست.»
مکث
ادامه تهدید و فرافکنی در واشنگتن
دستیابی طرف‌های حاضر در گفت‌وگوهای برجامی وین7به مبنایی برای ادامه مذاکرات درحالی است که به‌نظر می‌رسد ایالات‌متحده همچنان در مسیر «تهدید» و «فرافکنی» گام بر‌می‌دارد و می‌کوشد جمهوری‌اسلامی را از مقاومت بر مواضع خود منصرف کند. براین اساس بود که مشاور امنیت‌ملی آمریکا پس از پایان دور هفتم مذاکرات وین، مدعی شد این رایزنی‌ها به‌خوبی پیش نمی‌رود.
به‌گفته بلومبرگ، جیک سالیوان بازگشت به پایبندی متقابل به برجام در سال‌جاری میلادی را دشوار توصیف کرد و گفت: «پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران همچنان ادامه دارد. دولت بایدن پس‌از برگزاری دور هفتم مذاکرات وین، باوجود اینکه قدرت‌های جهانی، ازجمله چین و روسیه متحد شده‌اند، هنوز راه بازگشت به توافق هسته‌ای احیا شده با ایران را نمی‌بیند.»
جالینا پورتر، معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز در نشست خبری هفتگی خود از بازگشت رابرت مالی (نماینده ویژه آمریکا در امور ایران) به واشنگتن، با توجه به وقفه ایجاد شده در مذاکرات، خبر داد و اعلام کرد که اولویت ایالات‌متحده همچنان «ازسرگیری سازنده مذاکرات با همه طرف‌ها برای رسیدن به یک توافق و اجرای آن درجهت بازگشت متقابل به پایبندی کامل به برجام است.»
در همینه زمینه :
