راه رسیدن به مبنای مشترک در وین8

حسن بهشتی‌پور-  کارشناس مسائل بین‌الملل

بررسی دستاوردها و نتایج به‌دست‌آمده از هفتمین دور مذاکرات احیای برجام در وین مستلزم آن است ابتدا به این نکته توجه کنیم که این دور از مذاکرات درواقع نخستین دور از گفت‌وگوها در دولت سیزدهم به‌حساب می‌آید و هیأت مذاکره‌کننده ایرانی درواقع براساس راهبردهایی که مدنظر تصمیم‌سازان دولت جدید است، وارد وین شده‌اند؛ بنابراین باید دور هفتم را درواقع نخستین دور مذاکرات براساس رویکردهای جدید ایران در موضوع برجام دانست. درچنین شرایطی واقعیت این است که دور اول به ارزیابی دوطرف نسبت به یکدیگر اختصاص دارد و هرکدام می‌کوشند مسائل و موضوع‌های مورد توجه خود را به‌طرف مقابل ارائه دهند تا بتوان به زمینه مشترکی برای دستیابی به توافق نهایی دست یافت. با توجه به این شرایط، مشهود و البته قابل پیش‌بینی بود که دیپلمات‌های ایرانی می‌کوشند رویکردهای جدید مدنظر خود را به‌طرف مقابل ارائه دهند و آنان را نسبت به اهداف موردنظر خود تفهیم کنند. برهمین اساس هم بود که تیم مذاکره‌کننده کشورمان 2سند پیشنهادی را به طرف مقابل ارائه کرد که یکی درباره لغو تحریم‌ها و دیگری پیرامون چگونگی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران بود. با توجه به این موضوع معتقدم مهم‌ترین نکته این دور از مذاکرات ارائه این دو سند ازسوی ایران به اعضای کمیسیون مشترک برجام بود تا گفت‌وگوها در مسیر تعیین شده ازسوی ایران ادامه یابد. این اقدام می‌تواند زمینه‌ساز ابتکار عمل مذاکره‌کنندگان ایرانی در جریان دستیابی به توافقی شود که موردقبول همه طرف‌ها و راهگشای احیای برجام باشد. در چنین شرایطی می‌توان گفت اکنون دوطرف درحال بررسی جوانب امر و تحلیل رویکردهای اتخاذ شده ازسوی یکدیگر هستند و ناگزیر باید به‌سوی هم حرکت کنند تا بتوان به حصول «توافق خوب» امیدوار بود. تلاش برای به‌دست آمدن وحدت‌نظر در مذاکرات از مهم‌ترین موضوع‌هایی است که موردتوجه مذاکره‌کنندگان همه طرف‌ها قرار دارد؛ چراکه همه به این نکته واقف هستند که بدون رفع اصولی اختلاف‌های موجود، نمی‌توان چندان به آینده برجام امیدوار بود. دراین میان آنچه مشهود است؛ اینکه دوطرف مذاکرات وین فعلا در حال چانه‌زنی و گفت‌وگو برای حرکت در یک مسیر مشترک هستند و البته پیشرفت‌هایی نیز در این زمینه به‌وجود آمده‌است که باید نگاه واقع‌بینانه‌ای به آنها داشت. در چنین شرایطی باید به این موضوع توجه داشت که رسیدن به مبنای مشترک در مذاکرات، مستلزم ادامه گفت‌وگوها براساس متن مشترک و مورد قبول همه طرف‌هاست. باید میان «مبنای مشترک» و «متن مشترک» تفاوت قائل شد. اینکه همه طرف‌های حاضر در وین بپذیرند گفت‌وگوهای دور هشتم براساس متن مشترک باشد، گام مهمی است که به حصول مبنای مشترک کمک قابل‌توجهی می‌کند. اکنون مهم‌ترین نکته در جریان مذاکرات «متن» است که درواقع دربرگیرنده کلیاتی است که تعیین‌کننده مسیر اصلی حرکت مذاکره‌کنندگان است و براساس آن جزئیات و اختلاف‌های موجود تا رسیدن به مبنای مشترک ادامه می‌یابد. مهم این است که در شرایط کنونی می‌توان گفت زمینه مناسب برای دستیابی به توافق مثبت فراهم شده‌است، اما گفت‌وگوها برای تعدیل خواسته‌های حداکثری طرف‌های حاضر ادامه دارد. به‌عنوان یک تحلیلگر معتقدم مجموعه صحبت‌های مطرح شده در جریان مذاکرات وین7نشان می‌دهد روند گفت‌وگوها سخت، فشرده و البته تاحدودی زمان‌بر خواهد بود و اینکه گفته می‌شود احتمال دارد دور هشتم، آخرین دور از مذاکرات احیای توافق هسته‌ای باشد، موضوعی است که بستگی به اراده طرفین در این مسیر دارد؛ به‌ویژه آمریکا باید آمادگی لازم برای دادن امتیازهای بیشتر به ایران را داشته باشد. درمجموع مسلم است که طرفین از اراده کافی برای احیای برجام برخوردارند، اما چانه‌زنی‌ها همچنان ادامه دارد و باید منتظر روزهای آینده ماند و دید اکنون که شرایط برای توافق متفاوت شده‌است، «خواسته‌های متفاوت» چقدر قابلیت تعدیل دارد.