مبتلای مورد‌نظر در دسترس نمی‌باشد
درباره چرخه معیوب غربالگری کرونا در مرزهای ورودی ایران
مرضیه موسوی- روزنامه‌نگار
تقارن موج چهارم کرونا و تعطیلات نوروز بود که ستاد ملی مقابله با کرونا غربالگری در مرزهای ورودی زمینی، هوایی و دریایی را به هلال‌احمر و وزارت بهداشت سپرد؛ طرحی که از 20 اسفند 1399در سراسر کشور انجام شد و همچنان ادامه دارد. بیشترین میزان این غربالگری‌ها در مرزهای شرقی کشور در حال انجام است و مرز «دوغارون» در استان خراسان‌رضوی به‌عنوان پرترددترین پایانه مرزی کشور، بیشترین غربالگری‌های مرزی از ابتدای طرح را به‌خود اختصاص داده است؛ طرحی که گرچه روی کاغذ کار خود را برای شناسایی افراد مشکوک به کرونا درست انجام می‌دهد، اما ناهماهنگی‌هایی در اجرای این طرح باعث شده تا زحمات افرادی که برای غربالگری در مرزها مستقر هستند، نتیجه کامل و مطلوبی نداشته باشد. به بهانه تأکید چندباره رئیس‌جمهوری برای جدی‌شدن پایش و غربالگری کرونا در مرزهای ورودی کشور، همشهری به سراغ پایانه مرزی دوغارون در مرز ایران و افغانستان رفته است.
7صبح است؛ ساعت شروع تردد مجاز در مرز زمینی دوغارون در استان خراسان‌رضوی. خودروهای سنگین باری که از شب قبل خود را به مرز رسانده بودند، خودروهای شخصی و مسافربری و مسافران پیاده خیلی زود خود را به گیت‌های ورودی می‌رسانند؛ جایی که اعضای تیم غربالگری در آن مستقر شده‌اند. تب‌سنجی نخستین مرحله غربالگری در این پایانه‌هاست؛ مسئولیتی که به داوطلبان و امدادگران هلال‌احمر سپرده شده. از 20 اسفند 1399هر روز تیم 4نفره هلال‌احمر مسیری 10کیلومتری را از تایباد تا مرز دوغارون طی می‌کنند و تا ساعت 17که پایگاه مرزی بسته می‌شود، مشغول تب‌سنجی هستند. هادی رمضانی، رئیس شعبه جمعیت هلال‌احمر شهرستان تایباد می‌گوید:«نیروهای هلال‌احمر مستقر در پایانه مرزی وظیفه تب‌سنجی و شناسایی افراد مشکوک به کرونا را بر عهده دارند. بعد از تب‌سنجی و غربالگری اولیه، اگر مورد مشکوکی مشاهده شود او را برای انجام مراحل بعدی غربالگری و تست کرونا، به نیروهای شبکه بهداشت که در پایگاه مرزی مستقر هستند ارجاع می‌دهند».
مسافران، مهاجران، رانندگان خودروهای مسافربری و باربری و هر فردی که قصد ورود به مرز را داشته باشد باید تأییدیه عدم‌ابتلا به کرونا را دریافت کرده باشند. با این حال تب‌سنجی و غربالگری اولیه هم در مرزها انجام می‌گیرد. از ابتدای امسال تا‌کنون بیش از 76هزار نفر تنها در مرز دوغارون غربالگری بهداشتی شده‌اند. جای پایگاه امدادی در پرترددترین مرز زمینی کشور خالی است. امدادگران سوز زمستان‌های این مرز و غبار همیشگی را که از بیابان‌های اطراف برمی‌خیزد تحمل می‌کنند. با این حال ارتباط چهره به چهره و مستقیم با مسافران ورودی کشور را سخت‌ترین مرحله این غربالگری‌ها می‌دانند؛ به‌خصوص روزهایی که هنوز خبری از واکسن نبود و خطر ابتلا به کرونا، بیشتر از هر زمان دیگری. رمضانی می‌گوید:«غربالگری‌های مرزی در شرایط بسیار سختی انجام می‌شود. هیچ امکاناتی در کار نیست و بچه‌ها برای شناسایی افراد مشکوک، روزانه با افراد زیادی در ارتباط هستند اما غربالگری‌های مرزی مشکلاتی دارد که زحمت بچه‌های این طرح را از بین می‌برد».
نتیجه تست پی‌سی‌آر دو روزه می‌رسد
مشکل از جایی شروع می‌شود که در نزدیکی مرز دوغارون هیچ آزمایشگاه مجهزی برای تست پی‌سی‌آر وجود ندارد. نتیجه تست پی‌سی‌آر که در مرزها گرفته می‌شود معمولا 2روز بعد از انجام تست به‌دست شبکه بهداشت که در پایانه مرزی مستقر شده می‌رسد و در این مدت افراد با مجوز شبکه بهداشت وارد مرزهای ایران می‌شوند. به‌گفته مسئول اجرای طرح غربالگری مرزی در هلال‌احمر تایباد، در این مدت افراد وارد کشور می‌شوند و به شهر مقصد خود می‌روند. درصورت مثبت بودن تست کرونای این افراد، بعد از 2روز با آنها تماس گرفته و از آنها خواسته می‌شود به کشور خود برگردند.
یا اگر توان برگشت به کشور مبدا را ندارند، خود را قرنطینه کنند. رئیس جمعیت هلال‌احمر تایباد می‌گوید:«در این مدت فرد چند استان را طی کرده و احتمالا به تهران یا مقصد اصلی خود رسیده است. تنها راه دسترسی به این افراد شماره همراهی است که در فرم غربالگری نوشته شده. برخی جواب تلفن را نمی‌دهند. برخی شماره درستی اعلام نکرده‌اند. برخی هم ممکن است با اطلاع از این موضوع، باز هم از قرنطینه طفره بروند و آن را انجام ندهند. از طرفی در مدت 2روز فاصله ورود به کشور و اعلام نتیجه تست، ناقل بوده و افراد دیگر را هم مبتلا کرده‌اند».
زحماتی که به باد می‌رود
تست خون و بررسی توسط کارشناسان شبکه بهداشت مراحل بعدی شناسایی افراد مشکوک است که در پایانه‌های مرزی رخ می‌دهد. برخی از این افراد هم به مرحله نهایی غربالگری یعنی تست پی‌سی‌آر ارجاع داده می‌شوند.
آماری از مبتلایان قطعی کرونا که توسط شبکه بهداشت در مرزها شناسایی شده‌اند در دست نیست. اما از زمان شروع طرح تا‌کنون، 214نفر از مسافران مرزی «به‌صورت موقت» قرنطینه شده‌اند؛ رقمی حدود یک‌دهم‌درصد از افراد مشکوکی که در مرحله آخر غربالگری از آنها تست پی‌سی‌آر گرفته شده است. نبود فضای کافی برای قرنطینه و نگهداری موقت از مسافران ورودی، تا زمان رسیدن نتیجه پی‌سی‌آر، موضوعی است که مجریان طرح غربالگری مرزی از آن به‌عنوان دلیلی برای عدم‌قرنطینه یاد می‌کنند؛ حلقه مفقودی در چرخه غربالگری مرزی که به جرأت می‌توان گفت زحمت 9ماهه تیم غربالگری را بر باد می‌دهد. با این حال و با وجود تأکید رئیس‌جمهور برای جدی‌تر شدن غربالگری‌های مرزی، وزارت بهداشت تا‌کنون پاسخی به همشهری برای رفع این مشکل نداده است.
غربالگری مرزها به روایت اعداد
تعداد افرادی که در مرزهای ورودی کشور غربالگری شده‌اند، طبق اعلام رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر، به نزدیک 900هزار نفر می‌رسد. با این حال طبق آخرین آمارهای اعلام شده از طرف این جمعیت، از 20اسفند 1399تا 17آذر 1400، تنها 214نفر از افراد مبتلا به کرونا که در مرزها شناسایی شده‌اند، به‌صورت موقت قرنطینه شده‌اند.
