فرش‌آهنین تکاب جهانی شد

حمیده پازوکی - خبرنگار

ایل افشار در هرکجا که ساکن شده، کرمان و فارس یا خراسان و آذربایجان، فرشبافی را به‌عنوان هنری موروثی با خود همراه برده؛ فرشی که طرح، رنگ و بافت آن متأثر از عوامل محیطی است. با این حال فرش افشار تکاب با گره‎ ترکی خاص خودش و ظرافت و استحکام توأمان که آن را به فرش آهنین مشهور کرده یکی از دستبافته‌های بی‎نظیر خطه آذربایجان محسوب می‌شود و ثبت جهانی آن خبری خوب برای بافندگان و فعالان حوزه فرش آذربایجان غربی است.

 ثبت جهانی
درخواست برای ثبت جهانی فرش افشار تکاب 8سال قبل مطرح شد و حالا این خواسته فرشبافان تکاب به نتیجه رسیده است. به‌گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان ‌غربی در گذشته 2فرش ریزماهی خوی و افشار تکاب استان ثبت ملی شده و از آنجا که طرح‌های ایرانی توسط هنرمندان پاکستان، آذربایجان، چین و هندوستان استفاده می‌شود، فرش افشار تکاب ثبت بین‌المللی شده تا حقوق هنرمندان استان حفظ شود.
غلامرضا بابایی از واگذاری تسهیلات قرض‌الحسنه خرید فرش خبر می‎دهد و می‎افزاید: همه تلاش‌ ما این است که این هنر صنعت صدمه نبیند، اما اگر بستری برای دور زدن تحریم‌ها پیدا شود، این فرش‌ها قیمت واقعی خود را پیدا می‌کنند. به همین دلیل تلاش می‌کنیم تسهیلات 30میلیون تومانی قرض‌الحسنه با عاملیت صندوق کارآفرینی امید ارائه کنیم تا خریداران داخلی با خرید فرش‎های استان به حفظ این هنر کمک کنند.

8هزارنفر فرش افشار می‎بافند
فرش افشار به‌عنوان یک نمونه خاص فرش دستباف، بافندگان خاص خود را نیز دارد. مدیر مرکز فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی با بیان اینکه 8هزار بافنده فرش افشار در تکاب فعالیت دارند به همشهری می‌گوید: فرش افشار در قسمت جنوبی استان بافته می‌شود و یک برند محسوب می‌شود و به همین دلیل آمار این بافندگان ممکن است کمی بیشتر یا کمتر باشد.
جواد وقاری می‎افزاید: سالانه در آذربایجان غربی 290هزارمترمربع فرش بافته می‌شود، اما آمار دقیقی از اینکه از این میزان چقدر به فرش افشار اختصاص دارد در دست نیست. 72هزار بافنده شناسنامه‌دار فرش در آذربایجان ‌غربی فعالیت دارند که 8هزارنفر آنها در تکاب به بافت فرش افشار مشغول هستند.  وی درباره ویژگی‌های این فرش نیز اظهار می‌کند: فرش تکاب که معروف به فرش آهنین است، قدمت طولانی دارد و بادوام است و سال‌ها برای خریدارش باقی می‌ماند. این فرش سال‌هاست در استان بافته می‌شود و خوشبختانه بافندگان جوان منطقه تکاب هم با طرح و شیوه بافت این فرش آشنا می‎شوند تا بتوانند در این زمینه کار کنند. مدیر مرکز فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان ‌غربی درباره اهمیت ثبت جهانی فرش می‎گوید: ثبت جهانی این فرش بر آشنایی دوستداران داخلی و خارجی فرش‌های دستباف با فرش افشار بسیار مؤثر است و می‌تواند موجب افزایش تقاضای آن شود که برای صنعت فرش استان بسیار مفید و ارزنده خواهد بود. حقیقت این است که تا تقاضای خرید وجود نداشته باشد تولید بیشتر حاصلی ندارد.وقاری درباره وضعیت صادرات این فرش نیز اظهار می‌کند: فرش افشار به کشورهای حوزه اسکاندیناوی، آلمان، روسیه، حوزه دریای خزر، آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر می‌شود. هرچند به‌دلیل شیوع کرونا و افزایش تحریم‌ها صادرات این نوع فرش بسیار کاهش یافته است که امیدواریم در آینده نزدیک بازار این فرش در جهان بهتر شود.

   قرار است امروز، پنجشنبه 18آذر، فرش افشار تکاب با حضور فرحناز رافع، رئیس مرکز ملی فرش و مسئولان استانی طی مراسمی ثبت جهانی شود. حضور مسئولان کشوری برای ثبت جهانی فرشی خاص مثل فرش افشار اما اتفاقی است که باید از حد یک جشن یا مناسبت به گرامیداشت بافندگانی تبدیل شود که به رونق‌گرفتن بازار فرش و افزایش صادرات آن امیدوارند تا کسب‎وکارشان رونق گیرد.

افشار؛ فرش نقشه‌های کهن

فرش افشار نقشه‌ای کهن دارد، نقش‎های این فرش زیبا از طرح‌های دوران ساسانی الهام گرفته شده است و قدمت بافت این فرش به 700سال قبل و دوران صفویه بازمی‌گردد. فرشی که حتی بعضی نمونه‌های قدیمی آن در موزه‌ لور نگهداری می‌شود.اما طرح‌های فرش افشار را براساس تفاوت‌های فرهنگی مناطق بافت می‌توان به چند گروه تقسیم کرد؛ در منطقه شمالی تکاب فرش‎های احمدآباد و حسن‌آباد بافته می‌شود که به داشتن رنگ‌های شاد معروف است. در شمال شرق تکاب نقشه‌های همپا، بابانظر و قوشخانه بافته می‌شود که از نظر نوع رنگ‎آمیزی اهمیت دارند. شرق تکاب محل بافت نقشه‌های چهارطاق و چیچکلو است. این فرش‎ها به‌دلیل وجود پشم شبیه مرینوس یا خامه چین که یک نوع خامه کرک‌دار سفید خاص گوسفندان پرورشی است ظرافت خاصی دارد. در جنوب شرق تکاب فرش افشار با نقش‌های تمای، قرخلو و دورباش بافته می‌شود که بسیار ظریف است. ماهی قوشخانه، لچک ترنج، شاه عباسی، شکارگاه با حاشیه‌هایی نظیر شمعدانی، فرهاد میرزا، اسلیمی، کتیبه و افشان هم ازجمله طرح‌ها و متن‌های اصیل فرش افشار تکاب هستند.