میراث کارتپستالی
سارا کریمان
کارتپستــال،روزگـاری پیامرسان هویت فرهنگی و رسانهای برای انتقال احترام و تبریک بود که معمولا با تصاویری که باری فخرآور و مایه مباهات میداشتند آراسته میگشت.امروزه بعد از گذشت سالها به یکی از مهمترین منابع تصویری ما برای شناخت و تطبیق تصویری ابنیه تاریخی و سایر ابعاد فرهنگی بدل گشته است.
بدیهی است انتخاب سوژه و انتشار آن در کارتپستال نسبت مستقیمی با اهمیت آن و الزام به ثبت و ترویج موضوع دارد. کارتپستالها مسافران بین قارهای بودند که شهرها و کشورها را با تصاویری جذاب به مخاطبانشان معرفی میکردند. شاید این نخستین بار بود که شهروندان با دریافت کاغذی میتوانستند ببینند آن سوی آبها جهان چگونه است. هر پدیده تازه به تبع فرهنگ و آدابی را با خود به همراه میآورد. نخستین مواجهه ایرانیها با کارتپستال در سفر ناصرالدینشاه به فرنگ بود که کارتی را از آنجا به مناسبت روز عشاق برای انیسالدوله ارسال میکند. بعدتر سایر رجال و ایرانیهایی که به فرنگ میرفتند هم کارتپستالهایی برای خویشان و نزدیکان خود ارسال میکردند. این پدیده با رواج عکاسی رفتهرفته فراگیر شد و از سال 1877توسط بلژیکیها به ایران وارد شد. کارتپستالها موضوعات مختلفی داشتند از قبیل مناظر طبیعی، شهرها،ساختمانها، چهره شاهانو... .
که بعضا این تصاویر نقاشی هم میشدند که امروزه علاوه بر زیبایی به لحاظ سندیت تاریخی حائز اهمیت است.
با فراگیر شدن استفاده از کارتپستال نزد توده مردم در اواخر قاجار و نسبتهای سیاسی و رویکردهای فرهنگی آن روزگار سوژههایی نظیر مناظر طبیعی، عکسهای مستند نیز روی کارتپستالها منتشر میشدند.
در نمایشگاهی که از نخستین رویدادهای موزهای به شکل حضوری پس از بازگشایی مجدد موزهها در دوران کرونا در موزه ملی پست و ارتباطات برگزار شد. 30اثر از کارتپستالهای دوره احمدشاه قاجار با تصاویری از اماکن تاریخی تهران و ایران، مناظر با همکاری موزه پست و فیلاتلیک یزد و پژوهشگاه میراث فرهنگی به نمایش درآمد؛ نمایشگاهی که آثارش چشمهای جوشان از تاریخ ایران و تکثیر فرهنگ و آیینش بود.