ایجاد زون گردشگری در پارک‌های ملی و مناطق حفاظت‌شده

محمد باریکانی/ خبر‌نگار
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و معاون رئیــس‌جمهـوری به همشهری گفت: طرح ایجاد زون گردشگری در 21منطقه حفاظت‌شده و پارک ملی در کشور در دست بررسی است و اگر کارشناسان و مهندسان مشاور تشخیص بدهند بخشی از این مناطق کاربری گردشگری می‌یابند.

عیسی کلانتری در شرایطی این اظهارات را مطرح کرد که پیش‌تر و در ماجرای واگذاری بخشی از جزیره آشوراده برای تبدیل به زون گردشگری، کارشناسان محیط‌زیست و فعالان زیست‌محیطی در دوره ریاست معصومه ابتکار بر سازمان حفاظت محیط‌زیست به این اقدام اعتراض کرده بودند.

کلانتری که خود ‌زاده شهرستان مرند است و در 2دولت سازندگی و 3سال نخست دولت اصلاحات وزیر کشاورزی بود و پس از ادغام 2وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی، وزارت را کنار گذاشت و خانه کشاورز را به‌عنوان یک تشکل صنفی پایه‌گذاری کرد و خود دبیرکل این خانه شد، بیش از 9‌ماه است که در دولت دوم حسن روحانی به‌عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور انتخاب شده است. گرچه فعالان زیست‌محیطی عملکرد گذشته عیسی کلانتری در حوزه آب و کشاورزی را سؤال‌برانگیز می‌دانند اما او اکنون به‌عنوان مرد نخست کابینه در حوزه محیط‌زیست کشور فعالیت دارد و تصمیمات سخت زیست‌محیطی به او واگذار شده است.

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگوی خود با همشهری  تأکید کرده است می‌توان برای 21منطقه حفاظت‌شده و پارک ملی در کشور زون گردشگری تعریف کرد.
 به گفته عیسی کلانتری، بخشی از این پارک‌های ملی و مناطق حفاظت‌شده در مناطق کویری کشور قرار دارند و از آنجا که گردشگران خارجی به‌ویژه گردشگران اروپایی و آمریکایی علاقه زیادی برای سفر به مناطق کویری ایران دارند، می‌توان بخشی از مناطق زیست‌محیطی کویری کشور را نیز برای جذب گردشگران خارجی به زون گردشگری تبدیل کرد.



دفاع از واگذاری

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور و معاون رئیس‌جمهوری در این گفت‌وگو درخصوص واگذاری مناطق حفاظت‌شده برای تغییر کاربری به مناطق گردشگری کشور، گفت: مناطق حفاظت‌شده واگذار نمی‌شوند و هیچ‌کس هم حق واگذاری این مناطق را به دیگران ندارد؛ مگر با دستور شورای‌عالی محیط‌زیست که ریاست آن برعهده رئیس‌جمهوری است. به گفته کلانتری، براساس ضوابطی که در جهان وجود دارد مناطق حفاظت‌شده با مطالعات دقیق و به‌صورت کاملا کارشناسی امکان تبدیل به زون‌های گردشگری را دارند.

او با اعلام اینکه هنوز هیچ منطقه حفاظت‌شده‌ای در ایران وجود ندارد که گردشگران بتوانند با رعایت موازین زیست‌محیطی و سفر مسئولانه در آن مناطق حضور بیابند و این مناطق نیز کاربرد گردشگری یافته باشند، تأکید کرد: باید ضوابط حضور گردشگر در مناطق حفاظت‌شده کشور تعیین شود.



ماجرای آشوراده

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به این سؤال همشهری که شما در شرایطی از حضور گردشگران در مناطق حفاظت‌شده دفاع می‌کنید که پیش‌تر ماجرای واگذاری آشوراده مطرح شده بود و اعتراضات زیادی حول تغییر کاربری جزیره آشوراده به یک زون گردشگری صورت گرفته بود، گفت: جزیره آشوراده 600هکتار وسعت دارد که تنها 28هکتار از این جزیره برای تغییر کاربری به زون گردشگری در نظر گرفته شده است.

مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری در امور آب، کشاورزی و محیط‌زیست کشور تأکید کرد: تنها 5درصد از وسعت 28هکتاری جزیره آشوراده قرار است به زون گردشگری تبدیل شود.او گفت: ساکنان جزیره آشوراده می‌خواهند از این منطقه حفاظت‌شده بهره‌مند شوند و ما هم نمی‌توانیم به گردشگران بگوییم که حق سفر به آشوراده را ندارند؛ بنابراین شورای‌عالی محیط‌زیست به ریاست رئیس‌جمهوری تصویب کرده است که 28هکتار از جزیره آشوراده از این منطقه جدا شود و کاربری گردشگری به‌خود بگیردکلانتری همچنین از تصمیم سازمان حفاظت محیط‌زیست برای مطالعه دقیق و کارشناسی مناطق حفاظت‌شده ازجمله طرح گردشگری آشوراده و تدوین ضوابط گردشگری در این مناطق خبر داد و گفت: براساس تشخیص کارشناسان محیط‌زیست طرح ایجاد زون گردشگری در آشوراده تدوین و براساس تشخیص کارشناسان زون 28هکتاری آشوراده به منطقه گردشگری تبدیل می‌شود.



نقد تند کهرم براظهارات کلانتری

اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه به تصمیم سازمان حفاظت محیط زیست و طرح این موضوع که پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده کشور باید زون گردشگری شوند واکنش نشان داد. او به همشهری می‌گوید: 21 پارک ملی و 170 منطقه حفاظت شده در ایران وجود دارد که هر یک از آنها نیازمند حفاظت بیشتر هستند و تعجب می‌کنم که چطور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از همین ابتدای کار خود بر ایجاد زون گردشگری در این مناطق تمرکز دارد. کهرم با تاکید بر اینکه در زون‌های اصلی زیست محیطی پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده به دلیل آنکه برای حیات وحش و محیط‌زیست ایجاد مزاحمت می‌کند، امکان حضور گردشگر وجود ندارد، افزود:رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به جای اینکه توجه بر هسته مرکزی و زون اصلی پارک‌های ملی  گذاشته شود بر موضوع گردشگری متمرکز شده است.  به گفته او گردشگری در حلقه آخر مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی حتی در تجربه جهانی قرار دارد. کهرم با انتقاد از اظهارات رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: اگر آقای کلانتری یک روز در ایام تعطیلات به پارک ملی گلستان برود و مشاهده کند که هر خودرویی که از پارک ملی گلستان بیرون می‌آید چندین کیلو قلمه گیاهان و گل‌ها و درختان این پارک ملی را برای کاشتن در باغچه‌ها با خودشان خارج می‌کنند و رفتار تماشاگر ایرانی با طبیعت را از نزدیک ببیند  آیا باز هم چنین سخنانی خواهد گفت؟ آیا ایشان حاضر است با مشاهده این واقعیات باز هم مناطق زیست محیطی را که برای حفاظت از آنها خون داده شده و 120 محیط بان را از دست داده است تبدیل به زون گردشگری کند؟  این استاد دانشگاه و متخصص حیات‌وحش با انتقاد از رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، گفت: پارک‌های ملی در تمام جهان متعلق به حیات‌وحش هستند و اگر حیات‌وحش در این مناطق از دست برود چه چیزی برای گردشگری می‌ماند؟ او گفت: تجربه جهانی گردشگری در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی و  رفتار با این مناطق چندین لایه دارد که گردشگری آخرین حلقه و کم‌اهمیت‌ترین آنها در این زنجیره است. پارک‌های ملی نقاطی است که محدودیت در آنها بیش از حتی مناطق حفاظت شده است و یک سنگ را هم نمی‌توان در آنها جابه‌جا کرد. این مناطق نه قابلیت تبدیل به زون گردشگری دارند و نه حتی می‌توان در آنها به شکار و چرای احشام و ایجاد زمین بازی اقدام کرد. کهرم تأکید کرد: همه آنچه باید به آن اندیشید حفاظت از طبیعت در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی است و نمی‌توان پارک‌های ملی را  به راحتی به روی گردشگران گشود.



   پیگیری زون‌های گردشگری مناطق حفاظت شده در معاونت گردشگری

محمد محب خدایی، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفت‌وگو با همشهری با اعلام این که پیشنهاد آقای کلانتری برای ایجاد زون‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی در کمیته ملی طبیعت‌گردی در حال بررسی است، گفت: ایجاد زون‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی در معاونت گردشگری نیز دنبال می‌شود و کمیته ملی طبیعت‌گردی نیز معتقد است که ایجاد زون‌های گردشگری در این مناطق به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند. به گفته وی، همین حالا نیز رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از کمیته ملی طبیعت‌گردی پیگیر تعیین این مناطق است. به گفته معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، ایجاد زون‌های گردشگری در پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده در تمام دنیا مرسوم است و حتی در مناطق حفاظت شده آفریقا هم گردشگران با خودروهای مخصوص به بازدید این مناطق می‌روند. محب‌خدایی تأکید کرد: احداث اکوکمپ‌ها و زون‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده باید با تمهیدات ویژه صورت بگیرد و نباید اینگونه باشد که گردشگران بدون توجه به موازین زیست محیطی به این مناطق ورود کنند. او گفت: ایجاد زون‌های گردشگری می‌تواند موجب کنار گذاشتن افرادی شود که به مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی کشور دست‌درازی می‌کنند و با همین رویکرد نیز موضوع زون‌های گردشگری در مناطق حفاظت شده کشور در کمیته ملی طبیعت‌گردی در حال بررسی است.