تهران را به یاد بسپار

هنر تجسمی، روح تازه‌ای است که کالبد اشیا را جان تازه می‌بخشد و وقتی این هنر در فضای شهری نمود پیدا می‌کند، چه‌بسا کارکردی بیشتر هم در برخواهد داشت. کارایی این هنرهای بصری در فرهنگ، هویت ملی، حیات جمعی شهری، آموزش‌های شهروندی و حتی امور تجاری و تبلیغات انکارناپذیر است. شهر تهران نیز از این هنر بی‌نصیب نمانده و تاریخ و فرهنگ غنی آن را می‌توان در بناهای تاریخی، مجسمه‌های قدیمی و سردیس‌های ارزشمندش جست‌وجو کرد. گرچه اغلب بناهای هنری و تاریخی آن در دل کوچه‌پسکوچه‌های شهر چون دُر در صدف مانده و کمتر در معرض دید هستند اما برج‌ها و مجسمه‌های شهری در میادین و خیابان‌های پرتردد جلوه‌گری می‌کنند. با ما همراه باشید تا نگاهی به تعدادی از این آثار تجسمی ارزشمند در شهر تهران بیندازیم.

عمرخیام در پارک لاله

تا اسم عمرخیام این شاعر پرآوازه ایرانی به میان می‌آید، ناخودآگاه ذهن سراغ رباعیات زیبای این شاعر عالیقدر می‌رود؛ رباعیاتی که نه‌تنها در ایران که در سراسر دنیا هم علاقه‌مندان زیادی دارد. استاد ابوالحسن‌خان صدیقی، سازنده این تندیس ارزشمند است و با اتکا بر هنر خود یادگاری عزیز را برای این مرز و بوم، در پایتخت، بنا نهاده است. سنگ مرمر کارارا، متریال اصلی این مجسمه است و جلوه شاهکاری به بوستان لاله، در مرکزیت تهران بخشیده است. جالب است بدانید که این تندیس در ابتدا در ایتالیا ساخته و پرداخت شد و سپس به ایران منتقل شد.

خالق شاهنامه در میدان فردوسی

فردوسی را همگان با حماسه‌های پرشور و گدازش می‌شناسند. فردوسی مرد بلندآوازه‌ای از سرزمین پارس است که با تمام جان، بر سر عهد خود برای پاسداری زبان و ادب فارسی ایستاد. تندیس این بزرگمرد نیز، در میدان فردوسی که از میادین اصلی شهر است، بنا نهاده شده و باری دیگر استاد ابوالحسن صدیقی، که خود نیز از شاگردان کمال‌الملک بوده است، آن را علم کرده است. او این اثر را در سال ۱۳۳۸ ساخت و کار نصب آن در میدان فردوسی را فرزندش، فریدون صدیقی انجام داد. این تندیس که مرمرین است، ۳ متر ارتفاع دارد و روی تخته‌سنگی ۹تنی، از کوه الوند، قرار داده شده است.

ابوریحان بیرونی در بوستان لاله

هر کجا که یاد منجمان و دانشمندان طراز اول جهانی در میان باشد، نام ابوریحان بیرونی می‌درخشد. چرا که این مرد بزرگ در تمامی علوم ادوار چیره‌دست بوده و مهارتی غیرقابل وصف داشته است. محمدعلی مددی، نقاش، مجسمه‌ساز و بنیانگذار انجمن مجسمه‌سازان ایران، این تندیس فاخر را بنا نهاده است و در سال۱۳۷۳ در میان آب‌نمای پارک لاله، جای گرفته است. ارتفاع این تندیس به 5/4 متر می‌رسد و متریال اصلی آن، برنز درجه یک است. ساخت این مجسمه یک و نیمسال از زمان مددی را گرفت و در نهایت، جلوه‌ای بر جلوه‌های هنری تهران افزود.

گرشاسب در میدان حر

نبرد گرشاسب و اژدها از حماسه‌های مشهور و دیرینه‌ای است که به گوش تمام ایرانیان آشناست. غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ، مجسمه‌ساز و پیکرترش ایرانی، مسئولیت ساخت این تندیس را برعهده داشته است و در سال ۱۳۳۹ آن را ساخته و سپس در میدان حر تهران بنا نهاده‌اند. این مجسمه داستان پیکار میان اژدهایی قدرتمند و گرشاسب را روایت می‌کند. قصه از این قرار است که گرشاسب با اژدهایی که دور بدنش پیچیده، در حال نبرد است و نیزه‌ای که به سمت دهان او نشانه رفته، خبر از پیروزی انسان بر نفس خود یا به‌طور کلی پیروزی خیر بر شر می‌دهد. ارتفاع این مجسمه به 5/12 متر می‌رسد.

کوهنورد در میدان دربند

اگر به میدان دربند رفته‌اید، بی‌شک مجسمه کوهنورد ایرانی را دیده‌اید. این مجسمه با رنگ مسی و حدود ۳ متر ارتفاع حدود نیم‌قرن پیش به‌دست استاد مرحوم رضا لعل‌ریاحی، مجسمه‌ساز و نقاش معروف ایرانی ساخته شده است. این مجسمه در واقع تندیسی از مرحوم (قربانعلی) امیر شاه‌قدمی، مربی کوهنوردی، چتربازی و اسکی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. ظاهراً مراسمی با حضور پهلوی‌دوم در دربند تهران برپا شده بود که شاه‌قدمی انجام حرکات نمایشی روی قله‌ها را برعهده داشت. همین اتفاق موجب شد تا رئیس وقت فدراسیون کوهنوردی را که به‌دنبال الگویی برای ساخت مجسمه کوهنورد ایرانی می‌گشت، امیر شاه‌قدمی را پیشنهاد دهد.

امیرکبیر در پارک ملت

امیرکبیر بزرگمردی تاریخی است که همواره از درایت و خردمندی او یادشده است. استاد ابوالحسن‌خان صدیقی، باری دیگر با خلق این اثر نشان داد که توانمندی او در خلق آثار، بی‌نظیر است. این مجسمه در سال۱۳۵۶ در فلورانس ایتالیا ساخته شد و ۳۳ سال بعد از ساخت اثر در سال۱۳۸۹ به همت جمعی از دوستداران هنر ایران و سازمان زیباسازی شهر تهران به ایران آمد. این مجسمه که آخرین اثر استاد صدیقی است، از جنس برنز بوده و 10/3متر ارتفاع دارد. این مجسمه همچنین در پارک ملت تهران و در کنار سایر مشاهیر جای گرفته است.

سردیس آتوسا در حسن‌آباد

در میان سردیس‌های شهر تهران، سردیس یک بانو آن هم در میدان حسن‌آباد تهران، برای خودش ماجراهایی دارد. جالب است بدانید این مجسمه که چهره یک زن باستانی را نشان می‌دهد، بزرگ‌شده سردیس فیروزه‌ای رنگی است که در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود و منسوب به آتوسا، دختر کورش هخامنشی است. در سال ۱۳۹۵ یکی از هنرمندان جوان کشورمان به‌نام آرش غنچه‌پور، ماکت این سردیس را در پنجمین جشنواره دوسالانه مجسمه‌های شهری شرکت داد. این ماکت به‌قدری موردپسند هیأت داوران و مسئولان سازمان زیباسازی شهرداری تهران قرار گرفت که از طراح آن خواستند مجسمه این اثر را برای نصب در یکی از میادین پایتخت بسازد.

برج آزادی در غرب تهران

قدیمی‌ها تهران را با برج آزادی می‌شناختند و آن زمان کمتر کسی پیدا می‌شد که در آلبومش عکسی یادگاری کنار این برج نداشته باشد. این بنا که پیش از انقلاب به برج شهیاد معروف بود، نمادی از معماری تهران در فرم و قالب معماری ایران است. این بنای زیبا خالق دستان هنرمند حسین امانت است که در سال ۱۳۴۹ طراحی و ساخته شده است. این بنا به‌عنوان نماد «ایران مدرن» و در آستانه جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی رژیم سابق در میانه یکی از میدان‌های اصلی غرب تهران به نام میدان شهیاد و آزادی کنونی واقع شده است. ارتفاع این بنا از سطح زمین ۴۵ متر و مساحت پروژه ۷۸هزار مترمربع است.

برج میلاد در تپه‌های نصر

برج میلاد، سازه‌ای بلندآوازه با ارتفاع ۴۳۵ متر روی تپه‌های نصر که حاصل تلاش یازده‌ساله مهندسان ایرانی است و همچون نگینی در پایتخت می‌درخشد. این سازه بلندترین برج ایران است و به‌عنوان ششمین سازه بلند مخابراتی دنیا نیز شناخته می‌شود. این بنا فقط زیبایی معماری ندارد بلکه به فضایی جذاب برای گردشگری در تهران تبدیل شده است. این سازه نمایی ۳۶۰درجه و بی‌نظیر از تهران را پیش‌روی‌تان قرار می‌دهد، رستوران‌ها و کافه‌های متنوعی دارد و میزبان جشن‌ها و جنگ‌های بسیاری نیز هست. رستوران‌گردان این سازه یکی از بزرگ‌ترین‌های دنیاست و مرکز خریدش گزینه‌های جذابی را در خود دارد.

پل طبیعت در بزرگراه حقانی

حیف است از نمادهای هنری شاخص در پایتخت حرف بزنیم و به سازه بی‌نظیر پل طبیعت اشاره نکنیم. این پل زیبا پارک طالقانی را به پارک آب‌وآتش متصل کرده و روی اتوبان مدرس احداث شده است. به جرأت می‌توان گفت گذر از این پل و تماشای محوطه اطراف آن در برنامه تور تهرانگردی هر گردشگری داخلی و خارجی قرار داد. این پل، پیکره‌اش را از سی‌وسه پل اصفهان الهام گرفته اما حسی که به بازدیدکنندگان می‌دهد، بی‌شباهت به دیدار از پل خواجو در اصفهان نیست. ناگفته نماند معمار و طراح پل طبیعت، لیلا عراقیان و علیرضا بهزادی از گروه «سازه‌های پارچه‌ای دیبا» هستند.