آب از آب تکان نخورد

 فاطمه راسخ |‌خراسان جنوبی – خبرنگار:

نزدیک به 2 دهه است که خشکسالی خُلق مردم خراسان جنوبی را تنگ کرده است و لازم بود برای جلوگیری از ایجاد پیامدهای خشکسالی چاره‌ای اندیشیده شود بنابراین 14 سال پیش مسئولان آبی استان برای این مهم، چاره‌ای جز مطرح کردن طرح انتقال آب از خارج مرزهای استان آن هم در قالب برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت  نیافتند. همچنین طرح انتقال آب یکی از مصوبات نخستین سفرهای دولت نهم است که قرار بود مرهمی برای لب‌های خشکیده کویر خراسان جنوبی باشد اما امروز بعد از گذشت سال‌ها هنوز راه به جایی نبرده است. اهمیت اجرای این پروژه از زمانی بیشتر احساس شد که منابع آبی روز به روز تحلیل رفت و سال به سال خشک شدن قنات‌ها، چاه‌ها و منابع آبی زمین خشکیده کویر را تشنه‌تر کرد؛ بسیاری از روستاها خالی از سکنه شد و برخی آبادی‌ها نیز با تنش آبی روبه‌رو شدند و تانکرهای آبرسانی به داد برخی روستاها رسیدند که باز هم کافی نبود. 

از آنجا که استاندار خراسان جنوبی درد خشکسالی را از نزدیک حتی در همین مدت زمان کمی که سکاندار استان شده، لمس کرده است انتقال آب به خراسان جنوبی را الویت اول اقدامات خود در سال جاری عنوان کرده است. 
 «محمدمهدی مروج‌الشریعه» می‌افزاید: در این زمینه نامه‌ای به مقام معظم رهبری نوشته‌ایم و تمام پیگیری‌ها نیز انجام می‌شود. 

وی تاکید می‌کند: آنقدر در این زمینه به مقامات مختلف نامه می‌نویسیم تا بالاخره پاسخ مثبت را دریافت کنیم چراکه چنانچه طرح انتقال آب در شرق کشور عملیاتی شود 10 میلیون و 500 هزار نفر از آن بهره‌مند خواهند شد؛ همین طور 7 هزار و 680 واحد صنعتی از مزایای آن استفاده خواهند کرد. مروج‌الشریعه با اشار به اینکه خشکسالی و نبود اشتغال سبب مهاجرت از برخی از نقاط مانند نهبندان، فردوس و ... شده است این موضوع را زنگ خطری برای افزایش حاشیه‌نشینی در شهرها به خصوص بیرجند که مرکز استان است، می‌داند. 


مشکلات انتقال آب 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی نیز در این خصوص می‌گوید: مطالعات تکمیل و تصویب طرح انتقال آب از سد دوستی در افغانستان با مشکلات دیپلماتیک مواجه شده و به همین دلیل هنوز در این مورد تصمیم قطعی گرفته نشده است. «حسین امامی» می‌افزاید: بر اساس نتایج جلسه‌ای که در پایان سال گذشته با حضور استانداران کشور برگزار شد، مقرر شده است برای انتقال آب از دریای عمان مطالعات طرح در خط انتهایی استان یعنی خراسان رضوی انجام شود.  به گفته وی بحث‌های زیست محیطی و مطالعات طرح انتقال آب از دریای عمان هم‌اکنون در مراحل آخر قرار دارد.  امامی ادامه می‌دهد: قرار است خط یک انتقال آب در این طرح 250 میلیون متر مکعب آب را در سال وارد استان کند و بر همین اساس سازمان آب و فاضلاب کشور نیز برای جذب سرمایه‌گذار اقداماتی انجام داده است که موجب جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیز شده است. 


16 هزار میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز است

«حسین امامی» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی می‌گوید: اجرای این طرح با توجه به پیش‌بینی‌های اولیه نیاز به 16 هزار میلیارد تومان اعتبار دارد اما در یک بازه زمانی 3 تا 5 ساله و با توجه به نرخ تورم کشور، این رقم ممکن است به 25 هزار میلیارد تومان برسد. امامی ادامه می‌دهد: در حال حاضر مطالعات طرح استفاده از آب‌های ژرف نیز در حال انجام است که در این راستا عمده عملیات ژئوفیزیکی انجام شده و انجام مرحله مطالعاتی آن به 13 میلیارد تومان اعتبار نیاز داشت که بالغ بر 50 درصد این اعتبار تاکنون تخصیص یافته است. 

وی بیان می‌کند: کسری آب در مخازن استان در ابتدای سال آبی جاری 127 میلیون متر مکعب بود که نسبت به سال گذشته کاهش یافته و به 135 میلیون متر مکعب رسیده است. همچنین برداشت آب از چاه‌های غیر مجاز نیز کمتر از 10 میلیون متر مکعب بود؛ صد چاه غیر مجاز هم سال گذشته پلمب شد.  امامی می‌افزاید: با توجه به کاهش نزولات جوی باید تا 2 سال آینده با مدیریت صحیح مصرف آب برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی به صفر برسد. 


قرار بود پروژه موقت باشد

در این بین طرح انتقال آب از سد دوستی یکی از طرح‌های میان‌مدتی بود که قرار بود مُسکن موقتی برای درد اسفناک بی‌آبی در استان باشد اما به نظر می‌رسد روند طولانی اجرای این پروژه نیز خود به یک برنامه بلند‌مدت تبدیل شده است. هرچند از همان ابتدا نیز بسیاری از کارشناسان به دلیل کمبود آب در استان خراسان جنوبی این پروژه را غیرکارشناسی می‌دانستند اما مسئولان همچنان آن را در لیست برنامه‌های خود قرار داده بودند و امروز بعد از گذشت ۱۲ سال هنوز هم این طرح مسکوت  مانده است. 
طرح انتقال آب از دریای عمان نیز یکی دیگر از طرح‌های است که در لیست برنامه‌های بلندمدت مسئولان برای تامین نیاز آبی استان قرار داشته که آن هم بعد از گذشت یک دهه هنوز در مرحله مطالعاتی قرار دارد.