همراه شو

سمیه جاهدعطائیان

خیلی از ما در مورد آداب کمک یا برخورد با افراد نابینا اطلاعاتی نداریم، مقصر هم نیستیم. اطلاع‌رسانی بسیار کم است. فرهنگسازی‌ محدود است. صحبت از نابینایان فقط به یک روز ختم شده است آن هم به روز جهانی عصای سفید که خیلی‌ها به اشتباه از آن به‌عنوان روز جهانی نابینایان یاد می‌کنند و تمام ماهیت اصل این روز را برای اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی زیر سؤال می‌برند. چند توصیه و اصول وجود دارد که سالی یک‌بار در مورد آن اطلاع‌رسانی می‌شود و جامعه معلولان به‌ویژه نابینایان امیدوار هستند که حتی یک نفر هم مطلع و آگاه شود، کافی بوده و همین یک نفر می‌تواند برای آگاهی‌بخشی افراد دیگری مؤثر باشد. خیلی وقت‌ها کلمه «روشندل» را شنیده‌ایم اما لازم است بدانیم که به‌کار بردن این واژه اشتباهی بیش نیست و شهروندان با آسیب بینایی را نباید «کور» یا «روشندل» خطاب کرد. واژه «نابینا» یا «کم‌بینا» کلمه‌ای است که هیچ تعارف و تحقیری به همراه ندارد. وقتی یک نابینای عصا به‌دست را می‌بینیم باید بدانیم که این عصا نشانه فرد نابینا و نماد استقلال اوست. اگر احساس کردیم که او به کمک احتیاج دارد، حتما از او سؤال بپرسیم و درصورت عدم‌نیاز اصرار نکنیم. برای کمک هرگز عصای افراد نابینا را نگیریم. حتما بازوی خود را در اختیار شخص قرار دهیم و یک قدم جلوتر از او حرکت کنیم و درصورت نزدیک شدن به موانع حتما شرایط را توضیح دهیم و حواسمان باشد که هنگام همیاری از او سؤال خصوصی نپرسیم. این قبیل سؤالات شخصی و خصوصی آنها را ناراحت خواهد کرد. زمان صحبت با نابینایان لزومی به تغییر صدا، لحن یا بلند صحبت کردن نیست. یادمان نرود که اگر فرد نابینا را می‌شناسیم، حتما نام او را به زبان بیاوریم تا متوجه شود تا روی سخن‌مان با اوست.
ما هر روز از وسایل نقلیه عمومی مثل اتوبوس‌های بی‌آرتی یا مترو استفاده می‌کنیم بدون اینکه از حقوق معلولان به‌خصوص نابینایان مطلع باشیم و بدانیم که صندلی‌های درنظر گرفته شده برای آنها چقدر مهم و کاربردی هستند. در اتوبوس یا مترو درصورتی که از صندلی‌های نشانه‌گذاری شده برای معلولان استفاده می‌کنیم هنگام سوار شدن آنها صندلی را در اختیارشان قرار دهیم و مهم‌تر از همه نه‌تنها در وسایل نقلیه عمومی، بلکه در همه جا با دیدن فرد معلول، به آنها خیره نشویم. شهرداری در سال‌های اخیر اقداماتی برای مناسب‌سازی‌ فضاهای شهری برای معلولان انجام داده که اگر چه جای کار فراوانی داشته و نیاز به فرهنگسازی‌ دارد اما سهم ما این است که مثلا از پارک خودرو در جای پارک مخصوص معلولان خودداری کنیم یا بدانیم، درصورتی‌که نابینا در کنار خیابان عصایش را به‌صورت افقی نگه‌داشته به این معنا است که قصد عبور از خیابان را دارد و رانندگان موظف هستند که حق تقدم را به فرد نابینا بدهند و حقوق او را ضایع نکنند.
شاید این نکات بسیار پیش پاافتاده و ساده باشد اما به نابینایان کمک زیادی می‌کند تا با محدودیت‌های کمتری در فضای عمومی حاضر شوند و اضطراب و نگرانی کمتری داشته باشند. روز جهانی عصای سفید هم تمام می‌شود و آنچه از نتیجه فرهنگسازی‌‌ها باقی می‌ماند می‌تواند به نابینایان حس همدلی و همراهی بیشتری بدهد. نابینایان را همراهی کنیم.