سند همکاری تهران-پکن در پاستور

حسن رشوند- دبیر گروه سیاسی

توافق جامع همکاری‌های ایران و چین با کناره‌گیری علی لاریجانی در این پرونده وارد مرحله جدیدی شد و حالا مسئولیت آن به محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهوری رسیده است. لاریجانی در ماه‌های پس از انتخابات ریاست‌جمهوری1400 و ماجرای ردصلاحیتش فعالیت سیاسی چشمگیری نداشته است؛ جز مواردی که در نامه‌نگاری با شورای نگهبان پیگیر روشن‌شدن چرایی عدم ‌احراز صلاحیتش در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری بود یا تصاویری که از او در نشست‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر می‌شود.
رهبر معظم انقلاب خردادماه1399 با تشکیل مجلس یازدهم و پایان دوره ریاست مجلس لاریجانی، او را به مشاورت رهبری و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب کردند. انتصاب لاریجانی به سمت مشاورت آیت‌الله خامنه‌ای تأیید ایفای نقش پررنگ‌تر رئیس سابق مجلس در پرونده برنامه همکاری‌های ایران و چین نیز محسوب می‌شد. حالا اما با کناررفتن او از پرونده توافق جامع 25ساله ایران و چین، زندگی سیاسی لاریجانی وارد مرحله جدیدی خواهد شد. منصور حقیقت‌پور مشاور لاریجانی با تأیید خبر کناره‌گیری لاریجانی به سایت مدارا گفته: «لاریجانی خواسته دست دولت را باز بگذارد. او خواسته هر کس با رئیس‌جمهوری نزدیک‌تر و هماهنگ‌تر است این کار را ادامه بدهد. هم‌اکنون هم باید آقای رئیسی تصمیم بگیرد که چه‌کسی جایگزین شود. در واقع لاریجانی دست رئیسی را باز گذاشته است.»

لاریجانی و توافق 25ساله با چین
رئیس سابق مجلس مسئولیت پرونده ایران و چین را از همان دوره ریاست مجلس به‌دست گرفته بود. محمدجواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه طی برنامه‌ای در یکی از شبکه‌های اجتماعی درباره سابقه حضور لاریجانی در پرونده توافق جامع ایران و چین گفته بود: «آقای لاریجانی در زمان ریاستش در مجلس این مسئولیت را داشت و پس از رفتن از خانه ملت این سمت از آقای لاریجانی گرفته نشد. لاریجانی در محل آموزشکده وزارت خارجه دفتری دارد که کار‌های مربوط به این موضوع را انجام می‌دهد، همکاران ما هم به ایشان گزارش می‌دهند.» ایران مهرماه1397 نخستین پیش‌نویس برنامه همکاری راهبردی 25ساله ایران و چین را به وزیر امور خارجه چین پیشنهاد کرد و هفتم فروردین‌ماه1400 نسخه نهایی این توافق در تهران به امضای وزرای خارجه دوطرف رسید. ظریف درباره تفویض مسئولیت مذاکرات این توافق به لاریجانی در کلاب‌هاوس توضیح داده بود: «آقای لاریجانی پیشنهاد من به دفتر رهبری بوده است، این پیشنهاد هم به‌دلیل برخی گره‌هایی بود که در روابط خارجی وجود داشت و نیاز بود در سطح بالا صحبت کنیم. من از آقای کشاورز‌زاده سفیر ایران در چین خواهش کردم هنگام ارائه استوارنامه خود به آقای «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین بگوید که ما می‌خواهیم رئیس مجلس خود را به‌عنوان نماینده ویژه به چین بفرستیم تا یک ملاقات با رهبری چین برقرار شود و ما بتوانیم ادامه کار را پیگیری کنیم.» سفیر ایران در چین 27آذر1397 استوارنامه خود را در پکن تقدیم رئیس‌جمهور چین کرده بود. اظهارات ظریف به این معنا بود که لاریجانی از همان نیمه‌های سال1397 مسئولیت مذاکرات توافق راهبردی ایران و چین را به‌عهده گرفته بود. پیگیری جدی‌تر قرارداد میان ایران و چین به اسفند97 و سفر ظریف و لاریجانی به پکن بازمی‌گردد. پیگیری این توافقنامه با خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در اردیبهشت1397 از برجام بی‌ارتباط نبودو به‌زعم برخی تحلیلگران پیام تقابل و استفاده از ظرفیت‌های جایگزین را به طرف مقابله مخابره می‌کرد. روند تدوین این سند با سفر شی جینگ پینگ به تهران در سال1394 آغاز شده بود و 2کشور در آن سفر تصمیم گرفته بودند نقشه راه بلندمدت 2کشور را طراحی کنند. وانگ‌ای، وزیر امور خارجه چین شهریور امسال در تماس تلفنی با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه از آمادگی کشورش برای اجرای توافقات پیشین ازجمله سند مشارکت راهبردی 25ساله سخن گفته بود. به‌هرحال با روی کارآمدن دولت سیزدهم، لاریجانی از تنها سمت اجرایی باقیمانده خود نیز استعفا داده تا پیگیری فرایندهای مربوط به این سند راهبردی 25ساله به تیم دولت سیزدهم و محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور سپرده شود. حقیقت‌پور در روایت خود از 3سال حضور لاریجانی در این پرونده گفته است: «طرف چینی چون بعد از برجام (1394) لطمه جدی از عدم‌همکاری دولت روحانی خورده ‌بود، دیگر تمایل نداشت که با دولت روحانی همکاری کند. بنابراین مقام معظم رهبری تدبیر کردند تا این کار انجام شود. ایشان آقای لاریجانی را مسئول کار گذاشتند. حالا دولت عوض شده و آقای لاریجانی به دولت گفته است اگر می‌خواهید این کار را خودتان ادامه دهید.»