موضع دوگانه غرب برسر احیای برجام

 همزمان با انتشار گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان، تور برجامی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز آغاز شد. رابرت مالی روزهای چهارشنبه و پنجشنبه در مسکو و پاریس با مقامات روسیه، انگلیس، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا دیدار می‌کند. مذاکره آمریکایی‌ها با کشورهای حاضر در مذاکرات وین پس از وقفه‌ای سه‌ماهه از دور ششم گفت‌وگوهای احیای برجام رخ می‌دهد. در بیانیه وزارت خارجه آمریکا نیز درباره سفر وزیر خارجه این کشور آمده که رابرت مالی در رایزنی‌های خود «به برنامه هسته‌ای ایران و ضرورت سریع به تفاهم‌رسیدن در زمینه بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خواهد پرداخت.» آن هم در شرایطی که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه گفته که پس از استقرار دولت 2 تا 3‌ماه زمان برای تصمیم‌گیری در این زمینه نیاز است. اما درحالی‌که به‌نظر می‌رسد دور جدید اقدامات غربی‌ها درباره پرونده هسته‌ای ایران آغاز شده، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه به غربی‌ها درباره محکوم‌کردن ایران هشدار داده است. معاون وزیر خارجه روسیه به خبرگزاری تاس گفته که «مشکلات زیادی وجود دارد و صادقانه بگویم که موقعیت کنونی یکی از آن موقعیت‌هایی است که بسیار مهم است مرتکب اشتباه نشویم.» البته یک مقام رسمی آمریکایی نیز که نامش فاش نشده به رویترز گفته که «این مذاکرات بر نشست هفته‌ بعدی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متمرکز نخواهند بود.» هر‌چند که پیش از این گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره چگونگی اقدامات غربی‌ها در این نشست و احتمال دیدار رافائل گروسی، مدیرکل آژانس با رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان مطرح شده است.

همه ‌ادعاهای آژانس علیه ایران
به‌رغم تأکید‌های مکرر وزارت امور خارجه کشورمان مبنی بر برقراری روابط فنی و در چارچوب احترام متقابل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کمتر از 24ساعت گذشته در آستانه برگزاری نشست سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گزارش محرمانه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس اتمی به کشورهای عضو یک هفته پیش از جلسه آتی شورای حکام منتشر شده است. به گزارش ایسنا، آژانس اتمی در یکی از دو گزارش فصلی خود آورده است: «مدیرکل آژانس نسبت به عدم‌گزارش مسائل پادمانی در رابطه با 4 مکان در ایران که به آژانس گزارش نشده بودند، نگران است و همچنان حل‌نشده باقی مانده‌اند.» در گزارش دوم نیز آمده که ایران باید «بدون تأخیر» مشکلات مرتبط با سایت‌ها در ایران ازجمله سؤال‌ها درخصوص چهارمین مکانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آنجا بازدید نکرده را حل کند. روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال نیز در خبری مدعی شده است که آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود نوشته که ایران به بازرسان آژانس اتمی اجازه دسترسی به برخی سایت‌های هسته‌ای را نداده و درحال گسترش فعالیت‌های هسته‌ای است. شبکه العربیه انگلیسی هم بخش دیگر از این گزارش را منتشر کرده و نوشته که در آن برآورد شده هم‌اکنون نزدیک به ۸۴.۳‌کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰‌درصد و ۱۰‌کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰‌درصد در اختیار داشته باشد. درحالی‌که طبق گزارش پیشین آژانس ایران در‌ماه مه (اردیبهشت) حدود ۶۲.۸‌کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰‌درصد و ۲.۴‌کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰‌درصد دراختیار داشته است.
طرح ادعای زنجیره‌وار مذکور علیه ایران در حالی است که توافق کشورمان با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز خرداد‌ماه به پایان رسید. براساس این توافق که اسفند99 میان ایران و آژانس انجام شد، درصورت لغو تحریم‌ها ایران فیلم دوربین‌های مراکز هسته‌ای را در اختیار آژانس می‌گذاشت. اما توافق احیای برجام در وین به‌دست نیامد و به این ترتیب ایران براساس قانون اقدام راهبردی که در آذر‌ماه گذشته توسط مجلس مصوب شد همه دسترسی‌های نظارتی غیرپادمانی را به مراکز و تأسیسات هسته‌ای قطع کرد.

چه خواهد شد؟
بنا به اعلام صاحب‌نظران چالش ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همزمان با تعویق مذاکرات وین می‌تواند بر آینده گفت‌وگوها نیز اثرگذار باشد. هر‌چند که وزارت خارجه کشورمان تأکید کردند که روابط با آژانس فنی و در چارچوب احترام متقابل است. با این همه باید دید که تور برجامی رابرت مالی چه اثری بر مواضع طرفین برجام خواهد داشت. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین در توییتی در این زمینه نوشت: «روسیه آماده گفت‌وگو با شرکای آمریکایی‌ درباره برجام است.»
پیش از این نیز وزرای خارجه فرانسه و آلمان در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجه کشورمان خواستار بازگشت کشورمان به مذاکرات وین شده بودند؛ موضوعی که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در نخستین گفت‌وگوی خود با امیرعبداللهیان به آن اشاره کرد. همچنین پایگاه خبری اردو پوینت گزارش داد که معاون وزیر خارجه روسیه نیز در آستانه دیدار با نماینده ویژه آمریکا در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپوتنیک درباره برنامه هسته‌ای ایران گفته است: «برنامه هسته‌ای ایران در حال پیشرفت است. تأکید می‌کنم که اقدامات ایران در این عرصه بازگشت‌پذیرند و بازگشت به[پایبندی کامل به تعهدات] توافق هسته‌ای امکان‌پذیر است. برای این کار، ضرورت دارد که مذاکرات در وین هر‌چه زودتر از سر گرفته شوند.» در چنین شرایطی هنوز شرایط و تاریخ از‌سرگیری گفت‌وگوهای احیای برجام مشخص نیست. هر‌چند رئیس‌جمهوری و وزیرخارجه کشورمان تأکید کردند که ایران از مذاکراتی که منجر به لغو تحریم‌ها شود، استقبال می‌کند.

مکث
گفت و گوی رئیسی با رئیس شورای اروپا
 سیدابراهیم رئیسی و شارل میشل، رئیس شورای اروپا دیروز به‌صورت تلفنی با هم گفت‌وگو کردند. رئیس‌جمهوری در بخشی از سخنانش درباره موضوع احیای برجام خاطرنشان کرد: نیک می‌دانید که ایران هرگز ناقض برجام نبوده و نیست. این آمریکایی‌ها بودند که از برجام خارج شده و آن را نقض کردند. با وجود این، انتظار این بود که اروپایی‌ها به تعهدات‌شان در برجام عمل کنند، اما اروپایی‌ها هم به آنچه در برجام متعهد بودند، آنچنان که باید پایبند نماندند.
 به گزارش پاد، رئیسی درباره همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: همکاری‌های جدی جمهوری اسلامی ایران با آژانس نمونه بارزی از اراده ایران برای شفافیت در فعالیت‌های هسته‌ای‌اش است. طبیعی است درصورت برخورد غیرسازنده در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، انتظار اینکه ایران واکنش سازنده داشته باشد، منطقی نیست. اقدامات غیرسازنده طبیعتا مخل مسیر مذاکره نیز هست.
رئیس‌جمهور تصریح کرد: نکته مهم در این‌باره این است که اگرچه در آمریکا دولت ترامپ رفته و دولت بایدن بر سر کار آمده، اما در عمل تغییری در سیاست‌های آمریکا درباره ایران رخ نداده و همان رویکرد و اقدامات یعنی تحریم و فشار علیه ایران باقی مانده است.
رئیس شورای اروپا نیز در این گفت‌وگوی تلفنی با تأکید بر علاقه جدی اتحادیه اروپا برای تقویت روابط دوجانبه و گسترش همکاری‌های اقتصادی با ایران، گفت: تحریم‌ها تأثیر نامطلوبی بر روابط اتحادیه اروپا و ایران باقی گذاشته‌اند و این یکی از دلایلی است که مفهوم استقلال استراتژیک برای اتحادیه اروپا اهمیت یافته است.