بازار
آموزش آنلاین بازار لوازمالتحریر را از رونق انداخته است
با گوشی یا نوشتافزار؟
فرخنده رفائی- خبرنگار
باز شدن مدارس در سال‌های پیش از کرونا، بیش از آنکه شور و هیاهوی کودکی و نوجوانی و درس و مدرسه را مهمان کوچه‌ها و خیابان‌ها کند، رونق را مهمان بازارها می‌کرد. خرید لوازمالتحریر و کیف و کتاب و کفش و روپوش، از مرداد شروع می‌شد و تا آخر شهریور بازارها از دانش‌آموزانی که دست در دست پدر و مادر بین قفسه‌های فروشگاه‌ها دنبال لوازمالتحریر و کیف و کفش دلخواهشان می‌گشتند، خالی نمی‌شد. حالا اما شرایط فرق کرده.
دو سال است که کرونا رونق را نه‌فقط از بازار نوشتافزار بلکه از کل اقتصاد و بازار کشور برده است. فروشگاه‌های لوازمالتحریر در فاصله ۱۵ روز مانده تا اول مهر، خلوت هستند و رونق چندانی ندارند. با اینکه تا همین یکی دو‌ماه پیش حرف از برگزاری سال تحصیلی جدید به‌صورت حضوری بود، اوج‌گیری کرونا برای پنجمین بار و افزایش آمار تلفات، تصمیمات را در زمینه سال تحصیلی ۱۴۰1-۱۴۰0 نیز به سمت و سوی آموزش مجازی برد و باعث شد بازار نوشتافزار دومین تابستان سرد و بی‌رونق خود را تجربه کند.
لوازمالتحریر؛ گران و بی‌رونق
فروشنده‌ها از کسادی بازار میگویند. فروششان تا امروز یک‌دهم خریدشان هم نبوده است. میگویند با توجه به اعلام بازگشایی مدارس و واکسیناسیون دانشجوها و معلمان، امسال خرید خود را نسبت به سال گذشته افزایش دادند و اجناس خود را «جور» کردند اما حالا باز صحبت از آموزش مجازی است و کسی خرید نمی‌کند. رئیس هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان لوازمالتحریر هم از افت ۸۰ تا ۹۰ درصدی فروش نوشتافزار خبر می‌دهد. محمدرضا صنعتکار، میگوید که از سال گذشته با تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها تنها چند قلم لوازمالتحریر مثل دفتر نقاشی و مدادرنگی فروش نسبتا خوبی داشته‌اند، بعضی از اقلام مثل جامدادی، دفتر و لوازمی مثل کوله‌پشتی تا ۱۰۰درصد افت فروش داشته‌اند. اما افت فروش لوازمالتحریر به‌معنای گران نشدن آنها نیست. «میلاد» که ۸سال است مغازه لوازمالتحریر فروشی دارد، از تغییرات واضح در شیوه خرید مردم به‌دلیل گرانی میگوید: «تا پارسال با توجه به وضعیت اقتصادی و سلیقه مردم منطقه، یک کارتن ۱۵۰تایی دفتر ۲۰ هزار تومانی سفارش می‌دادم و یک جین دفتر ۱۰ هزار تومانی، ولی امسال دقیقا برعکس شده و ناچار شدم به‌دلیل افت تقاضای اجناس گران، یک کارتن ۱۵۰ تایی دفتر ۱۰ هزار تومانی سفارش دهم و گران‌ترها را فقط برای جوری جنس تهیه کنم.» به‌گفته او قیمت لوازمالتحریر مخصوصا وارداتی‌ها از پارسال تقریبا دوبرابر شده و به‌طور مثال خودکارهای ژاپنی ساراسا که پارسال ۱۴ هزار تومان بودند حالا ۲۴تا۲۷هزار تومان قیمت دارند.
افزایش ۴۰۰درصدی قیمت طی 2سال
بازار نوشتافزار تابستان۹۸ و پیش از کرونا جهش بلندی را در زمینه قیمت داشت و طی 2سال اخیر نیز همپای دیگر بازارها رشد قیمت داشته و این رشد قیمت در بعضی اقلام تا ۴۰۰درصد بوده است. دفتر سیمی صدبرگ که تابستان۹۸ حداکثر ۱۵هزار تومان بود الان کمتر از ۳۵هزار تومان در بازار پیدا نمی‌شود و بعضی از مدل‌های دارای جلد سخت تا ۴۵ هزار تومان هم فروخته می‌شوند. خودکار هزار تومانی دو سال پیش، حالا حداقل ۵ هزار تومان به فروش می‌رسد و خودکارهای وارداتی هم، محدوده قیمتی بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان دارند. دیگر اقلام لوازمالتحریر هم قیمت‌های جدید و بعضا عجیبی پیدا کرده‌اند؛ تراش‌های رومیزی در فاصله در دو‌سال ۵برابر گران شده‌اند و حالا به قیمت عجیب ۲۵۰هزار تومان رسیده‌اند، تراش‌های مخزن‌دار هم کمتر از ۱۰هزار تومان فروخته نمی‌شوند.
ساده‌ترین پاک‌کن‌ها ۳تا۸هزار تومان، مداد مشکی ایرانی هر عدد یک‌هزار تومان و مداد برند خارجی ۵تا۱۲هزار تومان، یک بسته مدادرنگی ۱۲رنگ بین ۲۵تا۵۰هزار تومان، بسته ۶رنگ ماژیک نقاشی ۲۰هزار تومان، اتود با کیفیت متوسط ۲۰تا۳۰هزار تومان، بسته ۱۰۰برگی کاغذ کلاسور حداقل ۳۰هزار تومان و دفتر کلاسوری حداقل ۶۰هزار تومان قیمت دارند. برآوردها نشان می‌دهد برای خرید حداقل لوازمالتحریر برای آغاز سال تحصیلی درصورتی که به‌صورت آنلاین و مجازی برگزار شود ۱۱۰هزار تومان باید هزینه کرد؛ حداقل خریدی که تنها ۲دفتر ۱۰۰برگ، ۳خودکار، یک اتود به همراه یک بسته مغزی، یک پاک‌کن یا یک بسته مداد سیاه و یک بسته مداد قرمز را شامل شود. گرچه شرایط کنترل بیماری و سرعت واکسیناسیون در کشور به‌گونه‌ای نیست که بتوان به بازگشایی مدارس در مهر۱۴۰۰ امیدوار بود اما درصورتی که شرایط برای حضور دانش‌آموزان در مدارس فراهم شود، هزینه‌های دیگری از قبیل کیف و کوله پشتی، کفش و روپوش، سرویس مدارس و البته لوازم التحریر کامل‌تر شامل جامدادی، ماژیک وایت‌برد و کلاسور و تخته شاسی هم به این فهرست اضافه می‌شود.
ارزان‌ترین کوله پشتی موجود در بازار هم‌اکنون حدود ۱۰۰هزار تومان، ارزان‌ترین جامدادی ۲۰هزار تومان و حدود قیمت ماژیک وایت‌برد ۱۰هزار تومان است. در بازار کفش با قیمت کمتر از ۲۰۰هزار تومان مطلقا چیزی پیدا نمی‌شود و آخرین قیمتی که والدین برای روپوش و فرم مدارس در سال۹۸ پرداختند چیزی در حدود ۱۵۰تا۲۰۰هزار تومان بود که اگر قرار باشد بچه‌ها امسال به مدرسه بروند بی‌تردید باید انتظار دو برابر این قیمت را داشت. سرویس مدرسه هم برای والدین شاغل هزینه مضاعفی است که تا دو سال قبل ۱.۵تا۲میلیون تومان تمام می‌شد. با این حساب اگر هزینه مشارکتی که تمام مدارس دولتی و غیردولتی از والدین می‌گیرند را نادیده بگیریم، برای حضور هر دانش‌آموز در مدرسه والدین باید حداقل ۶۰۰هزار تومان هزینه کنند.
هزینه‌های آموزش مجازی
گرچه با افزایش قیمت‌های دو سال گذشته هزینه‌های آموزش حضوری در مدارس برای پدر و مادرها بالا رفته اما آموزش آنلاین هم کم هزینه نیست. موبایل و تبلت و لپ‌تاپ از معدود کالاهای پررونق روزگار کرونا بوده‌اند. آموزش آنلاین و دورکاری از پارسال، خرج جدید و البته سنگینی روی دست مردم گذاشت و والدینی که فرزندانشان را ناگزیر به آموزش مجازی سپردند، به تامین ابزار اولیه این نوع آموزش هم ناچار شدند. بازار موبایل و تبلت از تابستان گذشته داغ شده و تا امسال هم داغ مانده است.
تنها در فاصله شش‌ماهه آغاز بحران کرونا تا قطعی شدن برگزاری کلاس‌های درس به‌صورت آنلاین به جای حضوری، یعنی از اسفند۹۸ تا مرداد۹۹، قیمت گوشی‌های موبایل در بازار کشور دوبرابر شد. جدا از عوامل اقتصادی مثل افزایش بی‌وقفه نرخ ارز، افزایش شدید تقاضا برای گوشی‌های میان‌رده به پایین، که صرفا بتواند یک‌سال آموزش مجازی را پاسخگو باشد، قیمت گوشی‌های میان‌رده، پایین رده و البته گوشی‌های کارکرده و دست دوم را به‌شدت بالا برد به‌طوری‌که گفته می‌شد درصد رشد قیمت این قبیل گوشی‌ها بیشتر از گوشی‌های رده بالا و دارای امکانات جانبی و حافظه بالا بوده است. این شرایط امسال هم ادامه یافته و با روند افزایشی قیمت گوشی‌های موبایل در طول امسال، سخت‌تر هم شده است.
افزایش ۷۰ درصدی تقاضا برای گوشی دست دوم
وحید، فروشنده و تعمیرکار موبایل در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به افزایش بیش از ۱۰۰درصدی قیمت گوشی تلفن همراه در مقایسه با سال۹۸ میگوید: «موبایلی که تابستان 2سال پیش ۳میلیون تومان قیمت داشت امسال به ۷.۵میلیون تومان رسیده و این نوسان قیمت با توجه به نرخ دلار و تصمیماتی که در زمینه تعرفه واردات بعضی گوشی‌ها گرفته شد همچنان ادامه دارد.» به‌گفته او تنها از ابتدای امسال بین ۳۵تا۴۰درصد به قیمت گوشی موبایل افزوده شده و هم‌اکنون ارزان‌ترین مدل گوشی هوشمند ۶۴گیگ موجود در بازار از ۴.۵میلیون تومان کمتر نیست. او از افزایش مراجعه خانواده‌ها به او و همکارانش برای سفارش گوشی‌های کارکرده و دست دوم نیز میگوید و می‌افزاید: «با توجه به فایل‌ها، عکس‌ها و فیلم‌های زیادی که هر روز از سوی معلم‌ها برای دانش‌آموزان ارسال می‌شود، گوشی‌هایی با حافظه ۱۶و۳۲گیگ برای استفاده دانش‌آموزان مناسب نیستند و بعضی از خانواده‌ها که سال گذشته به هر دلیل چنین گوشی‌هایی تهیه کرده بودند و یا سراغ گوشی‌های مستهلک رفته بودند امسال باز ناچارند برای خرید گوشی یا تبلت برای دانش‌آموزانشان هزینه کنند و این باعث شده در همین یک‌ماه اخیر میزان مراجعه برای خرید گوشی دست دوم تا ۷۰درصد افزایش یابد.» حداقل قیمتی که این فعال بازار موبایل برای گوشی یا تبلت کارکرده سالم عنوان می‌کند ۲.۵میلیون تومان است.
اینترنت گران
داشتن گوشی بدون اینترنت به درد آموزش نمی‌خورد. آموزش آنلاین و دورکاری در روزگار کرونا میزان فروش اینترنت از سوی اپراتورها را بنا بر آمارهای غیررسمی تا ۵ برابر افزایش داده‌است. گرچه مجلس سال گذشته افزایش قیمت اینترنت را از سوی اپراتورها و کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات ممنوع اعلام کرد اما پارسال و امسال به طرق مختلف خدمات اینترنتی افزایش قیمت داشته و وعده‌های بی‌سرانجامی همچون رایگان‌بودن اینترنت برای استفاده دانش‌آموزان از اپلیکیشن شاد نیز تأثیری در کاهش هزینه خانواده‌ها نداشته است. قیمت‌گذاری بسته‌های اینترنتی هر اپراتور براساس حجم و مدت‌زمان مصرف انجام می‌شود و با دیگر اپراتورها متفاوت است. بسته‌های یک‌ماهه اینترنت موجود اپراتورها بین ۲۵.۵۰۰تومان تا ۸۰هزار تومان، بسته‌های 3ماهه ۳۲تا۱۰۰هزار تومان و بسته‌های 6ماهه ۵۰تا۱۷۵هزار تومان هزار تومان قیمت دارند.
مکث
هزینه‌های اضافی
بازدهی پایین کلاس‌های آنلاین در دو سال تحصیلی گذشته بیشتر خانواده‌ها را ناگزیر کرده برای اطمینان از سطح آموزش فرزندشان از معلم خصوصی استفاده کنند. کلاس‌های درسی آموزشگاه‌های مناطق مختلف تهران که پیش از کرونا محدود و با استقبال پایینی مواجه بود حالا رونق گرفته و بیشتر خانواده‌ها نه‌تنها در طول تابستان بلکه همزمان با سال تحصیلی و به موازات کلاس‌های آنلاین، فرزندانشان را در این کلاس‌ها هم ثبت نام می‌کنند. شهریه این کلاس‌ها برای هر ترم یک‌ماهه بین ۳۰۰تا۵۰۰هزار تومان است و اگر معلم به‌طور خصوصی و در منزل به دانش‌آموزان آموزش دهد، کمترین هزینه برای یک کتاب ۱.۵میلیون تومان خواهد بود.
