2ساعت و 40دقیقه ملاقات بحث‌برانگیز

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین روز یکشنبه در جریان ملاقاتی از پیش تعیین نشده با بنی‌گانتز، وزیر دفاع رژیم صهیونیستی دیدار کرد، آن هم درحالی‌که تنها 3‌ماه از آخرین نبرد نظامی میان غزه و اسرائیل، با شهادت بیش از 200شهروند فلسطینی می‌گذرد. این ملاقات که پشت درهای بسته و بدون اطلاع‌رسانی رسمی برگزار شده بود، به‌طور طبیعی موج گسترده‌ای از واکنش‌های منفی را در سطح رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی عرب زبان و حتی برخی از خیابان‌های شهرهای فلسطین نظیر رام‌الله و قدس، علیه محمود عباس به‌دنبال داشت. حالا با گذشت 3روز، به‌تدریج برخی از شخصیت‌های سیاسی و رسانه‌های عربی، افشاگری‌های محدودی را درباره جزئیات و اهداف این ملاقات جنجالی مطرح کرده‌اند؛ ملاقاتی که از سال 2010تا‌کنون بی‌سابقه بوده و پیامدهای منفی قابل توجهی را برای محمود عباس و حامیانش به همراه داشته است. به‌گفته حسین الشیخ، یکی از اعضای کادر رهبری جنبش فتح، این ملاقات به‌مدت 2ساعت و 40دقیقه با حضور ماجد فرج، رئیس سازمان اطلاعات تشکیلات خودگردان در منزل محمود عباس، در رام‌الله برگزار شده است. اگرچه دردرجه اول به‌نظر می‌رسد چنین نشستی میان گانتز و عباس، با مشارکت رئیس سازمان اطلاعات تشکیلات خودگردان مربوط به مسائل اطلاعاتی و همکاری‌های امنیتی دوجانبه میان تشکیلات فلسطین و رژیم صهیونیستی بوده، اما حسین الشیخ مدعی است که بخش مهمی از گفت‌وگوی نمایندگان طرفین، معطوف به پرونده‌های اقتصادی بوده است! الشیخ در مصاحبه با روزنامه القدس العربی می‌گوید: گانتز در این ملاقات به صراحت درباره سیاست اسرائیل برای حمایت اقتصادی از تشکیلات خودگردان فلسطین سخن گفته است. وزیر دفاع رژیم صهیونیستی همچنین تأکید کرده ارتباط میان تشکیلات و موساد باید به شرایط قبل از تنش‌های رخ داده در سال‌های  اخیر برگردد. اما چرا اسرائیل به ‌دنبال حمایت اقتصادی از تشکیلات خودگردان است؟

تشکیلات در آستانه فروپاشی
تشکیلات خودگردان فلسطین، سازوکاری برآمده از دل جنبش فتح فلسطین است که پس از توافق اوسلو، با تکیه برکمک‌های سالانه آمریکا، سازمان ملل، کشورهای عربی خلیج‌فارس و همچنین چراغ سبز اسرائیل، اداره بخش‌هایی از سرزمین فلسطین را در دست گرفته است. تشکیلات به‌دلیل چندپارگی سرزمینی و عدم‌امکان برقراری ارتباط اقتصادی میان بخش‌های مختلف فلسطین، منابع درآمد بسیار محدودی داشته و هرگز تلاش قابل توجهی هم برای دستیابی به درآمدهای جدید و پایدار، نظیر تاسیس واحدهای تولیدی و... انجام نداده است. در عین حال، وابستگی مطلق به کمک‌های خارجی، فساد گسترده‌ای را در بدنه دولتی و بانکی تشکیلات خودگردان به‌وجود آورده است؛ فسادی که همواره مورد نقد و اعتراض شهروندان و رسانه‌های فلسطینی قرار دارد. اما این فرایند از اواسط سال 2017با رونمایی ترامپ از طرح موسوم به معامله قرن، به‌تدریج تغییر کرد. دولت ترامپ در چشم‌انداز منطقه‌ای خود، نقش قابل توجهی برای تشکیلات خودگردان و هرگونه نیروی معتدل و سازشگر فلسطینی قائل نبود و بنابراین تصمیم گرفت حمایت‌های مالی از این مجموعه را به حداقل برساند. از سوی دیگر، بحران‌های بین‌المللی و کاهش حمایت‌های دولت ترامپ از سازمان ملل باعث شد تا کمک‌های این سازمان برای تشکیلات خودگردان نیز به‌طور همزمان محدود شود. تمام اینها در حالی است که اصلی‌ترین کشورهای عربی حامی تشکیلات، یعنی عربستان سعودی و امارات هم تداوم حمایت‌های مالی خود از این مجموعه را منوط به موافقت رسمی تشکیلات با طرح معامله قرن کردند؛ امری که در سایه مخالفت صد در صدی مردم فلسطین با این طرح عملا غیرممکن بود. به این ترتیب محمود عباس از اواخر سال 2019، نسبت به شرایط مالی تشکیلات خودگردان و مناطق تحت سیطره این گروه، اعلام خطر کرد. او در جریان ملاقات با فرستاده ویژه رئیس جمهور فرانسه به قدس در سال 2019گفته بود: تضعیف تشکیلات خودگردان، به‌عنوان مهم‌ترین نیروی معتدل در مقابل اسرائیل، منجر به تقویت گروه‌هایی همچون حماس در غزه و دیگر نقاط فلسطین خواهد شد. در مقابل اما حامیان معامله قرن، ازجمله جرد کوشنر، داماد و مشاور ارشد ترامپ معتقد بودند که بدون انحلال موجودیتی به نام تشکیلات خودگردان، امکان اجرای این معامله که در واقع شامل برپایی کشور جعلی اسرائیل، بدون اعطای حق تعیین سرنوشت به فلسطینی‌ها، وجود ندارد. براساس گزارش فایننشال تایمز در سال 2020، فشارهای همه جانبه آمریکا، اسرائیل و برخی از کشورهای عربی علیه تشکیلات خودگردان، این مجموعه فلسطینی را با بحران مالی بی‌سابقه‌ای از دوران یاسر عرفات تاکنون روبه‌رو کرده است. اما چرا با وجود موفقیت تدریجی این سیاست، رفتار سیاستمداران اسرائیلی تغییر کرده و به‌دنبال حمایت از تشکیلات خودگردان هستند؟

چرخش بزرگ آمریکا
یکی از مهم‌ترین انتقادات مخالفان ترامپ نسبت به سیاست‌های او در خاورمیانه، پس از مسئله توافق هسته‌ای ایران، مربوط به مذاکرات صلح فلسطین و معامله قرن بود. جو بایدن، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا در جریان مبارزات انتخاباتی خود بارها معامله قرن را تهدیدی برای منافع طولانی مدت آمریکا در منطقه خاورمیانه و تضعیف متحدین این کشور به شمار آورده بود. با پیروزی دمکرات‌ها در انتخابات، بار دیگر گزینه حمایت از تشکیلات خودگردان روی میز سیاست خارجی کاخ سفید قرار گرفت. کاملا هریس، معاون اول بایدن، یک هفته پس از پیروزی در انتخابات در مکالمه تلفنی با محمود عباس از برقراری مجدد حمایت‌های مالی از تشکیلات خبر داد. از سوی دیگر، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه جدید آمریکا نیز در سفر به فلسطین از احتمال گشایش کنسولگری آمریکا در قدس شرقی برای فلسطین سخن گفت؛ امری که عملا توافق معامله قرن را بی‌معنا خواهد کرد. بلینکن همچنین در ملاقات با محمود عباس، به صراحت از گزینه تقویت تشکیلات خودگردان مقابل گروه حماس سخن گفت و تأکید کرد: اجازه نمی‌دهیم منابع مالی برای بازسازی ویرانی‌های به جا مانده از جنگ اخیر غزه در اختیار حماس قرار بگیرد. به‌گفته بلینکن، کمک‌های آمریکا و سازمان ملل برای غزه، صرفا از طریق شبکه بانکی تشکیلات خودگردان وزیرنظر این مجموعه هزینه خواهد شد. جالب آنکه بنی گانتز، وزیر دفاع رژیم صهیونیستی نیز در ملاقات اخیر خود با محمود عباس بر ضرورت جلوگیری از دسترسی حماس به منابع مالی جدید تأکید کرده و در این زمینه، خواستار همکاری جدی‌تر سازمان اطلاعات تشکیلات خودگردان شده است؛ همکاری‌هایی که پس از اجرای معامله قرن به تعلیق درآمده بود.