سرزمین مصیبت زده

عیسی محمدی

یکی از کشورهایی که این روزها زیادی خبرساز شده، هائیتی است. اما چرا؟ به‌دلیل زلزله شدیدی که در آن اتفاق افتاده است. بزرگی این زلزله را 7.2ریشتر تخمین زده‌اند که در نوع خودش زلزله بسیار شدیدی محسوب می‌شود. زلزله سال1382بم در ایران با 6.6ریشتر، 34هزار نفر تلفات داشت. نخست‌وزیر این کشور هم از تخریب گسترده سخن گفت و یک‌ماه هم وضعیت فوق‌العاده اعلام شد. این زلزله قدرتمند، حتی در پایتخت هائیتی، که 125کیلومتر با کانون آن فاصله داشت نیز حس شد. این زمین‌لرزه، باعث شده در صفحه سفارتخانه روز هفتم، نگاهی به کشوری به نام هائیتی بیندازیم؛ کجاست، چه جاذبه‌هایی دارد و چه سرگذشتی داشته است.

فقیرترین کشور
هائیتی را فقیرترین کشور نیمکره غربی کره زمین هم می‌دانند. البته در اینکه این کشور فقیرتر است یا ونزوئلا، قطعاً باید راستی‌آزمایی شود. اما در کنار مواردی که باعث فقر و گرفتاری در این کشور شده، بلایای طبیعی نکته دیگری است که باید توجه کرد. از بزرگ‌ترین زلزله این کشور، هنوز یک دهه نیست که می‌گذرد؛ زلزله2010. این زلزله در 15کیلومتری پایتخت این کشور اتفاق افتاد و هائیتی هنوز سرگرم بازسازی‌های ناشی از آن بود که گرفتار زلزله‌ای دیگر شد. جالب اینکه آن زلزله 7ریشتر بود؛ یعنی کمتر از زلزله فعلی. اما طبق آمارهایی که بیان شد، مابین 230 تا 300هزار کشته برجای گذاشت و همه‌‌چیز را عملاً نابود کرد. طوری که حتی گروه‌های امدادی خارجی هم که می‌خواستند اقدام به کمک‌رسانی کنند، نمی‌دانستند چه‌کار کنند؛ چون نه زیرساختی باقی مانده بود نه جاده‌ای و نه امکانی دیگر. سرپناه‌هایی هم که مردم هائیتی ساخته بودند از نایلون و ملحفه‌ای بود که روی تیرک‌های چوبی گره زده بودند. آن روزها گفته شد که زلزله هائیتی اندازه سونامی جنوب شرق آسیا تلفات داشته؛ آن سونامی 250هزار کشته به‌جا گذاشت.

ترور اعلام‌نشده

اما هائیتی، همین چند هفته پیش هم دوباره خبرساز شد؛ بابت ترور رئیس‌جمهورش، «جوونل موئیز» درست مثل رمان‌های نویسندگان آمریکای لاتین. عده‌ای مسلح به اقامتگاه رئیس‌جمهور ریخته و او را کشتند. اول گفته شد که گروهی از افراد ناشناس به اقامتگاه رئیس‌جمهور رفته و او را گلوله‌باران کرده‌اند. گفته شد که این مهاجمان به زبان اسپانیایی صحبت می‌کردند. نخستین انگشت‌های اتهام به سمت کلمبیا رفت. بعدها مشخص شد که بخشی از این افراد تحت نظر آمریکایی‌ها هم تعلیمات نظامی دیده‌اند. پس از کشته شدن ژوونل موئیس 53ساله، همسایه‌هایی چون جمهوری دومینیکن مرزهای‌شان را با هائیتی بستند. پلیس هائیتی بعدها اعلام کرد که این گروه تروریستی را 26کلمبیایی و 2آمریکایی تشکیل داده بودند که یک بامداد اقدام به ترور رئیس‌جمهور کردند. حتی براساس برخی گزارش‌ها، این گروه رئیس‌جمهور را قبل از ترور، شکنجه کرده و آثار شکستگی دست و پای راست در بدن او دیده شده است. سفیر هائیتی در آمریکا نیز این گروه تروریستی را کماندوهایی حرفه‌ای توصیف کرده بود.

مافیا در پایتخت
پس از ترور رئیس‌جمهور، مافیاهای هائیتی هم وارد عمل شده و گفته‌اند که در اعتراض به این ترور، به خیابان‌ها می‌آیند. حالا خودتان تصور کنید که وضعیت این کشور دیگر چه وضعی پیدا خواهد کرد. جالب اینکه این اعلام حضور را شخصی به نام جیمی شریزیه انجام داده که قبلاً افسر پلیس این کشور بوده و الان رهبر فدراسیونی به نام G9 است که از 9گروه تبهکاری تشکیل شده است. این فرد علیه پلیس و بخشی از سیاسیون این کشور اعلام جنگ خیابانی کرده است.

توفان‌های دردسرساز
از دیگر وقایعی که مختص این منطقه است، توفان‌های مختلف در فصل‌های گوناگون سال است. یکی از این توفان‌ها هم گریس نام دارد که از شمال اقیانوس اطلس آغاز شده و همین‌طور تا دریای کارائیب پایین می‌آید. دریای کارائیب کجاست؟ همان‌جایی که کشور هائیتی هم است. البته این توفان گرمسیری که با وزش بادهای 150 تا 200کیلومتر در ساعت و بارش‌های شدید همراه است، بین راه به سواحل آمریکا و مکزیک هم سر می‌زند. همین چند روز اخیر هم چند ده نفر در مکزیک کشته به‌جا گذاشت. این توفان در حال رسیدن به کارائیب هم است و شاید تا روزی که شما این نوشته را بخوانید، کاملاً به این منطقه رسیده باشد. به همین دلیل امدادگران به‌شدت و سرعت سعی می‌کنند که کارهای امداد را انجام دهند. همین روزها هم کلی بارندگی و سیل راه افتاده. اگر این توفان کاملاً به هائیتی برسد، عملاً باعث مرگ‌های جدید و رانش‌های جدید و ازبین‌رفتن کامل جاده‌ها خواهیم بود. این هم از وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی این منطقه.



اولین استقلال در آمریکای لاتین
همه‌اش که غم و غصه شد. باور کنید دست ما نیست و هائیتی، الکی فقیرترین کشور نیمکره غربی لقب نگرفته است. اما کمی هم درباره این کشور بدانیم. نخستین کشور استقلال‌یافته دریای کارائیب، نخستین کشور مستقل غیرفرانسوی هم است که بیشتر مردمانش به فرانسه سخن می‌گویند. پایتختش پورتوپرنس است. برای ورود به این کشور نیاز است که یک کارت توریستی چنددلاری تهیه کنید تا اجازه ورود داشته باشید. گاهی اتفاق می‌افتد که رزرو هتل و بلیت خروج هم توسط مرزبانی این کشور انجام می‌شود. جالب است بدانید که این کشور در جزیره هیسپانیولا قرار دارد و یک‌سوم آن را تشکیل می‌دهد؛ در شرق کوبا و جامائیکا. در این جزیره هم تنها مرزهایش با دومینیکن است. فاصله این کشور با آمریکا نسبتاً نزدیک است.

ردّپای آمریکایی‌ها
این کشور ابتدا در اختیار اسپانیایی‌ها بود تا اینکه توسط فرانسوی‌ها اشغال شد. به همین دلیل است که زبان مردم این کشور فرانسوی باقی مانده. فرانسوی‌ها با خودشان برده‌هایی را به این کشور آورده بودند، تا اینکه این برده‌ها قیام کردند و نخستین کشور مستقل آمریکای لاتین را تشکیل دادند و اربابان فرانسوی‌شان را کشتند. البته هائیتی از همان اول هم چندان روی خوش به‌خودش ندیده و مدام درگیر جنگ و اشغال نظامی بوده؛ ازجمله همین آمریکایی‌ها در اوایل قرن بیستم اقدام به اشغال این کشور کردند. و البته دخالت‌های آمریکا هنوز هم ادامه دارد و ازجمله اینکه، این کشور متهم اول در آموزش تیمی تروریستی است که اقدام به قتل رئیس‌جمهور این کشور کرده. جالب اینکه زمانی ترامپ، مردم هائیتی را به چاه فاضلاب هم تشبیه کرده بود!



جایی برای توریست‌ها نیست
غالباً توریست‌های کمی به این کشور می‌روند. دلیل؟ اول اینکه دو زلزله بزرگ، چیزی از این کشور به‌جا نگذاشته است. دوم اینکه هرج‌ومرج و حضور مافیا و ناامنی، اساساً انگیزه‌ای به توریست‌ها نمی‌دهد که به این‌جا بروند. اگر هم بخواهند بروند، سعی می‌کنند به شمال این کشور و مناطقی چون کپ‌هائیتین و جاکمل و... بروند که امنیت بیشتری دارند و دردسرهای کمتر. ارزان‌ترین وسیله نقلیه این کشور هم برای توریست‌ها موتورتاکسی است. در پایتخت این کشور، برق به‌شدت نایاب است و قطعی زیادی دارد. از دیگر جاذبه‌های پایتخت هائیتی، تپ‌تپ‌سواری است؛ نوعی وسیله نقلیه شامل وانت‌های سرپوشیده که هرکدام به سلیقه صاحبان خود نقاشی شده‌اند و کلی آدم در مسیر مشخصی که دارند، سوار و پیاده می‌شوند. مسافرها با فریادزدن یا کوبیدن یک شیء فلزی به بدنه ماشین، فرمان توقف می‌دهند تا پایین بپرند. واحد پول هائیتی هم گورد است. توریست‌ها از هرج‌ومرج و بی‌نظمی عجیب داخل شهرها و مخصوصاً پایتخت آن بسیار تعریف می‌کنند؛ و البته آب کثیف و متعفن جاری در کنار خیابان‌ها. البته همه‌‌چیز هائیتی، این بی‌نظم‌ترین کشور قاره آمریکا، شاید به اینها خلاصه نشود. مثلاً در پورتوپرنس می‌توانید سری به موزه ملی این شهر بزنید یا از کلیسای جامع این شهر که البته در زلزله قبلی صدمه زیادی دیده، بازدید کنید. در کل، شاید منطقه جالبی برای توریست‌ها نباشد اما حتی بی‌نظم‌ترین پایتخت و کشور جهان هم ارزشی برای دیدن داشته باشد.