طرحی که گره ترافیک همدان را باز نکرد

فاطمه کاظمی-خبرنگار

ترافیک، به‌ویژه در هسته‌مرکزی شهر همدان، از مهم‌ترین مشکلات موجود دراین شهر به‌حساب می‌آید که مدیران شهری در سال‌های اخیر، با وجود اجرای طرح‌های مختلف، تاکنون در کاهش آن موفق‌ نبوده‌اند و نتوانسته‌اند گرهی از ترافیک سنگین خودروها در خیابان‌های این کهن‌شهر ایران بگشایند. برهمین اساس هم بود که از 10سال قبل، برخی از مدیران تصمیم‌ساز در بدنه مدیریت‌شهری همدان تصمیم به ساخت چند تقاطع‌غیرهمسطح دراین شهر گرفتند و هرچه کارشناسان شهری نظر دادند که همدان به پل نیاز ندارد و باید برای این مشکل چاره اساسی اندیشید، این افراد گوش‌شان بدهکار نبود و حالا بعد از گذشت حدود 10سال، پل‌هایی با صرف هزینه‌های سرسام‌آور و چندسال ایجاد دردسر برای شهروندان، ساخته شده که هیچ‌یک نتوانسته مشکلی از ترافیک شهر رفع کند.

پلی که ساخت آن 6سال طول کشید
از 6سال قبل، عملیات اجرایی ساخت پل یکی از کلیدی‌ترین نقاط همدان، یعنی میدان سپاه معروف به «چراغ قرمز»، آغاز شد و مشکلاتی برای شهروندان ایجاد کرد. این‌درحالی بود که بعد از مشخص شدن ترکیب جدید شورای‌اسلامی شهر، پس از مدت‌ها فاز نخست این پل در اقدامی شتاب‌زده به بهره‌برداری رسید  موضوعی که دردسرهای بعدی را به‌همراه داشت. بلافاصله پس از افتتاح طرح، مشکلات جدیدی در ترافیک این محدوده به‌وجود آمد و از آن‌جایی که طراحی پل مشکلات اساسی دارد، بهره‌برداری از آن با چالش‌های جدی مواجه شد؛ ترافیک این منطقه که ورودی همدان محسوب می‌شود، به 100متر جلوتر انتقال یافت و کار به بروز تصادف‌های زنجیره‌ای هم کشید و شهرداری مجبور شد با تعریض اطراف آرامگاه باباطاهر و قطع چند درخت، مشکل را به‌صورت موقت رفع کند. یکی دیگر از مشکلات، گیرگردن خودروهای با ارتفاع‌ متفاوت در خروجی این پل بود که نشان می‌داد ارتفاع 2مترو 20سانتیمتری این خروجی استاندارد نیست، اما شهردار سابق همدان چندی قبل در نشست خبری خود اعلام کرد که «ارتفاع این خروجی استاندارد است و حالا اگر راننده کامیونی شرط‌بندی کرده که از آن عبور کند، تقصیر من نیست». این اظهارنظر «عباس صوفی» بازتاب وسیعی درمیان شهروندان همدانی و همچنین کارشناسان شهری یافت و انتقادهای زیادی را نیز به‌دنبال داشت و فضای‌مجازی پر شد از عکس‌های خودروهایی با ارتفاع‌ متفاوت که دراین خروجی گیر کرده بودند. برخی هم معتقدند وجود برخی مراکز نظامی در کنار پل، زمینه‌ساز کاهش ارتفاع آن شده‌ و چاره دیگری نیست. براساس اظهارنظر کارشناسان شهری، طراحی این پل با مشکلات اساسی مواجه است و وضعیت فاز دوم آن، به مراتب نامطلوب‌تر از فاز نخست است. بنابراین مسئولان مربوط قبل از اینکه حادثه تلخی دراین محدوده رخ دهد، به فکر راه چاره باشند، چنان‌که چند ماه قبل فروریختن بخشی از پل، به چند کارگر آسیب زد.

طرحی که مشاور نداشت
عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان همدان با بیان اینکه براساس استانداردهای موجود برای معابر اصلی در تقاطع‌های غیرهمسطح 5مترو 20سانتیمتر ارتفاع تعریف شده‌است، می‌گوید: این‌درحالی‌است که ارتفاع معبر پل «چراغ قرمز» بین 2مترو 20سانتیمتر تا 3متر است. «ابراهیم قیاسوند» می‌افزاید: این پل به‌صورت «ای.پی.سی» به پیمانکار ارجاع شده‌است؛ یعنی پروژه‌هایی که پیمانکار همزمان متولی طراحی و اجراست. اما کارفرما باید نقشه‌های پیمانکار را در هر مرحله از طراحی و قبل از اجرا کنترل و تأیید کند. وی اظهار می‌کند: در همه‌جای دنیا و حتی شهرهای دیگر کشور، وقتی پروژه‌ای به‌صورت «ای.پی.سی» به پیمانکار واگذار می‌شود، کارفرما از خدمات یک مشاور توانمند استفاده می‌کند، اما در پروژه پل چراغ قرمز تا چندماه قبل که بخشی از پل به‌دلیل پاره‌شدن کابل فروریخت، شهرداری همدان مشاوری برای نظارت بر اجرای این پروژه نداشت. متولی کنترل و تأیید نقشه‌های این پروژه، شهرداری بوده و در قرارداد هیچ نامی از مشاور برده نشده‌است. قیاسوند با بیان اینکه پل چراغ قرمز مشکل طراحی دارد، توضیح می‌دهد: براساس بررسی‌های انجام شده، ارتفاع معبری که خودروهای عمومی با هر ارتفاعی باید از آن عبور کنند، دراین پل کم است که این موضوع مشکلی جدی به‌حساب می‌آید. عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا اضافه می‌کند: از دادستان همدان تقاضا می‌کنم به‌عنوان مدعی‌العموم، به بررسی این موضوع بپردازد، چراکه این موضوع مستقیما با حقوق شهروندان در ارتباط است.

مشکل پل قابل رفع است
مدیرکل دفتر فنی، حمل‌ونقل و ترافیک استانداری همدان نیز دراین باره می‌گوید که با جابه‌جایی خروجی از لاین چپ به لاین راست و افزایش ارتفاع، مشکل رفع می‌شود. «عزیزالله یوسفی» می‌افزاید: قسمت عرشه پل که به کوزه خاکی وصل می‌شود، کم‌ترین ارتفاع را دارد و باید در دهانه کناری قرارگیرد و با جابه‌جایی خط تردد، مشکل رفع می‌شود. وی اضافه می‌کند: مسئولان شهرداری باید قبل از بهره‌برداری از پل، علائم هشداردهنده نصب می‌کردند. اگر این علائم نصب می‌شد، شاهد بروز اتفاق‌های اخیر نبودیم.

دستور اصلاح ایرادها
شهردار سابق همدان که در ابتدا ایرادهای واردشده به پل چراغ قرمز را قبول نداشت و معتقد بود این پل فقط به اصلاح جزئی نیاز دارد، اکنون که انتقادها بالا گرفته، با پذیرش این ایرادها می‌گوید: این پل سال1394 طراحی و همان سال عملیات اجرایی آن آغاز شده‌است، درحالی‌که من درسال1397 شهردار همدان شدم و وظیفه داشتم این پروژه را جمع کنم. وظیفه کنترل پروژه برعهده معاونت فنی شهرداری وقت بوده‌است. «عباس صوفی» ادامه می‌دهد: اما به‌هرحال باید بگویم 2دلیل سبب پایین آمدن ارتفاع این پل شد؛ وجود 2نهاد نظامی در مجاورت پل و دیگری، دوربرگردانی که خودروها درآن گیر می‌کنند، در واقع پارک‌سوار تاکسی‌ها بوده و حالا دوربرگردان کناری برای این کار درنظر گرفته شده‌است. سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری نیز در نصب علائم ترافیکی کوتاهی کرده‌است. وی با پذیرش انتقادها تأکید می‌کند: دستور داده‌ام مشاور پروژه هرچه زودتر راهکار خود را برای رفع این مشکل اجرایی کند که این راهکار، بازکردن دهانه دیگر پل که ارتفاع بیشتری دارد، است. امکان اجرای این راهکار وجود دارد و مشکلات موجود را رفع خواهد کرد. صوفی اضافه می‌کند: همه پل‌هایی که در دنیا ساخته می‌شود، ضابطه ارتفاعی و وزنی خاص خود را دارند و اگر ما علائم راهنمایی را زودتر نصب کرده بودیم، این مشکلات ایجاد نمی‌شد، اما اینکه کل پروژه زیرسئوال برود، درست نیست.