فرصت‌های از دست رفته «کنگ»

محمد بلبلی-خبرنگار

روستای پلکانی کنگ در ۱۹کیلومتری غرب طرقبه و ۲۹کیلومتری مشهد قرار دارد و آخرین روستا در دره رودخانه کنگ است که از طریق یک جاده آسفالته، به روستای «نغندر» و سپس شهر طرقبه و از آنجا به شهر مشهد مرتبط 
می‌شود. قدمت این روستا به دوران پیش‌از اسلام بازمی‌گردد و یکی از قدیمی‌ترین روستاهای هدف گردشگری در خراسان‌رضوی به‌حساب می‌آید‌ که در صورت ثبت جهانی، می‌تواند مورد توجه گردشگران دنیا قرارگیرد.روستای کنگ برای ثبت جهانی دچار معضلاتی‌ است که رسیدن به این هدف را برای این روستای زیبا و قدیمی با دشواری مواجه کرده‌است. 
یک کارشناس بوم‌گردی دراین‌باره به خبرنگار همشهری می‌گوید: حدود 10سال بود که روستای کنگ در آرامش به‌سر می‌برد، تا اینکه 2سال قبل تعدادی از خانه‌های قدیمی روستا تخریب شد، اما شورای روستا و دهیاری با همکاری اداره میراث فرهنگی بینالود، به‌موقع وارد عمل شدند و از تخریب خانه‌های بیشتر جلوگیری کردند.
«محمدحسن حسین‌پور» با بیان اینکه تخریب این خانه‌ها به بهانه اجرای طرح هادی و ساخت جاده آن هم دقیقا از وسط روستا انجام شد، می‌افزاید: خوشبختانه درآن زمان رسانه‌ها وارد عمل شدند و اداره میراث فرهنگی نیز دراین ماجرا دخالت کرد و جلوی تخریب گرفته شد. اگر این جاده ساخته می‌شد، روستا را به 2قسمت تبدیل می‌کرد که لطمه بزرگی برای کنگ بود.

ثبت‌ملی و چالش ساخت‌وسازها
وی ادامه می‌دهد: این اتفاق‌ها سبب شد مسئولان به فکر ثبت ملی روستای کنگ بیفتند و در سال‌گذشته این روستای تاریخی و زیبا ثبت ملی شد. بعد از انجام این کار تغییر و تحولات و ساخت‌وسازها باید با نظارت و هماهنگی اداره میراث فرهنگی انجام شود.
حسین‌پور با بیان اینکه با همه این احوال، اما اداره میراث فرهنگی هنوز آن‌طور که باید و شاید به این موضوع اهمیت نمی‌دهد، اظهار می‌کند: این اداره طرح‌های مطالعاتی و بررسی‌های مختلفی را برای اماکن تاریخی انجام می‌دهد که برای کنگ نیز باید انجام دهد‏، اما تاکنون این‌گونه نبوده‌است.
وی می‌افزاید: منطقه اورامانات کردستان به‌تازگی ثبت جهانی شده‌است که اتفاق بسیار بزرگی برای این منطقه تاریخی محسوب می‌شود، کنگ ثبت ملی شده، اما برای ثبت جهانی راه سخت و طولانی‌ای پیش رو دارد.
این کارشناس بوم‌گردی ادامه می‌دهد: کنگ با مرکز استان خراسان‌رضوی، یعنی شهر مشهد که از بیشترین گردشگر از سراسرکشور برخوردار است، تنها 29کیلومتر فاصله دارد‏، اما روستای کنگ از این تعداد زیاد زائر و گردشگر سهم بسیار ناچیزی دارد. اگر مشکلات آب‏، گاز، ایمنی و... رفع شود، این روستا می‌تواند پذیرای گردشگران بسیاری باشد.

تأمین زیرساخت‌ها
وی اظهار می‌کند: تا سال1396 فقط 190خانوار در روستای کنگ از گاز برخوردار بودند که با تلاش دهیاری و اداره میراث‌فرهنگی، تمام روستا گازکشی شد و نخستین اقامتگاه بوم‌گردی هم به بهره‌برداری رسید.
حسین‌پور ادامه می‌دهد: بعد از این موضوع، مشکل نداشتن اینترنت مطرح شد که با پیگیری‌های مسئولان روستا و توجه ویژه مسئولان اداره مخابرات استان، روستای کنگ به اینترنت پرسرعت که جزو نیازهای اولیه و مهم گردشگران است مجهز شد، اما همچنان تجهیزات مخابراتی روستا بسیار فرسوده و نیازمند نوسازی است.

معضل آب
این کارشناس بوم‌گردی درباره آب روستای کنگ نیز می‌گوید: درحال‌حاضر بزرگ‌ترین معضل روستا چالش آب است؛ لوله‌کشی‌ها قدمتی درحدود 60سال دارد که بسیار فرسوده شده و ترمیم آنها با هزینه شخصی و توسط خود اهالی یا شواری روستا به سختی و البته خارج از اصول استاندارد انجام می‌شود. همچنین منبع آب کنگ نیز دچار مشکلات بوده و آب‌رسانی به‌طور مداوم و پایدار دراین روستا عملا وجود ندارد.
وی با بیان اینکه لوله‌کشی‌ها باید با نظارت و هماهنگی آبفا انجام شود، می‌افزاید: به‌دلیل سختی خدمات‌دهی در روستاهای پلکانی و صعب‌العبور بودن معابر‏، برخی اداره‌های خدمات‌رسان به‌نوعی از انجام وظیفه شانه خالی می‌کنند. درحال‌حاضر شورای روستا و دهیاری کنگ مسئولیت این کار را برعهده گرفته‌اند‏. این درحالی‌ست که هیچ نهادی اعتباری برای اجرای لوله‌کشی به آنها اختصاص نداده‌است.
حسین‌پور تصریح می‌کند: تا قبل از همه‌گیری ویروس کرونا، بیشتر گردشگران بازدید‌کننده از روستای کنگ اروپایی بودند و درحال‌حاضر بیشتر گردشگران، داخلی و از شهرهای مختلف کشورند. با این وجود کنگ در طول شبانه‌روز تنها 4ساعت آب دارد.

مهاجرت معکوس به روستا
این کارشناس بوم‌گردی ادامه می‌دهد: سال1398 مهاجرت معکوس در کنگ اتفاق افتاد و 20خانوار که قبلا روستا را ترک کرده بودند، به کنگ بازگشتند‏، این موضوع به‌دلیل ایجاد اشتغال پایدار که در زمینه گردشگری به‌وجود آمده، رخ داده‌است.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم مهاجرت معکوس به کنگ تداوم داشته باشد‏، باید ازسوی مسئولان به زیرساخت‌های گردشگری در روستا توجه ویژه‌ای شود، می‌گوید: درصورتی‌که معضلات مربوط به گاز و شبکه‌های فرسوده آب و مخابرات به شکل ریشه‌ای رفع شود، حتی می‌توان گفت روستای کنگ اقتصاد کل شهرستان را متحول خواهد کرد.
حسین‌پور با بیان اینکه اواخر سال1398 و قبل از آغاز همه‌گیری ویروس کرونا در کنگ همایش گردشگری برگزار شد، تصریح می‌کند: نمایندگانی از حدود 23کشور اروپایی دراین همایش حضور داشتند و معماری خاص روستا را بررسی و حتی در برخی دانشگاه‌های معماری اورپا معرفی کردند. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت و قدمت این روستاست که به توجه ویژه مسئولان احتیاج داد، اما کنگ تاکنون از این توجه محروم بوده‌است.

معضل ساخت‌وسازهای ناهمگون
این کارشناس بوم‌گردی همچنین می‌گوید: یکی دیگر از مشکلات کنگ، موضوع ساخت‌وسازهاست که باید با نظارت اداره میراث فرهنگی انجام شود‏، اما طی کردن مراحل دریافت مجوز از اداره‌های مختلف بسیار طولانی و پیچیده است و این موضوع سبب می‌شود مردم به ساخت‌وسازهای غیرمجاز رو آورند. 
وی می‌افزاید: در ساخت‌وسازهای غیرمجاز قوانین مربوط به استفاده از مصالح بومی و همخوانی با بافت روستا رعایت نمی‌شود و خانه‌هایی از این دست، وصله‌ ناجوری بر تن بافت سنتی روستا هستند که هیچ همخوانی‌ای با معماری دیگر بناهای کنگ ندارند.حسین‌پور با گلایه از اینکه صدور پروانه ساخت‌وساز در کنگ تسهیل نمی‌شود‏، می‌افزاید: این به‌دلیل نبود هماهنگی و دستورالعمل‌های یکسان میان بنیاد مسکن و میراث‌فرهنگی در حوزه ساخت‌وسازها‌ست که سبب سرگردانی متقاضیان بین این دو اداره و همچنین شرکت تعاونی دهیاری‌ها می‌شود.

نیاز به سامانه اطفای حریق
وی اظهار می‌کند: بعد از گازکشی باید سامانه اطفای حریق نیز در روستا ایجاد شود‏. با توجه به اینکه امکان عبور ماشین‌های آتش‌نشانی از کوچه‌های روستا وجود ندارد‏، پیشنهاد شد با اتکا به منبع آب بالای روستا، در نقاط مختلف شیر‌های آتش‌نشانی نصب شود.
حسین‌پور می‌افزاید: اجرای این طرح مستلزم تسهیلات و اعتباراتی‌ است که تأمین آن از توان مالی شورای روستا خارج است و مهم‌تر اینکه روستای کنگ با مشکل تأمین آب روبه‌رو است و تا زمانی که معضل آب‌رسانی روستا رفع نشود، نمی‌توان طرح نصب شیرهای آتش‌نشانی را اجرا کرد.
این کارشناس بوم‌گردی روستای کنگ با بیان اینکه رفع همه این معضلات اعم از آب‌رسانی، ساخت‌وسازهای غیرمجاز‏، نصب شیرهای آتش‌نشانی و... نیازمند توجه و همت ویژه مسئولان استانی‌ است، اضافه می‌کند: اگر این مشکلات در کنگ رفع نشود، نمی‌‌توان امیدی به ثبت جهانی این روستا داشت و این موقعیتی بسیار مناسب برای مهاجرت‌های معکوس، ایجاد اشتغال پایدار، رونق گردشگری و بهبود وضعیت اقتصادی استان خراسان رضوی‌ است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.