پایان مأموریت دولت امید

۸سال پس از آغاز به‌کار دولت تدبیروامید، حسن روحانی و کابینه 33نفره دولت او امروز آخرین جلسه خود را برگزار می‌کنند. مشی مدیریتی روحانی یکی از باثبات‌ترین دوره‌های ترکیب وزرا و معاونان را در ادوار ریاست‌جمهوری به همراه داشت و جز مورد رضا رحمانی وزیر سابق صمت، رئیس‌جمهور رأی به برکناری هیچ‌یک از وزرای کابینه نداد؛ اگرچه در نیمه راه طی 8سال گذشته برخی از وزرا همچون عباس آخوندی، حسن قاضی‌زاده هاشمی، علی جنتی، علی‌اصغر فانی و محمود گودرزی خود به منتقدان عملکرد دولت بدل شدند و راهشان را از دولت تدبیر و امید جدا کردند. 
دولت هشت‌ساله تدبیر و امید در رویکردهای کلان اداره پرهیز از حاشیه و حرکت بر مدار تساهل و تسامح را در همکاری با نهادهای قدرت در پیش گرفت. دولت روحانی در نخستین گام‌ها امیدآفرین بود. کار خود را با شکستن سد تحریم‌های بین‌المللی آغاز کرد  و بالاترین نرخ رشد اقتصادی کشور را نیز در دوره برجام به نام خود ثبت کرد. روحانی در کلیدی‌ترین جملات مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری خود در ۱۲مرداد۱۳۹۲ گفته بود «مسئولیت محوری بنده، حفظ امید و اعتماد مردم است» و«جهت‌گیری دولت نجات اقتصادی ایران، تعامل سازنده با جهان و احیای اخلاق است.»
بهترین سال عملکردی دولت روحانی به گواه آمارهای داخلی و بین‌المللی در همان نخستین سال اجرای برجام، ۱۳۹۵، ثبت و ضبط شد و بهبود ملموس در معیشت و رفاه عمومی را به همراه داشت.
تهدیدها و تحریم‌های ضدایرانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا از دومین سال اجرای برجام، زلزله آبان‌ماه۱۳۹۶ کرمانشاه، جرقه اعتراضات خیابانی دی‌ماه۱۳۹۶ مشهد، خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه۱۳۹۷، سیل اسفندماه۱۳۹۷ و فروردین۱۳۹۸ استان‌های گلستان، لرستان و خوزستان، اعتراضات گرانی بنزین در آبان‌ماه۱۳۹۸، شیوع کرونا از بهمن‌ماه۱۳۹۸ و اعتراضات بی‌آبی خوزستان در تیر و مرداد۱۴۰۰ برای  کند یا متوقف کردن حرکت دولت تدبیروامید در نیمه دوم مسیر خود کافی بودند. 
در ادامه مسیر اما دولت دوم حسن روحانی با عجیب و غریب‌ترین حوادث و اتفاقات بین‌المللی و طبیعی عجین شد. قاب عکس کم‌سابقه‌ترین دستاوردهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دولت روحانی در نخستین دوره دولت او جای خود را به پرتره‌های تلخ از رویدادها و نمودارهای سقوط آزاد اقتصادی و شاخص‌های سرمایه اجتماعی کشور در دولت دوم او داد.
روحانی در 2هفته پایانی مسئولیت خود در رأس دستگاه اجرایی کشور و تحویل مسئولیت به جریان رقیب سیاسی خود، شاید از باب یادآوری واقعیت‌های تحمیلی بر دولتش طی ۴سال دوم به مردم یادآوری می‌کند «اگر جنگ اقتصادی و کرونا نبود امروز قیمت دلار حدود 5هزار تومان بود» و «اگر برجام ادامه پیدا می‌کرد تا امروز ۲۰۰هواپیمای جدید وارد کشور می‌شد.» توضیحات او همزمان با روزهایی است که بازار ارز و طلا پس از نزدیک به ۴سال تورم یک‌بار دیگر سر به طغیان برداشت و طی یک هفته اخیر به دلار ۲۶هزار تومانی و گرانی قریب به یک میلیون تومانی نرخ سکه رسید.

مخالفان حجت و برهان روحانی شدند
مشی استنادی و متکی به واقعیت‌های حسن روحانی ورای شرایط نامناسب کشور در سال‌های اخیر، قضاوت صحیح مردم را برای فردای واگذاری قدرت به ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب هدف قرار داده است. نخستین نشانه‌های این اصلاح رویکرد در مقایسه هجمه مخالفان و شرایط سخت تحمیل شده بر دولت روحانی در انتخابات ۲۹خردادماه۱۴۰۰ ریاست‌جمهوری آشکار شدند. مخالفان سابق با نادیده گرفتن مخالفت‌های سرسختانه قبلی خود با موضوعاتی همچون برجام و شبکه‌های اجتماعی به یکباره در رقابت‌های انتخاباتی مدافع آنها شدند. بسیاری از آنان بیشترین حجم فعالیت‌های انتخاباتی را در شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده رقم زدند و در ضرورت حفظ و نگهداری برجام سخن راندند.
روحانی ۱۰روز مانده به برگزاری انتخابات ۲۹خردادماه این تناقض در رفتار انتخاباتی جناح رقیب سیاسی خود را به آنان یادآور شد و گفت «هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند بگوید مخالف فیلترینگ است»، «الحمدلله این پهنای باند چقدر خوب شده است» و اینکه «برجام چقدر خوب شده است.» او در مقام ریاست دولت به مخالفانش تلویحا یادآوری کرد که فرش اعمال قدرت، اختیارات و مدیریت دولت را با گروگان گرفتن مسائلی همچون FATF و برجام از زیر پایش کشیدند و ضعف‌ها را متوجه ناکارآمدی دولت کردند و وقتی در انتخابات پیروز شدند مجبور به پذیرش واقعیت‌ها و ضرورت لغو تحریم‌ها، احیای برجام و تصویب FATF شدند.

مواضعی برای ثبت در تاریخ 
 روحانی طی دو سخنرانی در ۲۳تیرماه و سوم مردادماه امسال از باب ثبت در تاریخ به مخالفانش یادآور شد: «چنانچه اصل 60قانون اساسی حاکم بود و لطمه نمی‌خورد که در اوایل آذرماه لطمه خورد، در اسفند تحریم برداشته می‌شد و امروز شرایط دیگری در کشور حاکم بود.» او به آنها کنایه زد اعمال قوه مجریه به‌عهده رئیس‌جمهور و وزراست نه یک مصوبه مجلس یازدهم در تحدید توافق و مذاکرات برجامی! او سوم مرداد صراحتا اعلام کرد که «اگر 2کار در این مدت انجام شده بود در اوایل 1400شاهد شرایط بهتری بودیم. اگر دست و پای ما را نمی‌بستند قطعا در پایان سال99 می‌توانستیم در روند مذاکرات تحریم را برداریم، توافق بین ما و 1+5 در وین کاملا روشن و اسناد آن موجود است و مشخص است که آنها و ما حاضر بودیم که اقداماتی انجام دهیم اما مصوبه‌ای که در مجلس گذرانده شد نگذاشت ما کار خود را انجام دهیم. اقدام دوم در زمینه FATF بود که مشکل بزرگی ایجاد کرد در این زمینه دولت و وزارت اقتصاد کار خود را انجام داده بود و مجلس و شورای نگهبان نیز کمک کرده بودند اما یک جای دیگری برای ما مشکل درست کرد و هنوز هم مشکل ادامه دارد.»

قاب‌هایی برای یادگاری 
 درقاب عکس یادگاری امروز روحانی و کابینه‌اش که تقریبا یک سوم چهره‌های نخستین جلسه هیأت دولت در مردادماه۱۳۹۲همچنان در آن حضور دارند، اگرچه تداعی‌کننده یک خداحافظی همراه با رضایت نیست و دولت بانی لغو تحریم‌ها یک‌بار دیگر پرونده تحریم‌های سرگشاده را از یک دوره اجرایی به دوره اجرایی بعد منتقل می‌کند، اما به قول اساسی خود برای گفت‌وگوی شفاف با مردم و بازگویی حقیقت مسائل پایبند ماند. نامه محمدجواد ظریف در آخرین گزارش پرونده برجام به مجلس و صحبت‌های صریح و بی‌ابهام روحانی درباره وضعیت پرونده احیای برجام زمینه قضاوت و ارزیابی عملکرد دولت او و تأثیرات آن بر مجموعه نظام حکمرانی کشور را برای افکار عمومی تشریح و روشن کرد. تمسک به دیپلماسی و دفاع از حقوق شهروندی مردم در نظام باز اطلاعاتی حتی اگر دولت روحانی را با شدیدترین فشارها مواجه کردند، می‌توانند دستاورد تحت‌الحفظ دولت او در دولت آینده باشند.