نه به اتو ریکشا!

سعید برآبادی

برای کشوری با بیش از یک میلیارد و 300 میلیون نفر جمعیت، مترو شبیه به یک معجزه عمل می‌کند؛ معجزه‌ای برای حمل‌ونقل آسان، امن و ارزان شهری. هند در میان کشورهای پرجمعیت دنیا یکی از مهم‌ترین خطوط مترو را به‌خود اختصاص داده، چرا؟ برای پاسخ به این سؤال، سری می‌زنیم به متروی شهر دهلی، پایتخت این کشور تا ببینیم که چطور در طول سال، یک میلیارد نفر از این خطوط استفاده می‌کنند.

یک میلیارد مسافر
300کیلومتر طول این مترو میان 214ایستگاه توزیع شده و جالب اینجاست که مجموع این خطوط به‌طور سالانه حدود یک میلیارد مسافر را جابه‌جا می‌کنند؛ عددی که از ضرب 280واگن در 219قطار روزانه است که به‌طور متوسط لااقل 2700سفر را در روز انجام می‌دهند. با این حساب این مترو نه فقط نهمین متروی جهان از نظر اندازه و طول است بلکه به لحاظ جابه‌جایی مسافر، شانزدهمین سکو را در میان قطارهای جهان به‌خود اختصاص داده است.

متروی دوستدار گردشگر
سفر شما به درون خطوط زیرزمینی مترو، با ورود به فرودگاه شهر آغاز می‌شود. یک متروی سریع‌السیر با هزینه بسیار اندکی شما را از فرودگاه به قلب تپنده پایتخت گردشگری هند می‌رساند و از آنجا شما می‌توانید انتخاب کنید که با کدام یک از 6 خط مترویی این شهر جابه‌جا شوید. ویژگی اصلی تمام این مسیرهای ریلی، تمرکز بر مرکز پایتخت و حضور در محوطه تاریخی این شهر است. این جانمایی درست، مترو را به وسیله ای مطمئن و ارزان گردشگرها بدل کرده تا جایی که تقریبا بسیاری از ترنسفرهای فرودگاهی در تورهای ارزان، جای خود را به این خط مترو داده‌اند. با این همه گزینه‌هایی مثل اتوبوس، تاکسی و سه‌چرخه‌های سنتی (اتو ریکشا) هم هستند، اما مترو خصوصا حالا که هند هم به‌طور گسترده واکسیناسیون خود را آغاز کرده، گزینه ثابت گردشگران است.

بعد از کرونا
متروی شهر دهلی، صاحب عنوان یکی از عظیم‌ترین و پرترددترین خطوط متروی جهان است. به همین دلیل هم پس از شیوع ویروس کرونا، شاهد پخش گسترده این ویروس از مبدا شهر دهلی به شهرهای دیگر و حتی خارج از کشور هند بودیم. از نخستین قوانینی که در متروی دهلی تعیین شد می‌توان به ممنوعیت حمل بیش از 30میلی‌لیتر ماده ضدعفونی‌کننده (مانند الکل)، عبور و مرور با حداقل تعداد ساک و چمدان و استفاده از وسایل فلزی اشاره کرد. این قوانین از سپتامبر2020 در متروی شهر دهلی اعلام شد. از سوی دیگر توصیه شد تا افراد 10 تا 15دقیقه از زمان خود را در مترو سپری کنند. استفاده از اتوبوس‌های پایانه‌های مترو متوقف و امکان استفاده از خودروی شخصی فراهم شد. فروشگاه‌های داخل مترو تعطیل شدند و امکان استفاده از فروشگاه‌ها در خارج از تمام خطوط مترو، میسر بود.

متروی خورشیدی
یک نکته مهم درباره دهلی، وابستگی آینده پایتخت هندوستان به طرح‌های توسعه‌ای خصوصا در حوزه حمل‌ونقل عمومی و به‌ویژه متروست. شاید برای ما باورش سخت باشد، اما در این شهر بسیاری از طرح‌های عمرانی جز با پیوست توجیهی مترو اجرایی نمی‌شوند. حالا متروی دهلی می‌خواهد یک قدم هم بیشتر از همه اینها بردارد و خودش را بسپارد به‌دست دوستداران محیط‌زیست. چطور؟ این مترو قرار است به‌زودی با مصرف انرژی خورشیدی به‌عنوان نخستین متروی سبز جهان شناخته شود. جالب است که این پیشنهاد شرکت DMRC که در واقع بهره‌بردار متروی دهلی است با هدف کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی، افزایش میزان پاکی هوا و بالا رفتن درآمد مترو انجام می‌شود چرا که از سال2012 تا امروز، این مترو یکی از متروهای درآمدزای جنوب شرق آسیا معرفی شده است.

نگاه
3شباهت متروی دهلی با متروی تهران
   نقشه متروی دهلی بی‌شباهت به نقشه متروی تهران نیست. اولا به این خاطر که عمده تمرکز هر 6خط متروی این شهر روی بافت قدیم یا همان دهلی قدیم قرار دارد و این موضوع باعث شده که برای جابه‌جایی خط حتما از بافت سنتی شهر عبور کنید.
   نکته دیگر جغرافیای شهر دهلی ا‌ست که طراحان را مجبور کرده با این 6 مسیر شمال را به جنوب، شرق را به غرب و فرودگاه را به مرکز شهر متصل کنند. از شباهت‌های دیگر متروی دهلی به متروی تهران، کارت هوشمند مترو است که به مسافران عادی 10 درصد تخفیف داده و برای گردشگران امکان صدور کارت گردشگری مترو تمهید شده است.
   یک شباهت دیگر متروی دهلی به متروی تهران، تعیین کوپه اول و آخر هر قطار ویژه خانم‌هاست. این کار برای کاهش زمینه‌های آزار و اذیت که از نکات منفی فرهنگی در هندوستان به شمار می‌رود، درنظر گرفته شده که در روزهای پیش رو به‌دلیل افزایش مراقبت‌های کرونایی، حضور مأموران بهداشتی هم در ایستگاه‌ها و قطارها بیشتر از قبل شده است.