پرتاب بحران آب و برق به آینده

خبر خوش روز این است؛ آب سد دز و کرخه آزاد شد تا مشکل آب خوزستان کمتر شود.  تکرار خبر خوش چند روز قبل درباره پایان خاموشی‌ها در بخش خانگی این بار با قطع برق صنایع.  اشتباه نکنید این تصمیم‌ها، راه‌حل نیست بلکه پرتاب بحران آب و برق به آینده است. کافی است اندکی درنگ کنید؛ اگر میزان بارش‌ها در ماه‌های آینده کافی نباشد و آبی پشت سدها نمانده باشد، چه کار خواهید کرد؟ پیوستگی مشکلات اکنون به وضوح پیداست؛ چنان‌که تا برق صنایع فولاد و سیمان را قطع کردند، قیمت‌ها سر به فلک گذاشت و سیمان نایاب شد. این یک روی سکه بحران‌گریزی در نظام تصمیم‌گیری است. روی دیگر ماجرا اما بخشی‌نگری و سهم‌خواهی منطقه‌ای به‌ویژه در قصه پرغصه آب است؛ چالش و تنش بین استان‌ها و حوضه‌های آبریز که هزینه سنگینی را در آینده بر کشور تحمیل می‌کند. پرتاب بحران آب و برق به آینده یک زنگ هشدار است اما خطر کوتاه‌نگری و سهم‌خواهی منطقه‌ای می‌تواند بحران را پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر سازد.

ریسک انتقال بحران آب به پاییز
 دیروز فریدون حسنوند، نماینده اندیمشک و رئیس کمیسیون انرژی مجلس خبر داد با پیگیری رئیس مجلس و تلاش وزارت نیرو و مصوبه روز جمعه در استانداری خوزستان، از ساعت یک بامداد یکشنبه گذشته خروجی آب سد کرخه به میزان ۱۶۰مترمکعب و سد دز به میزان ۱۴۰مترمکعب برای مناطق پایین‌دست افزایش یافت. هنوز نمایندگان در حال جشن گرفتن این خبر خوش بودند که یک منبع آگاه در وزارت نیرو از افزایش ریسک بروز بحران آب در پاییز خبر داد. او با اشاره به افزایش خروجی آب در سد کرخه فاش کرد: با توجه به ریسک کمبود بارش در 2‌ماه انتهایی پاییز سال‌جاری، میزان خروجی آب سد کرخه به‌طور میانگین بین 75تا 80مترمکعب بر ثانیه تنظیم شده بود و 2برابر شدن میزان خروجی آب در روزهای اخیر می‌تواند ریسک بحران آب در پاییز امسال را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد. به‌گفته این مقام مسئول، ظرفیت سد کرخه 6میلیارد مترمکعب است و هم‌اکنون با احتساب حجم مرده سد، شاهد تخلیه 60درصدی ظرفیت کل سد کرخه هستیم.
همزمان با انتقادها و مطالبات آبی نمایندگان و تلاش برای انتقال بحران به آینده با آزادسازی آب پشت سدها، رضا نجاتی، معاون استانداری خوزستان فاش کرد: طبق اعلام سازمان آب و برق استان، آورد آب پشت سدهای خوزستان نسبت به دوره گذشته ۵۰درصد کاهش داشته است. او هشدار داد: حجم آب موجود باید مدیریت شود و مردم درخصوص کشت تابستانه باید به هشدارهای مسئولان توجه کنند و مدیریت مسئولان باید به‌گونه‌ای باشد که در این برهه از زمان که در شرایط خاصی قرار داریم با بحران‌های بزرگ‌تری مواجه نشویم.

آب و سهم‌خواهی منطقه‌ای
به گزارش همشهری، درحالی‌که نمایندگان مجلس مدام در حال تیزتر کردن خنجر انتقادها هستند و فعلا تمرکزشان بر تحولات و اعتراض‌های مرتبط با بحران آب در خوزستان معطوف شده، خبرهای نگران‌کننده‌ای از تشدید بحران آب حتی در استان‌های شمالی به گوش می‌رسد، این خبرها نشان می‌دهد تنش آبی جدی است. از جمله اینکه حمیدرضا کشفی، معاون نظارت بر بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به وضعیت منابع آبی گفت: متأسفانه استان گلستان منابع آبی خود را از دست داده است. بر این اساس به‌نظر می‌رسد فقدان نگاه جامع به بحران نزد نمایندگان مجلس می‌تواند تصمیم‌سازی برای پرداختن به ریشه‌های بحران را دشوار و پیچیده سازد. از یک طرف نمایندگان استان خوزستان فریادشان بلند است که باید به داد مردم این استان رسید. سیدکریم حسینی، نماینده استان به طرح‌های انتقال آب و زیان آن برای خوزستان انتقاد دارد و می‌گوید: باید جلوی سدسازی و انتقال آب به هر طریقی گرفته شود. احمد راستینه، نماینده مردم شهرکرد هم از انتقال آب گلایه دارد و می‌گوید: رئیس دستگاه قضا به فشارهای سیاسی و حقوقی برای انتقال آب بین حوضه‌ای ورود کند. از تریبون همین مجلس سمیه محمودی، نماینده شهررضا در استان اصفهان می‌گوید: پروژه انتقال آب شهرضا در دستور کار وزارت نیرو قرار گیرد. محمود احمدی بیغش، نماینده شازند در استان مرکزی اما روایتی متفاوت دارد و می‌گوید: سربسته می‌گویم، خیلی مراقب حوادث خوزستان باشید. بوی خون و توطئه صوری می‌آید. حتی شده تمام آب را روی خوزستان باز کنید تا هم عطش را رفع کند هم آتش را خاموش کند.
ناصر لارگانی، رئیس مجمع نمایندگان استان اصفهان هم بیکار ننشسته و در سلسله توییت‌هایی می‌نویسد: خوزستان آب ندارد دقیقا مانند اصفهان.کارون و زاینده‌رود، بزرگ‌ترین رودهای ایران، خشکند و بی‌آب. خوزستان چوب بی‌لیاقتی مدیران اجرایی را می‌خورد که سالانه چندین‌میلیارد مترمکعب آب شیرین را به خلیج‌فارس می‌ریزند و دشت‌های خوزستان و هورالعظیم را خشکاندند.
او خواستار تعطیلی صنایع استان یزد شده و در واکنش به تنش آبی بین 2استان خوزستان و اصفهان می‌افزاید: اصفهان و خوزستان برادرند، چه در زمان جنگ تحمیلی و چه در بحران آب. دو استان مصداق این ضرب‌المثل هستندکه «آب در کوزه و ما تشنه لبان می‌گردیم». از دیگر نشانه‌های منطقه‌گرایی در مدیریت منابع آب نزد نمایندگان را می‌توان در مطالبه دیروز نماینده مردم بجنورد مشاهده کرد. محمد وحیدی می‌گوید: سهمی از انتقال آب دریاهای عمان و خزر یا رودخانه ارس به خراسان‌شمالی بدهید.

اعتراف مجلس به اثر تحریم‌ها بر بحران برق
گزارش جدید کمیسیون انرژی مجلس که دیروز خوانده شد، بحران برق را کالبدشکافی کرده و می‌گوید: در سال‌های اخیر صنعت برق ایران با چالش‌هایی از جمله برهم خوردن توازن عرضه وتقاضای برق (به‌دلیل توسعه نیافتن تولید و افزایش شدت مصرف)، مشکلات محیط کسب‌وکار برق، مباحث اقتصاد برق و به هم خوردن توازن مالی به‌دلیل قیمت‌گذاری دستوری و عدم‌پرداخت یارانه به تولید، مدیریت غیرمنسجم تولید و توزیع، تحریم و... مواجه بوده که این مجموعه چالش‌ها و زیرچالش‌های مربوط به آن کشور را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده و احتمال خاموشی‌های مستمر و ناگهانی را از امسال به بعد متصور ساخته است. این گزارش ادامه می‌دهد: صنعت برق ایران بعد از 2دهه موفقیت نسـبی در ایجاد ظرفیت‌های جدید، در دهه90 شـاهد افت نرخ رشـد سـرمایه‌گذاری در تولید برق بوده است به‌گونه‌ای که متوسط رشد قدرت اسمی از 8.5درصد سالانه در دهه80 به 3.5 در دهه90 رسیده است. کمیسیون انرژی مجلس فاش می‌کند در یک‌دهه گذشته 2دور تحریم شدید علیه اقتصاد ایران اعمال شده که آثار مستقیم و غیرمستقیم آن بر صنعت برق قابل‌توجه بوده است. البته کاهش رشد قدرت اسمی صنعت برق از نظر این کمیسیون دلایل متعددی دارد که بخش عمده آن به دلایل ساختاری این صنعت برمی‌گردد از جمله پرداخت نشدن مطالبات تولیدکنندگان برق، فقدان وجود نهاد تنظیم‌گر مســتقل در بازار برق و مشکلات ناشی از قیمت‌های دستوری در اقتصاد برق که مهم‌ترین دلایل کاهش سرمایه‌گذاری در افزایش ظرفیت تولید برق در کشور به شمار می‌رود. کمیسیون انرژی مجلس تأکید می‌کند: با این حال نمی‌توان اثرتحریم‌ها بر عدم‌تحقق کامل سرمایه‌گذاری‌ها در این صــنعت را نادیده انگاشــت و همچنین افزایش هزینه‌های صــنعت برق به‌دلیل افزایش نرخ ارز را نیز باید به چالش‌های این صنعت که ناشی از اعمال تحریم‌ها بوده، اضافه کرد.