مبارزه با آتش در زاگرس به روز هفتم رسید

سید محمد فخار- روزنامه‌نگار

 آتش بر درختان گچساران سایه انداخته و تا روزگار منابع طبیعی این منطقه را سیاه نکند، قصد رفتن ندارد. بیش از 170ساعت پس از روشن شدن نخستین شعله‌ها در جنگل‌های ارتفاعات نارک استان کهگیلویه و بویراحمد گذشته و هنوز از هر گوشه، زبانه‌ای نو سر می‌کشد. شهرستان گچساران یکی از منابع ارزشمند بلوط‌‌زارهای زاگرسی است که آتش به هر یک از درختان آن خسارتی سنگین به منابع طبیعی کشور محسوب می‌شود. یک درخت بلوط در منطقه زاگرس براساس اعلام رسمی نهادهای جهانی، 200هزار دلار ارزش مالی دارد اما آتش نفس این درختان قیمتی و ارزشمند گچساران را گرفته است. نخستین‌بار آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع منطقه «نارک» گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد از ساعت۲۳ پنجشنبه آغاز شد اما نبرد دلسوزان محیط‌زیست و آتش با وجود سختی‌های فراوان هنوز به خاموشی حریق نرسیده است. وزش باد شدید در بیشتر روزهای این هفته کار را برای خاموش کردن آتش، هدایت زبانه‌ها برای دور ماندن از درختان و حتی اعزام نیرو به وسیله بالگردها را سخت کرده است. از طرفی اگرچه امکانات غرب کشور برای اطفای این حریق بسیج شده اما صعب‌العبور بودن منطقه و شیب تند مناطق جنگلی اجازه نداده امکانات لازم برای رسیدن به محل حریق به وسیله خودرو مهیا شود. در چنین شرایطی آتش بیش از یک هفته در اراضی جنگلی گچساران ادامه یافته و پس از 4بار خاموش شدن، بار دیگر به بازگشت آتش انجامیده است.


۲۸ پرواز بالگردها
طی 3روز اخیر، ۲۸سورتی پرواز برای انتقال نیرو به جنگل‌های گچساران انجام شده است. این تعداد پرواز از روز دوشنبه تاکنون برای انتقال نیرو و تجهیزات به محل آتش‌سوزی در کوه‌های نارک و منطقه حفاظت شده گچساران صورت گرفته که علت اصلی آن، صعب‌العبور بودن منطقه است. طی 28سورتی پرواز 3بالگرد توانسته‌اند ۲۳۰نفر را مستقیما به منطقه برسانند تا در عملیات اطفای حریق مشارکت کنند. مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد اعلام کرده به‌دلیل شرایط خاص منطقه بالگردهای آبپاش اثرگذاری چندانی بر اطفای حریق نداشته اما اعزام نیرو با بالگرد کمک زیادی به اطفای حریق می‌کند. همچنین بنابر اعلام رسمی مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد عامل آتش‌سوزی انسانی است.

بکارگیری همه ظرفیت‌ها
همه امکانات استان و میزان قابل توجهی از ظرفیت‌های ملی برای مهار آتش‌سوزی‌های گچساران بکار گرفته شده است. این جمله را حسین کلانتری، استاندار کهگیلویه و بویراحمد اعلام کرده و گفت: بخشی از آتش جنگل‌های کوه نارک گچساران مهار شده اما پس‌از چند بار کنترل آتش بار دیگر شعله‌های آتش به‌دلیل افتادن کنده‌ها از ارتفاعات فوران می‌کند. طی روزهای اخیر، همه نیروهای امدادی حاضر در صحنه عملیات اطفای حریق ازجمله امدادگران، نجاتگران جمعیت هلال احمر، نیروهای خودجوش مردمی، انجمن‌های دوستدار محیط‌زیست و امدادگران آتش‌نشانی، بسیج و منابع طبیعی درتلاش بوده‌اند تا از گسترش آتش جلوگیری کنند. در این میان، 4تیم امداد و نجات کوهستان جمعیت هلال احمر شهرستان گچساران، یک تیم امداد و نجات بین شهری این جمعیت با به کارگیری 4دستگاه خودرو امدادی پیکاب و آمبولانس در صحنه عملیات حضور دارند. همچنین هلال احمر استان، تاکنون تعداد ۶۰۰ اقلام خوراکی شامل ۲۰۰بطری آب معدنی و ۴۰۰قوطی کنسرو، ۳۰بسته شکر، ۲بسته چای بین نیروهای حاضر در صحنه توزیع کرده و ۶ دستگاه چادر برای شب‌مانی نیروهای امدادی همه ارگان‌های حاضر در اطفای حریق برپا شده است و ۱۲تخته موکت نیز جهت اسکان و 4دستگاه موتوربرق جهت روشنایی مورد استفاده قرار گرفته است.

اعزام تیم تخصصی آتش‌نشانی یاسوج
مدیرعامل آتش‌نشانی یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد از اعزام یک تیم ۸نفره تخصصی برای کمک به مهار آتش‌سوزی جنگل‌های نارک گچساران خبر داد. هاشم یوسفی به ایسنا گفت: یک تیم ۸ نفره تخصصی جهت اطفای حریق کوه‌های نارک گچساران با بالگرد با دستور شهردار یاسوج و همکاری مدیریت بحران استان کهگیلویه و بویراحمد ساعت6:30 صبح دیروز چهارشنبه ۲۲تیرماه اعزام شد. وی عنوان کرد: مقرر شد با تجهیزاتی که از طریق مدیریت بحران استان در اختیار این تیم قرار می‌گیرد همکاری لازم رو داشته باشند. مدیرعامل آتش‌نشانی یاسوج بیان کرد: این تیم از زبده‌ترین تیم‌های آتش‌نشانی هستند و قطعا حضور آنها مثمرثمر خواهد بود.

اهمیت بالای منابع طبیعی زاگرس
40درصد منابع آب ایران از منطقه زاگرس تامین می‌شوند. برآوردها نشان می‌دهد هر هکتار درخت بلوط 2هزار مترمکعب آب ذخیره می‌کند و وقتی این درختان از بین می‌روند، در واقع منابع نگه‌داشت آب نابود می‌شوند. این در حالی است که در استان‌های خشک و نیمه خشک کشور، تنش آبی به وضوح آغاز شده و ابعاد خشکسالی، زندگی ساکنان روستاها و شهرهای منطقه را تحت‌تأثیر خود قرار داده است. پستی و بلندی‌های ایجاد شده در سطح خاک توسط درخت بلوط باعث افزایش سرعت نفوذ آب در خاک می‌شود. به‌طوری که سرعت نفوذ بارش در خاک‌های جنگلی بلوط 40برابر بیشتر از اراضی بدون جنگل است. از سویی هنگام کربن‌گیری درختان از 264گرم گاز کربنیک هوا مقدار 192گرم اکسیژن آزاد کند که از این نظر هر هکتار جنگل بلوط قادر است سالانه ۲.۵تن اکسیژن آزاد کند که این مقدار تولید اکسیژن می‌تواند برای تنفس 100انسان در سال کافی باشد. همچنین هر هکتار از درختان بلوط قادرند حدود 68تن از آلاینده‌ها و ریزگردها را رسوب دهد. منطقه گچساران به واسطه قرار گرفتن در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویراحمد و شمال شرقی استان خوزستان اهمیت بالایی از نظر ذخیره آب دارد و تنش آبی در این 2استان طی سال‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته است. بدین‌ترتیب اهمیت حفظ منابع طبیعی در این منطقه از زاگرس غربی، نه یک اقدام مهم که اقدامی حیاتی برای حفظ زندگی در جنوب غربی کشور است.

لزوم شناسایی عوامل آتش‌سوزی گچساران
نماینده ولی‌فقیه در کهگیلویه و بویراحمد از دستگاه قضا خواست هرچه سریع‌تر عوامل آتش‌سوزی در گچساران را شناسایی کنند. حجت‌الاسلام سیدنصیر حسینی که دیروز با توجه به وضعیت آتش‌سوزی منابع طبیعی گچساران به این شهر سفر کرده بود در جمع خبرنگاران گفت: این آتش‌سوزی خسارت سنگینی به بیت‌المال وارد کرد، عوامل اجرایی از مدیریت بحران، منابع طبیعی، محیط‌زیست و مردم خودجوش پای کار هستند و تلاش می‌کنند، آتش مهار شود. نماینده ولی‌ فقیه در استان کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به حضور استاندار، معاونین و فرماندار گچساران و همه کسانی که علاقه‌مند به محیط‌زیست و منابع طبیعی هستند، گفت: لازم بود در این شرایط سخت از نزدیک از همه عزیزانی که چند روزی است در این منطقه حضور دارند تقدیر و تشکر کنم. او افزود: چیزی که از دستگاه‌های ذیربط مطالبه داریم اینکه عاملانی که این حریق را به جامعه تحمیل کردند شناسایی شوند اگر آتش‌سوزی عمدی بوده با نگاه عمدی و اگر سهوی بوده با نگاه سهوی برخورد قاطع صورت گیرد. نماینده ولی‌فقیه در استان کهگیلویه و بویراحمد خاطرنشان کرد: متأسفانه همه ساله شاهد آتش‌سوزی گسترده در منابع طبیعی هستیم بهتر است مناطق جنگلی استان در فصل گرما تقسیم‌بندی و کسانی برای حفاظت و حراست از جنگل‌ها مشخص شوند تا در موقع آتش‌سوزی در نخستین فرصت مهار شود. وی با بیان اینکه اجرای چنین طرحی استان را متحمل هزینه کمتری می‌کند، بیان کرد: از دستگاه قضایی تقاضامند هستم هرچه سریع‌تر عوامل دخیل در آتش‌سوزی‌ها به‌خصوص آتش‌سوزی جنگل‌های نارک و خامی گچساران را شناسایی کند.

آتش امسال کهگیلویه و بویراحمد
۲۱فروردین امسال بود که نخستین مورد آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد گزارش شد و طی این مدت آتش‌سوزی‌ در نقاط مختلف شهرستان‌های گچساران، دنا، کهگیلویه، باشت، بویراحمد، چرام و بهمئی رخ داده است. گزارش سازمان جنگل‌ها نشان می‌دهد که برخی در یک مرحله مهار و برخی دیگر به‌دلیل وزش باد یا سقوط‌کننده‌های باقیمانده از آتش دوباره شعله‌ور و طی چند مرحله اطفا شدند اما آتش بار دیگر به جریان افتاده است. آتش‌سوزی در ارتفاعات منطقه نارک گچساران نیز از ساعت۲۳،روز ۱۷تیر‌ماه آغاز شد اما هنوز هیچ‌یک از نهادهای متولی گزارشی از علت وقوع حریق در منطقه نارک ارائه نکرده‌اند و علت این آتش‌سوزی همچنان مبهم است البته براساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری بیش از ۹۰درصد آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور ناشی از عوامل انسانی است. در عین حال تخصیص به‌موقع و به تعداد کافی بالگرد یک معضل است. استانداری کهگیلویه و بویراحمد 2‌ماه پیش از اورژانس هوایی کشور خواستار چند فروند بالگرد شده بود که برای مهار حریق‌ها استفاده شود اما هنوز این مهم به‌صورت مستمر رخ نداده است. در این میان جنگل‌ها و مراتع منطقه نارک تنها منطقه‌ای نیست که اطفای آن چند روز به طول انجامیده است. آتش‌سوزی در جنگل‌های منطقه حفاظت شده «دیل» این شهرستان نیز عصر ۲۹اردیبهشت‌ماه آغاز و در چند مرحله مهار اما مجددا شعله‌ور شد و در نهایت ‌پس از 4روز مهار شد.


حجم آتش چنان است که نیروها پس از چند روز عملیات شبانه روزی نتوانسته اند به محل اعزام خود برگردند

بالگردها در روز چهارم به محل آتش سوزی اعزام شدند اما بالگرد آبپاش هنوز نتوانسته برای مهار آتش مفید باشد

حیوانات در این آتش هم قربانی اشتباه انسانی شده اند. آمارها نشان می‌دهد در 90 درصد آتش سوزی‌های جنگلی عامل انسانی مقصر است

طی 3 سال اخیر،‌ کمبود امکانات نقش مهمی در وسعت آتش‌سوزی‌های جنگلی منطقه زاگرس داشته است

شیب بالای جنگل‌های گچساران کار را برای اعزام نیروها و مهار آتش بسیار سخت کرده است