روی پاک تهران

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

شهرداری تهران به‌عنوان متولی اصلی مدیریت پایتخت، زیرساخت‌های مناسبی برای بسترسازی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مهیا کرده است. شهرداری با در اختیار داشتن بیشترین فضاهای عمومی و نیمه‌عمومی شهر، منابع مختلف شهری، سیستم حمل‌ونقل عمومی، سیستم نظارت بر ساخت‌وساز در پهنه‌های مختلف شهر می‌تواند در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در سطح شهر تهران، مهم‌ترین نقش را ایفا کند. از این‌رو شهرداری دست به اقدامات مؤثری در این‌باره زده که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم.

نیروگاه‌ خورشیدی
در برنامه سوم توسعه شهر تهران به محورهایی ازجمله بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌های تحت مالکیت شهرداری به میزان ۱۰ درصد سالانه، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در مناطق ۲۲ گانه اشاره شده است. این کار با هدف تامین 2درصد انرژی مصرفی شهرداری از انرژی‌های تجدیدپذیر و پایش منابع آلاینده شهر تهران است. در سال98اداره کل محیط‌زیست و توسعه ‌پایدار شهرداری تهران موفق به شناسایی و پایش منابع آلاینده و تهیه اطلس محیط‌زیست در مناطق ۲۲‌گانه و حریم‌های آنها شد و ۷۱۵ نقطه دارای ‌پتانسیل آلودگی در حریم را شناسایی و اندازه‌گیری کرد. بر این اساس افتتاح ۶ ‌نیروگاه خورشیدی در 4منطقه شهر تهران را در دستور کار قرار داد که شامل نیروگاه خورشیدی ٣٠ کیلووات پارکینگ همت واقع در ضلع جنوبی میدان تجریش در منطقه یک، نیروگاه خورشیدی ساختمان مرکزی با ظرفیت اسمی ۲۰کیلووات در ساعت منطقه۲، نیروگاه خورشیدی ساختمان ناحیه۴ با ظرفیت اسمی ۵۰‌کیلووات در ساعت، نیروگاه خورشیدی سوله بحران با ظرفیت ۲۵‌کیلووات در ساعت، نیروگاه خورشیدی ساختمان مرکزی با ظرفیت ۲۵کیلووات در ساعت در منطقه ۱۲ و نیروگاه خورشیدی ۵‌کیلوواتی ناحیه یک منطقه۷ می‌شوند. گفته می‌شود نیروگاه‌های منصوبه در شهرداری تهران با ظرفیت حدود ۶۰۰ کیلووات بر ساعت قابلیت تولید ۹۰۰ مگابایت بر ساعت، برق در سال را دارند. این مقدار تولید از انتشار ۷۰۰ تن گازهای گلخانه‌ای جلوگیری می‌کند و معادل کاشت ۳هزار و ۵۰۰ اصله درخت در سطح شهر تهران است.

بوستان انرژی
شهرداری تهران تاکنون ۷ بوستان انرژی در مناطق ۱، ۳، ۴، ۱۰، ۱۷ و ۲۲ احداث کرده است. تلاش شده بیشترین وسعت این بوستان‌ها به فضای سبز اختصاص یابد و کمترین سازه ساختمانی در بوستان فناوری ساخته شود. معمولا اینگونه بوستان‌ها در بعد فرهنگی درصدد تحقق ارتقای فرهنگ و دانش دوستی و ایجاد علاقه نسبت به الگوهای علمی و فرهنگی ایرانی- اسلامی است و در بعد اجتماعی پیگیر تقویت پیوند جامعه با علم و فناوری و طبیعت در فضایی جذاب و مفرح است. هدف اصلی از طراحی و احداث این بوستان‌ها توجه به آموزش کودکان و نوجوانان و آشناسازی نسل آینده کشور با نحوه تولید و اهمیت انرژی‌های نویی است که برای محیط‌زیست تهدیدکننده نیستند. ترویج به‌کارگیری انرژی‌های نو و پاک در طراحی فضاهای سبز و کاهش مصرف منابع انرژی و همچنین آشنایی شهروندان با انرژی پاک و غیرفسیلی قابل استفاده در زندگی روزمره از دیگر اهداف ساخت چنین بوستان‌هایی است.

ساختمان انرژی
۱۹ ساختمان انرژی در مناطق ۱، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۳، ۱۴، ۲۱ و ۲۲ ساخته شده است. این ساختمان‌ها با استفاده از انرژی خورشیدی در تولید برق ۳ ساختمان، باعث کاهش مصرف انرژی چشمگیر این مراکز شده است. ساخت ساختمان‌های سبز و ساختمان‌های با مصرف انرژی کم یا انرژی صفر، در دستور کار شهرداری تهران است. از این‌رو شهرداری لایحه «توسعه ساختمان سبز و معماری پایدار در شهر تهران» را به شورای اسلامی شهر تهران فرستاد تا با هدف صرفه‌جویی مصرف انرژی در ساختمان‌ها به‌سوی ایجاد ساختمان‌های سبز برود. این لایحه با توجه به مواد ۳۸، ۴۶ و ۶۰ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی مصوب سال۹۶ و ماده ۱۸ قانون اصلاح الگوی مصرف مصوب سال۸۹ مجلس شورای اسلامی تهیه و تنظیم شده است. توسعه و ترویج ساختمان‌های سبز، بهینه‌سازی مصرف آب، انرژی و... در ساختمان‌ها و بهبود کیفیت بهداشت و سلامت ساکنان آن ازجمله اهداف این لایحه است. شهرداری تهران مطابق آیین‌نامه اجرایی صرفه‌جویی مصرف انرژی در ساختمان مصوب سال۹۶ هیأت وزیران ملزم به آن است که هر ساله در راستای توسعه انرژی‌های نو و تجدیدپذیر در شهر تهران مجموعه اقداماتی در دستور کار قرار دهد. استفاده از این انرژی‌ها در ساختمان‌های خصوصی نیز در برنامه توسعه انرژی پاک در تهران قرار دارد.

آبگرمکن خورشیدی
در طول سال‌های اخیر تعدادی دستگاه آبگرمکن خورشیدی در تهران نصب و راه‌اندازی شد تا زمینه تولید ۶٠٠‌کیلووات ساعت انرژی خورشیدی را در پایتخت فراهم کند. با توجه به این مهم، اداره کل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در سال١٣٩٩ اقدام به نظارت و راهبری برنامه تأمین ۲‌درصد انرژی مصرفی در فضاهای تحت مدیریت شهرداری تهران به‌صورت سالانه از انرژی‌های تجدیدپذیر، امکان‌سنجی و تعیین ظرفیت مکان‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در شهرداری تهران و توسعه نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۶٠٠ کیلووات تا پایان سال ٩٩ کرده است. آبگرمکن‌های خورشیدی به‌صورت پایلوت در تعدادی از سرویس‌های بهداشتی بوستان‌ها، مراکز آموزش گل و گیاه و دفاتر پارک‌ها نصب شده‌اند. درحال حاضر هزار و ۱۹دستگاه آبگرمکن خورشیدی در اماکن عمومی شهرداری در مناطق ۲۲ گانه نصب شده که این مقدار از انتشار ۳۲۰‌تن گاز دی‌اکسیدکربن در سال جلوگیری خواهد کرد.

چراغ خورشیدی
سال‌هاست سیستم روشنایی بسیاری از پارک‌های پایتخت با استفاده از سلول‌های خورشیدی جان می‌گیرد. اما مدیریت شهری به‌دلیل عدم‌تحقق مدیریت یکپارچه شهری پتانسیل کمتری برای توسعه این شیوه مصرف در منازل شهروندان دارد. استفاده از انرژی‌های پاک نظیر انرژی خورشیدی چند سالی است در شهرداری تهران مورد استفاده قرار گرفته که از نمونه‌های آن می‌توان به استفاده از چراغ‌های خورشیدی (سولار) در بوستان‌های شهر تهران اشاره کرد. نصب ۷ هزار و ۷۶۰ پایه چراغ خورشیدی، تأمین روشنایی هزار و ۵۷ ایستگاه اتوبوس از طریق مدول‌های خورشیدی، تجهیز ۴‌هزار و ۲۰۰ چراغ ترافیک به سولار و تجهیز 5دستگاه پل عابر پیاده به انرژی خورشیدی ازجمله این تلاش‌هاست.

از بازیافت تا دوچرخه
در بازیافت نیز شهرداری اقداماتی انجام داده است. تجهیز ۲۴ غرفه بازیافت و ساخت نیروگاه هاضم با ظرفیت پذیرش زباله مخلوط شهری ۳۰۰ تن در روز و ظرفیت تولید برق ۲ مگاوات برق بر ساعت، ایجاد نیروگاه ریجکت سوز (با ظرفیت پذیرش زباله مخلوط شهری ۲۰۰ تن در روز و ظرفیت تولید برق ۳ مگاوات برق بر ساعت) از دیگر اقدامات شهرداری تهران در راستای به‌کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر است.
دوچرخه‌سواری در تهران و صرفه‌نظر از رفت‌و آمد با وسایل دودزا، در کنار گسترش، تسهیل و بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی از دیگر اقدامات شهرداری در صرفه‌جویی انرژی است.