همیشه زنده باشی!
مردم در نقاط مختلف ایران، چه صبحانه‌ای می‌خورند؟
زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار
غذا و خوراکی برای ما ایرانی‌ها نوعی تفریح و خوشگذرانی است؛آیینی که برای آن مناسک خاصی تدارک دیده‌ایم و همچنان پس از سال‌ها از اجرای آن لذت می‌بریم. در اینجا قرار است در گردشی صبحگاهی در نقاط مختلف ایران، صبحانه بخوریم.
ما شمالی‌ها
شهرهای شمالی ایران وعده‌گاه عشاق سفر است. در چنین سفرهایی به‌جای صبحانه‌های معمول و هتلی، سری به قهوه‌خانه‌های سنتی بزنید و آنجا پنیر واویج سفارش دهید. این وعده غذایی از پنیر، کره، تخممرغ و شوید تهیه می‌شود. اگر به ماسوله رفتید هم می‌توانید آش بخورید. ماسوله‌ای‌ها چنجه را هم در وعده غذایی صبحانه گنجانده‌اند. این را به کسانی سفارش می‌کنیم که عاشق گوشت هستند و در هیچ وعده‌ای از آن حذر نمی‌کنند. کنالکی هم صبحانه مقوی و ارزان‌قیمتی است که با سبزی خرد شده و از پنیری میان خمیری که در تنور پخته می‌شود، درست شده. پس می‌تواند گزینه مناسبی برای تغییر ذائقه صبحانه‌ای‌تان باشد. از رودسر تا رامسر می‌توانید از زنان محلی نان کولاس بخرید. در ترکمن صحرا «پیشمه» آن نان روغنی خوشمزه را برای صبحانه خریداری کنید. این نان با تخممرغ، ماست و شکر درست شده و شبیه بامیه در روغن سرخ می‌شود.
ما شمال غربی‌ها
هوای مناطق شمال غربی کشور سرد است. اصولا تابستان‌ها هوا خنک و معتدل می‌شود اما معمولا سرمای هوا در این مناطق باعث شده مردم از خوراکی گرم و مقوی استفاده کنند تا انرژی کافی برای مقابله با سرما را در بدن ذخیره کرده باشند. از این‌رو قیساوا از صبحانه‌های معروف این مناطق است؛ ترکیبی از تخممرغ، خرما و گردو. سرشیر قیماق یا سرشیر عسل هم صبحانه دیگری است مخصوص سرعین. سمت ارومیه که رفتید گوزلمه بخرید. گوزلمه یعنی منتظر نشو. آماده‌شدن این صبحانه خیلی گشنه‌تان نمی‌گذارد؛ یعنی اول تخممرغ را نیمرو می‌کنند و بعد ماست و سیر را به آن اضافه کرده و اندکی هم می‌زنند. نان ارده، تنور چره، یخاچره، تاواچره و جزلاچره در آذربایجان غربی برای صبحانه است. نان سومون و یاغلی چورک هم می‌توانید همانجا به فهرست خوراکی‌ها اضافه کنید. پنیر تبریز را در آذربایجان شرقی بخرید. شیر داغ محلی، عسل و سرشیر تبریز همتا ندارد. در روستاها ترکیب گردو، نان لواش خشک، پیازچه، خامه، خیار، دوغ، پنیر و سبزی‌خوردن صبحانه خوشمزه‌ای می‌شود که به آن دویماج می‌گویند.
ما غربی‌ها
در کردستان سیب‌زمینی، تخممرغ، کره آب‌شده، سبزی‌خوردن یا خیارشور و گوجه در نان سنگک و لواش همان بابوله است که تا ظهر سیر نگه‌تان می‌دارد. بعضی خوردن کلانه را ترجیح می‌دهند؛ سبزی ویژه‌ای پیچیده در خمیر که با روغن کرمانشاهی درست شده. کرمانشاهی‌ها صبحانه بژی می‌خورند. بژی یعنی همیشه زنده باشی! این نامگذاری از آن روست که کرمانشاهی‌ها در مسافرت‌های طولانی تعدادی از این بژی‌ها را در سفر توشه راه می‌کردند. نان گرده که محبوب مردم کردستان و کرمانشاه است در همدان هم به عنوان صبحانه طرفدارانی دارد. گرده با سرشیر، خامه و عسل خورده می‌شود.
ما جنوبی‌ها
جنوبی‌ها بحتیه یا پهتیه را که ترکیبی از شیربرنج و مرباست برای صبح آماده می‌کنند. نان توموشی هرمزگان فراموش‌تان نشود. توموشی به لیتک و نون تاوَه هم معروف است. وقتی نان را به تنور می‌چسبانند روی آن کمی مهیاوه یا سوراغ (نوعی سس شور قهوه‌‌ای‌رنگ) و تخممرغ میریزند. نان تخم‌‌مرغی یا چم‌‌چمه هم نان شیرینی است که با پنیر و دوشاب (شیره انگور) سر سفره صبحانه می‌گذارند. بلالیت با شکر و زعفران پخته می‌شود، نان پراته، نخود‌آب و شیرچایی هم صبحانه‌های دیگری هستند.
ما مرکزنشین‌ها
مهم‌ترین صبحانه مرکز، آش سبزی شیراز است. در جهرم، ماهی خشک ساردین صبحانه‌ای سنتی است. شله مجکی در کهگیلویه با بادام کوهی درست می‌شود. همین است که به آن آش بادام کوهی هم می‌گویند. در کرمان قورمه نیمرو می‌خورند، ترکیبی از گوشت گوسفند و نیمرو. اصفهانی‌ها حلیم و عدس را در وعده صبحانه دوست دارند. برای درست‌کردن حلیم و عدس اول حلیم را می‌پزند و بعد عدس چرخکرده را مثل سس روی حلیم میریزند. سمنان صبحانه‌اش آرشه یا آروشه است؛ نوعی پنیر که با زردچوبه سرخ می‌کنند. صبحانه‌ای که در فیروزکوه هم می‌توانید بخورید. شاهرودی‌ها، قورمه (گوشت گوسفندی) را سرد روی نان بربری می‌گذارند و صبحانه‌اش می‌کنند. اراک و قزوین فتیر درست می‌کنند. پس در مرکز، صبح گشنه نمانید.
ما شرق‌نشین‌ها
توگی را در خراسان جنوبی و گناباد بخورید؛ صبحانه‌ای ارزن و شیر. در خراسان شمال سنخواست که از ماست درست می‌شود و با سبزی تازه و نان چریشی می‌خورند، برای سفره صبحانه بخرید. کمه هم خوب است. یا خوراکی نایین که از آرد جو، پونه و شیر تازه گوسفندی درست شده تا اشتهای‌تان را باز کند. مسکه اسفراین هم از ماست چکیده و کره محلی درست می‌شود و آن را با گوجه یا نان خشک می‌خورند. از این‌رو شما در وعده صبحانه هرجا که باشید گزینه‌های فراوانی برای لذت بردن از وعده صبحگاهی‌تان دارید.
