امید بازار ارز به ثبات برجامی

مرضیه ثمره‌حسینی ـ روزنامه‌نگار

افزایش نرخ ارز از دی‌ماه 96 شروع و به مرز 5هزار تومان نزدیک شد. تغییرات بازار ارز در سال 97 که سال تحریم بود، از همان روزهای آغاز سال حرکت صعودی به ‌خود گرفت. بعد از خروج آمریکا از برجام و وضع تحریم‌های اقتصادی به‌ویژه تحریم نفتی و بلوکه‌شدن منابع ارزی ایران در کشورهای ژاپن، عراق و کره‌جنوبی، مشکلات ارزی کشور نمایان شد. نرخ ارز متأثر از این مسائل، چون جریانی سرکش روزهای سال 97 را پشت سر ‌گذاشت و با رکوردزنی در مهرماه به 18هزار و 500تومان رسید. زمستان آن سال، از التهابات بازار ارز کاسته شد و دلار به 14هزار تومان رسید. نوسانات دلار در سال 98 بسیار زیاد بود. اردیبهشت 98، نرخ هر دلار آمریکا به 15هزار تومان رسید. زمستان آن سال، ثبات بر بازار ارز حاکم شد و متوسط قیمت فروش یک دلار در بازار آزاد تهران به‌ترتیب 13تا 14هزار تومان در نوسان بود. بیشترین رکوردشکنی قیمت ارز در سال 99بود؛ دلار که در اوایل سال، 16هزار تومان بود، در اواخر تیرماه به 25هزار تومان رسید. مهرماه 99 اوج قیمت دلار بود: 32هزار تومان. پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باعث ریزش قیمت دلار شد. کنارگذاشتن سیاست فشار حداکثری در قبال ایران از سوی رئیس‌جمهور جدید آمریکا باعث شد زمستان 99 بازار ارز روند نزولی به‌خود بگیرد و در 29اسفندماه، دلار حدود 24هزار تومان فروخته شود. در سال 1400 در نتیجه امید به مذاکرات وین و احیای توافق برجام و کاهش تحریم‌ها، انتظارات کاهشی جای انتظارات افزایشی را در بازارهای سرمایه گرفت و قیمت ارز به‌تدریج رو به ثبات گذاشت و با افزایش زیادی همراه نشد. در 3‌ماه نخست امسال نرخ ارز بیشتر در کانال 23هزار تومان گردش داشته است. مرور وضعیت اقتصاد ایران در سال‌های اخیر به‌وضوح بیانگر صدمات فراوانی است که تحریم‌ها به اقتصاد کشور وارد کرد. رشد منفی اقتصادی، ریزش ارزش ریال که منجر به کاهش بسیار شدید قدرت خرید مردم شده است، کوچک‌شدن بازارهای صادراتی در پی کاهش مبادلات بازرگانی با جهان و دشواری مبادلات پولی، تعطیلی کسب‌وکارها که البته در پی شیوع کرونا وضعیت بحرانی به‌خود گرفت، و کاهش شدید درآمد کشور (200میلیارد دلار) بر اثر تحریم‌ نفتی از اثرات تحریم بر اقتصاد ایران بوده است. این روزها که امید به احیای برجام جان گرفته و بسیاری از کارشناسان با وجود روند کند مذاکرات، خوش‌بین به انجام توافق هستند، این امیدواری وجود دارد که بار دیگر ثبات به فضای اقتصاد کلان بازگردد و بازار ارز هم در آرامش به قیمت تعادلی برسد.