یادداشت
هوشمندسازی، مسیر تکامل شهر است
فرهاد توکل‌همدانی- رئیس اداره سیاستگذاری مرکز تهران هوشمند
شهر هوشمند درحقیقت یک مسیر تکاملی برای افزایش کیفیت زندگی شهروندان و افزایش بهره‌وری مدیریت شهری است که به آن مسیر تکاملی «هوشمندسازی» گفته می‌شود. این هوشمندسازی از یکسری ابزار‌ها و خدمات دیجیتال استفاده می‌کند که به نوعی پیشران این مسیر هستند.
چیزی که به‌عنوان یکی از علائم جدی نشان می‌دهد در مسیر تکاملی شهر هوشمند درست حرکت می‌کنیم، تصمیم‌گیری‌های داده‌محور، نوآورانه و پایدار است. مدیران شهری و مسئولانی که دستگاه‌های اجرایی اثرگذار را اداره می‌کنند، هرقدر تصمیم‌گیری‌هایی بر مبنای «داده» انجام دهند، به نوآوری توجه کنند و تصمیم‌ها و نتایج آنها پایدار باشد، بیشتر در مسیر شهرهوشمند هستند. پایداری هم اهمیت زیادی دارد و در ابعاد جهانی از شهر‌های هوشمند پایدار نام برده می‌شود. در جریان انتشار ویروس کرونا مشخص شد که خیلی از شهر‌ها هنوز به اندازه کافی تاب‌آور نیستند و توان روبه‌رو شدن با تغییرات سریع را ندارند. به همین نسبت هیچ شهری هم در دنیا نمی‌تواند ادعا کند که کاملا هوشمند شده است. مسیر شهر هوشمند می‌تواند پر از ابهام و عدم‌قطعیت باشد و از فناوری‌های ساختارشکن (در معنای مثبت) برای تغییر مدل‌های تجاری، قواعد کسب‌وکار و همینطور سبک زندگی استفاده کند. شهر هوشمند می‌تواند هزینه‌های اداره شهر را به شکل قابل توجهی کاهش دهد. این هزینه‌ها هم لزوما همه مشهود نیستند و ممکن است نامشهود باشند؛ مثلا می‌تواند شهر را از وقوع خطری نجات دهد. یک مثال در این زمینه، مانیتورینگ گسترش حریق است. شهری هوشمند است که بتواند تصمیم‌گیری داده‌محور، نوآور و پایدار انجام دهد. داده یک منبع بی‌نهایت است که توسط شهروندان هم تولید می‌شود. از ثبت اطلاعات مکانی تا فعالیت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود همه شامل تولید داده است. حتی از شهروندان به‌عنوان «حسگر» هم نام برده شده است. خیلی از کشور‌ها از مشارکت مردم به‌عنوان جایگزین یا مکمل بخشی از حسگر‌ها استفاده می‌کنند؛ مثلا اگر مشکل زیست‌محیطی یا آلودگی وجود دارد با عکس گرفتن و ثبت مکان در یک سامانه این کار انجام می‌شود. در سامانه تهران من و در بخش 137هم این امکان وجود دارد و شهروندان می‌توانند همین کار را انجام دهند. اکنون مفهومی با عنوان «شهر‌های هوشمندتر» مطرح شده است که در آن استفاده و تحلیل داده خیلی بیشتر از شهر‌های هوشمند است. فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی و اینترنت 5G می‌توانند شهر‌ها را واقعا هوشمندتر کنند. در این میان، مهم‌ترین نکته و شاید بتوان گفت مهم‌ترین خطر در زمینه فعالیت شهر‌های هوشمند «حکمروایی شهری» است. من تصور می‌کنم شهری هوشمند است که مدیریت شهری آن تصمیم‌های صحیحی در مسیر هوشمندسازی بگیرد و سیاستگذاری و مقرراتی را تدوین یا حذف کند که باعث توسعه و نوآوری شود.
در همینه زمینه :
