دغدغه/ خنده‌های نیتروژنی

 مهدیا گل‌محمدی

گاز نیتروژن اکسید (Nitrous oxide‌) که به گاز خنده هم معروف است، معمولا در قفسه‌ داروی مطب دندانپزشک‌ها خیلی شیک و مجلسی پهلو به پهلوی داروهای دیگر جا خوش کرده و برای بی‌حسی دندان از آن استفاده می‌شود. اما اصلا گول ظاهرش را نخورید، زیرا این گاز در طول تاریخ بابت شرکت در پارتی‌ها و مهمانی‌های آنچنانی‌، پرونده قطوری دارد؛ تا جایی که حالا دانشمندان قصد دارند برای منفجر‌کردن خاطره‌های بد مبتلایان به افسردگی هم از تجربه این گاز استفاده کنند.
 برای بیان چند و چون تأثیر این گاز روی خاطره‌های بد باید ابتدا به اواخر سده 18میلادی سفر کنیم؛ جایی که گاز نیتروژن اکسید در کنار دود ‌و ‌دم‌های سرخوش‌کننده در دورهمی‌های اشراف‌زاده‌ها و اعیان انگلستان توسط مهمان‌ها استفاده می‌شده است. پس از آن اما این گاز به مراکز درمانی و پزشکی هم نشت کرد و از متخصص‌های بیهوشی گرفته تا دندانپزشک‌ها از آن استفاده کردند. ماجرا از جایی علمی‌تر شد که برخی افراد مدعی شدند پس از مصرف گاز خنده، دردهای جسمی و حتی خاطره‌های بدشان کمرنگ شده‌اند. اینجا بود که پای روانپزشک‌ها هم به مسئله باز شد. پژوهش‌ها ادامه یافت تا اینکه متخصصان دانشگاه شیکاگو دریافتند چنانچه شرکت‌های دارویی تحت نظر دانشمندان از این گاز به‌صورت کنترل‌شده دارو بسازند، می‌توان به جنگ خاطره‌های بد به‌عنوان یکی از عوامل افسردگی رفت. دکتر ناگل‌ از دانشگاه شیکاگو می‌گوید: مصرف خودسرانه این گاز با غلظت بالا و بدون آگاهی از عوارض آن انجام می‌شود، این در حالی است که در آینده حتما باید دوز و غلظت دارو فقط توسط پزشک تجویز شود. در غیراین‌صورت نمی‌توان پایدار‌بودن تأثیرات آن را تضمین کرد. ساموئل کوهتالا (Samuel Kohtala‌) پژوهشگر دیگری که درباره گاز خنده تحقیق می‌کند بر این باور است که تأثیر نیتروژن اکسید در درمان افسردگی و از میان‌بردن خاطره‌های بد به‌دلیل شباهت آن به کتامین است. این گاز هم مانند کتامین مکانیسم‌های سلولی مغز را فعال می‌کند، اما گاز یاد‌شده با امواج مغزی و مکانیسم خواب فرد در ارتباط است. بنابراین در آینده و با رویکرد‌های دارویی فقط باید تحت نظر پزشک و با شناخت او از امواج‌مغزی و مکانیسم خواب بیمار از این گاز استفاده شود. در مجموع بهتر است اگر دچار سرماخوردگی روان (افسردگی) هستیم، دور مهمانی‌هایی که این گاز هم آنجا دعوت است را خط قرمز بکشیم و فقط منتظر محصولات دارویی آن باشیم.